Nhà thám hiểm Shackleton và con tàu đắm 107 năm: Huyền thoại thế kỷ về lương tri con người

CHƯƠNG CUỐI ĐƯỢC TIẾT LỘ...

Sir Ernest Shackleton có một câu nói rất nổi tiếng: "Băng tuyết chôn vùi những thứ thuộc về nó".  

Nhưng câu chuyện của tàu Endurance không kết thúc vào khoảnh khắc nó chìm sâu xuống đáy biển lạnh lẽo. Chuyến hành trình của Sir Ernest Shackleton trở lại biển Weddell để cứu những thủy thủ còn lại bị mắc kẹt tại vùng băng biển sẽ trở thành một trong những câu chuyện nổi tiếng nhất về lòng quả cảm, sự sinh tồn và lương tri cao nhất ở một con người.

Vào ngày 4 tháng 4 năm 1916, Shackleton cùng 5 người khỏe mạnh nhất rời đoàn thám hiểm tổng cộng 28 người trên Đảo Voi để đi đến đảo Nam Georgia bằng con thuyền dài 6,9 mét được sửa đổi lại từ thuyền cứu sinh.

Đó là một cuộc hành trình kéo dài 1.300 km, 16 ngày băng qua những vùng biển động, đóng băng cùng những cơn cuồng phong của vùng cực lạnh giá. 

Shackleton viết trong nhật ký hải trình: "Gió thét lên xé toạc những con sóng, làm chiếc thuyền nhỏ chực đổ ụp xuống biển sâu lạnh giá".

Vừa thực hiện xong chuyến hải trình đầy khắc nghiệt và khó tin, khi đến bờ biển phía nam của Nam Georgia, 6 người đàn ông phải đối mặt với một chuyến đi bộ dài 36 giờ qua hòn đảo đồi núi hiểm trở để đến một trạm săn cá voi ở Stromness. Trưởng đoàn Shackleton vẫn quyết tâm thực hiện nó bằng sức mạnh không tưởng, mặc dù, theo nghiên cứu mới cho thấy, có lẽ ông ấy đã có một 'lỗ hổng' trong tim.

Khi những người đàn ông loạng choạng bước vào, người quản lý trạm ở Stromness, Thoralf Sorlle, khó có thể tin vào mắt mình. Shackleton viết: "Râu của chúng tôi dài và tóc đã bạc. Chúng tôi chưa giặt những bộ quần áo đã mặc gần một năm với đầy chỗ rách nát và ố vàng".

Sau khi được sưởi ấm và bình phục sau chuyến đi không tưởng, Shackleton cùng tàu cứu hộ ở Stromness đã thực hiện chuyến hành trình quay lại Đảo Voi cứu 23 người còn lại. Tất cả 28 người sống sót kỳ diệu. Lịch sử nhớ mãi câu chuyện hàng hải vĩ đại này!

Gần 6 năm sau, khi chuẩn bị cho một chuyến thám hiểm khác đến Nam Cực, Shackleton qua đời vì một cơn đau tim ở đảo Nam Georgia. Ông được chôn cất ở đó vào ngày 5 tháng 3 năm 1922. Đúng 100 năm sau, đoàn thám hiểm Endurance22 đã chụp được những hình ảnh đầu tiên về con tàu Endurance huyền thoại của ông.

Trưởng đoàn Endurance22 nói rằng trong hành trình trở về Cape Town (Nam Phi), cả đoàn sẽ dừng lại ở Nam Georgia để thăm ngôi mộ của Shackleton. "Chúng tôi rất buồn khi phải rời đi. Nhưng cảm giác tự hào dâng tràn trong tim bởi đoàn chúng tôi đã làm nên lịch sử vùng cực với việc phát hiện ra xác tàu Endurance và hoàn thành xuất sắc cuộc tìm kiếm con tàu đắm thử thách nhất thế giới. Và chúng tôi sẽ dừng lại để bày tỏ lòng kính trọng, niềm tự hào với 'Ông chủ' của Endurance".

Trong hơn một thế kỷ, con tàu dài 44 mét Endurance của nhà thám hiểm người Ireland Ernest Henry Shackleton đã bị chìm ngoài khơi Nam Cực bên dưới biển Weddell băng giá. 

Vào mùa Thu năm 1915, con tàu Endurance bị chìm khiến thủy thủ đoàn của nó mắc kẹt trên biển băng trôi và những câu chuyện về sau đó đã trở thành một trong những 'huyền thoại' ấn tượng nhất lịch sử về việc vượt qua những khó khăn tưởng chừng như vô vọng của con người. 

Trong khi tất cả 28 thủy thủ đoàn của Endurance được cứu, nơi an nghỉ cuối cùng của con tàu vẫn là một bí ẩn hàng hải suốt hơn 100 năm - Giới thám hiểm gọi đó là "chương cuối chưa được viết trong câu chuyện huyền thoại về sự sống sót và chiến thắng". 

Và rồi, 107 năm qua đi, vào ngày 9/3/2022, thế giới đã biết được nội dung chương cuối ấy. Xác tàu Endurance được tìm thấy ở độ sâu 3.008 mét ở đáy biển Weddell nguy hiểm, tiếp giáp với phần cực bắc của Nam Cực.

Những hình ảnh đầu tiên của con tàu đã được truyền qua các phương tiện tự động dưới nước (AUV) từ 3.008 mét vào ngày 5/3/2022. Khi máy ảnh lướt qua boong gỗ của con tàu, video ghi lại những sợi dây, dụng cụ, lỗ cửa, lan can có tuổi đời hàng thế kỷ — thậm chí cột buồm và bánh lái — tất cả đều ở trong tình trạng gần như nguyên sơ, nhờ nhiệt độ lạnh, thiếu ánh sáng và lượng oxy thấp của biển Weddell. Biển cả đã ôm Endurance vào lòng".

"Tôi đã tìm kiếm xác tàu từ khi ngoài 20 tuổi, và tôi chưa bao giờ tìm thấy xác tàu nào nguyên vẹn, chắc chắn như thế này" - Nhà khảo cổ học biển Mensun Bound, 69 tuổi, cho biết qua điện thoại vệ tinh khi ông và các thành viên đoàn thám hiểm bắt đầu chuyến hành trình dài trở về đến Cape Town sau một tháng tìm kiếm con tàu của Shackleton. 

Giám đốc thăm dò của chuyến thám hiểm Endurance22, Mensun Bound cho biết khi họ nhìn thấy những hình ảnh đầu tiên được chiếu từ AUV, ông và các thành viên khác trong nhóm 65 người của mình tin rằng đó là Endurance chứ không phải một xác tàu nào khác. 

Đó là "một trong những khoảnh khắc tựa như thời gian đang quay ngược trở lại. Tôi có thể cảm thấy hơi thở của Shackleton trên cổ mình" - Mensun Bound nói.

MỤC TIÊU CỦA SHACKLETON LÀ GÌ? 

Endurance là một phần trong Chuyến thám hiểm Hoàng gia xuyên Nam Cực của Shackleton. Được hỗ trợ bởi chính phủ Anh và các nhà tài trợ tư nhân, trong đó có Winston Churchill, người lúc đó là Đệ nhất Đại thần Hải quân, Shackleton lên kế hoạch là đưa một nhóm các nhà thám hiểm đến bờ biển Nam Cực, nơi họ sẽ xuống tàu và sau đó đi xuyên lục địa qua Nam Cực.

Chiếc tàu Endurance ba cột buồm dài 44 mét, được chế tạo đặc biệt cho vùng biển vùng cực. Con tàu có thân bằng gỗ sồi rắn chắc dày gần 80 cm. Nó khởi hành từ Nam Georgia vào ngày 5 tháng 12 năm 1914, ngay sau khi Chiến tranh Thế giới thứ nhất bùng nổ. Khi Endurance tiến vào biển Weddell, các hạm đội của Anh và Đức đã xuất kích về phía bắc của họ trong Trận chiến quần đảo Falkland.

Nhưng 'kẻ thù' mà Shackleton và người của ông phải đối mặt thuộc một loại khác: Biển Weddell, có diện tích hơn một triệu dặm vuông, là một trong những môi trường xa xôi và khắc nghiệt nhất trên thế giới, có nhiều tảng băng trôi và bị gió giật mạnh trên bề mặt. Shackleton gọi nó là "vùng biển tồi tệ nhất trên thế giới".

Nếu ai đó đã chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc phiêu lưu như vậy thì đó chính là Ernest Shackleton: Một 'chiến binh' trong các cuộc thám hiểm Nam Cực trước đây. Ông đã từng là một phần của cuộc đua vĩ đại để đến Nam Cực trước khi nhà thám hiểm người Na Uy Roald Amundsen làm được điều đó.

Đối với cuộc hành trình xuyên lục địa đầy tham vọng này, Ernest Shackleton đã lựa chọn thủy thủ đoàn một cách cẩn thận. Đêm trước khi đi, họ đã cùng nhau ăn tối, kể chuyện cười, hát hò và tổ chức các trò chơi. Họ trìu mến gọi Ernest Shackleton là "Ông chủ."

Ban đầu, chuyến thám hiểm có tiến triển tốt, nhưng khi mùa đông ở Nam Cực năm 1915 khép lại, Ernest Shackleton thấy đoàn của mình bị mắc kẹt trong biển băng. "Vào lúc 7 giờ tối, áp suất rất lớn đã phát triển, với các lực xoắn tác động vào con tàu ở phía trước và phía sau," Shackleton viết vào thứ Ba ngày 26 tháng 10. "Chúng tôi có thể thấy con tàu đang uốn cong như cung tên dưới áp suất lớn".

Ngày hôm sau, cả đoàn chuyển toàn bộ công cụ, dụng cụ và đồ dự trữ và dựng trại trên tảng băng. Shackleton đã viết: "Mặc dù chúng tôi buộc phải từ bỏ con tàu nhưng chúng tôi vẫn sống và khỏe mạnh. Chúng tôi vẫn có đủ thực phẩm và trang thiết bị cho nhiệm vụ đang chờ ở phía trước".

Endurance cuối cùng cũng chìm xuống biển sâu vào ngày 27 tháng 11 năm 1915. "Tối nay, khi chúng tôi đang nằm trong lều của mình, chúng tôi nghe thấy Ông chủ gọi nói rằng: Nó đi rồi, các bạn của tôi!" - Một người trong đoàn viết lại. 

"Chúng tôi đã ra ngoài trong một giây rồi chứng kiến con tàu tội nghiệp của chúng tôi cách đó không xa đang vật lộn trong cơn hấp hối. Nó cúi đầu xuống đầu tiên, đuôi của nó nâng lên trong không khí. Sau đó, con tàu chìm nhanh xuống biển, băng lạnh đóng lại, ôm Endurance vào lòng mãi mãi".

TẠI SAO ENDURANCE KHÓ TÌM ĐẾN VẬY? 

Và đó là nơi Endurance vẫn tồn tại, bên dưới lớp băng cực ở độ sâu 3.008 mét. 

Vào năm 2019, Falklands Heritage Maritime Trust đã tổ chức chuyến thám hiểm đầu tiên để tìm con tàu nhưng không thể xác định được vị trí xác tàu. 

Mùa đông năm 2022, họ đã cố gắng một lần nữa, tổ chức và tài trợ (giấu tên) cho Endurance22 với kinh phí 10 triệu USD.

- Một trong những vấn đề nan giải nhất của chuyến thám hiểm là xác định vị trí của con tàu. 

Sau khi Endurance ban đầu bị mắc kẹt trong băng, nó tiếp tục trôi khi các phao di chuyển theo dòng chảy. Khi con tàu chìm, thuyền trưởng của Endurance, là Frank Worsley, đã đo đạc vị trí và ghi lại nó vào nhật ký của mình. Tuy nhiên, do tầm nhìn kém, thuyền trưởng Frank Worsley đã không thể thực hiện các phép đo thích hợp để giúp tính toán hướng và tốc độ của phao.

Và đó là bài toán mà Endurance22 phải giải. Một trong những nhiệm vụ đầu tiên của nhóm các nhà khoa học và chuyên gia hàng hải của Endurance22 là xem xét hồ sơ của thuyền trưởng Frank Worsley để tìm ra vị trí chính xác hơn.

"Lần quan sát cuối cùng của thuyền trưởng Frank Worsley là vào ngày 18 tháng 11 năm 1915, sau đó ông ấy thực hiện một lần nữa vào ngày 20 tháng 11, một ngày sau khi con tàu bị chìm. Ông ấy đã thực hiện thêm một lần nữa vào ngày 22" - Giám đốc thăm dò của chuyến thám hiểm Endurance22, Mensun Bound nói.

Tiến sĩ John Shears, trưởng nhóm thám hiểm Endurance22 về sau cho biết: "Endurance thực sự chỉ cách vị trí mà thuyền trưởng Frank Worsley đã ghi chép chỉ 7,7km, điều này cho thấy độ chính xác đáng kinh ngạc trong các tính toán của ông ấy".

- Bên cạnh việc xác định vị trí xác tàu, thách thức lớn tiếp theo mà đoàn thám hiểm phải đối mặt là biển băng. 

"Một chuyên gia ở London nói rằng chúng tôi chỉ có 10% cơ hội đi xuyên qua lớp băng" - Tiến sĩ John Shears nhớ lại. May mắn thay, con tàu phá băng S.A. Agulhas II của chúng tôi có khả năng xuyên thủng lớp băng dày 1 mét với tốc độ 5 hải lý/giờ. 

Tàu nghiên cứu cuối cùng đã đến khu vực tìm kiếm được chỉ định của họ vào ngày 18 tháng 2, và nhóm bắt đầu cuộc săn lùng Endurance dưới nước. 

Để tìm kiếm dưới đáy biển sâu 3.008 mét, họ đã sử dụng hai AUV được trang bị công nghệ khảo sát bằng sóng âm và hình ảnh có tên SAAB Sabertooth. SAAB Sabertooth do Công ty hàng không vũ trụ SAAB AB (Thụy Điển) sản xuất, phương tiện lai này kết hợp các thuộc tính của Phương tiện điều hành từ xa (ROV) - luôn được liên kết với bề mặt - và Phương tiện tự hành dưới nước (AUV).

Được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp dầu mỏ ngoài khơi, các thiết bị SAAB Sabertooth dài 3,6 mét của đoàn thám hiểm giống như những ổ cứng máy tính khổng lồ. Chúng có khả năng hoạt động độc lập cách tàu S.A. Agulhas II 160km và có thể chịu được áp suất và nhiệt độ khắc nghiệt.

Mensun Bound nói: "Chúng tôi rất may mắn khi xác định được vị trí và chụp được những hình ảnh của xác tàu Endurance huyền thoại. Đây là con tàu đắm bằng gỗ tốt nhất cho đến nay mà tôi từng thấy. Nó thẳng đứng, hiên ngang dưới đáy biển, còn nguyên vẹn và trong tình trạng bảo quản tuyệt vời. Đây là một phát hiện thế kỷ!"

NHỮNG HÌNH ẢNH VỀ XOAY QUANH CHUYẾN THÁM HIỂM ENDURANCE22 

Chuyển ngữ: NATGEO MAGAZINE