"Ám ảnh chữ" (NXB Hội Nhà văn) - tập tiểu luận và phê bình văn học thứ ba của nhà thơ Hữu Thỉnh - vừa chính thức phát hành. Những bài viết trong sách mang đậm dấu ấn sáng tạo và chiêm nghiệm đời sống văn học, thể hiện sức đọc sâu rộng, bút lực dồi dào của nhà thơ Hữu Thỉnh.
Tập Tiểu luận và Phê bình văn học "Ám ảnh chữ" gần 600 trang, tập hợp 46 bài được nhà thơ Hữu Thỉnh miệt mài đọc và viết trong 5 năm (2020-2025). Trong đó, đáng chú ý là nhà thơ đã góp thêm một góc nhìn tổng quan về nền văn học nửa thế kỷ qua, về vai trò văn hóa trong phát triển đất nước, thể hiện tầm nhìn của một “người đọc có trách nhiệm với thời đại”.
Về tựa đề "Ám ảnh chữ", nhà thơ Hữu Thỉnh cho hay, chữ ở đây không có nghĩa là một từ, mà là một hình tượng nghệ thuật, là sự ký thác của tác giả, đồng thời cũng là thông điệp mà tác giả muốn gửi đến bạn đọc. Chữ ở đây còn là văn phong, là tài năng, là sự “rút ruột” của nhà văn tạo nên hồn cốt của tác phẩm. Chữ cũng là sự hơn kém, cân sức cân tài của nhà văn.
Bạn bè chúc mừng nhà thơ Hữu Thỉnh.
“Khi chúng ta bắt đầu một tác phẩm thì sự sống, cảm hứng sáng tạo, vốn liếng, sự từng trải tất cả đều được dồn kết lại trong từng chữ. Đau chữ cũng là đau đời đấy. Đọc xong một tác phẩm hay, thậm chí đến từng câu, từng đoạn, chúng ta bâng khuâng mãi ấy là do hồn chữ đã nhập vào ta. Tôi đặt tên Ám ảnh chữ cho tác phẩm mới này là bởi thế”, ông nói.
Nhà thơ Hữu Thỉnh từng khiến văn đàn ngạc nhiên bởi hai cuốn lý luận phê bình văn học rất sắc sảo là “Lý do của hy vọng” ra đời năm 2010 và “Bến văn và những vòng sóng” được xuất bản năm 2020. Dù vậy, ông vẫn coi mình là “kẻ ngoại đạo” khi viết phê bình văn học.
Ông cho rằng: “Làm lý luận, phê bình khó lắm vì đó là lĩnh vực ý thức của văn học nên kén người, kén tài dữ lắm. Chả thế mà trong sáng tác ta từng biết có những thần đồng, chứ trong lý luận, phê bình ta có gặp thần đồng mấy khi. Ấy là bởi làm lý luận, phê bình phải được đào tạo rất cơ bản và hệ thống, công phu lắm chứ không thể tài tử được đâu. Làm văn chương khổ lắm nhưng khổ nhất là lý luận, phê bình nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng thì khó mà làm được.
Ngoài học vấn, nhà lý luận phê bình phải là người rất sành chữ và phải biết “nếm” văn. Nếm văn là khả năng đặc biệt để gọi ngay cái hay, cái dở, cái đắc dụng, cái độc đáo của một tác phẩm. Với một công việc khó khăn như thế, tôi có được chuẩn bị gì đâu. Cho nên dù có tập tọng ít nhiều, trước sau tôi vẫn chỉ xem mình là kẻ ngoại đạo mà thôi”.
Nhà thơ Hữu Thỉnh ký tặng.
Nhà thơ Hữu Thỉnh 84 tuổi, tốt nghiệp trường Viết văn Nguyễn Du khóa đầu. Ông tham gia Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam từ khóa thứ ba đến khóa thứ tám, giữ chức Chủ tịch Hội 4 nhiệm kỳ liên tiếp, từ năm 2000 đến 2020. Ông cũng là Đại biểu Quốc hội khóa X và XI. Ngoài ra, nhà thơ từng là Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam.
Ông viết thơ, truyện ký, tiểu luận phê bình nhưng thành công nhất ở mảng thơ, với gần 20 tập. Các tác phẩm nổi tiếng của ông có thể kể đến: Sang thu, trường ca Đường tới thành phố (1979), Trường ca biển (1994), Sức bền của đất (2004), Trăng Tân Trào (2016), Giao hưởng Điện Biên (2025)...
“Ám ảnh chữ” có thể nói là một tác phẩm khá đồ sộ cả về số lượng chữ, hàm lượng văn chương trong những phẩm mà nhà thơ Hữu Thỉnh đã từng đọc, nghiên cứu. Đọc “Ám ảnh chữ” càng thấy trí tuệ, tấm lòng, tình cảm và tài năng của Hữu Thỉnh đối với văn chương và đây xứng đáng là một trong số ít những công trình phê bình nghệ thuật tiêu biểu giai đoạn 2020 - 2025.