Lực lượng Hamas ngày 2/1 cáo buộc Israel hạ sát Saleh al-Arouri, một thủ lĩnh hàng đầu cùng với hai chỉ huy Lữ đoàn Qassam, cánh vũ trang của phong trào này. Saleh al-Arouri là nhân vật cấp cao nhất của Hamas bị sát hại kể từ khi Israel tuyên bố sẽ tiêu diệt tổ chức này sau cuộc tấn công ngày 7/10/2023.
Ông Saleh al-Arouri ở Cairo, Egypt, ngày 12/10/2017. Ảnh: Reuters
Ông al-Arouri bị ám sát trong một vụ nổ ở ngoại ô Beirut, thủ đô Lebanon, đánh dấu vụ ám sát đầu tiên nhằm vào một thủ lĩnh cấp cao của Hamas bên ngoài Bờ Tây và Gaza trong những năm gần đây. Vụ việc xảy ra khi các quan chức trong khu vực lo ngại cuộc chiến ở Gaza sẽ châm ngòi cho một cuộc xung đột rộng hơn.
Giới chức Israel chưa bình luận hay xác nhận về vụ sát hại ông al-Arouri, nhưng các quan chức từ Lebanon và Mỹ cho rằng cuộc tấn công là do Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) thực hiện.
Vụ tấn công đã phá vỡ bầu không khí căng thẳng vốn có ở Beirut kể từ khi lực lượng Hezbollah, một đồng minh của Hamas, bắt đầu xung đột với lực lượng Israel sau vụ tấn công ngày 7/10.
Không giống như khu vực phía Nam Lebanon, nơi bị nhấn chìm trong giao tranh và chứng kiến hàng chục nghìn người phải rời bỏ nhà cửa, Beirut không phải là mục tiêu trong cuộc xung đột.
Một quan chức Mỹ cho biết Israel đã không cảnh báo trước cho Washington về cuộc tấn công nhưng đã thông báo ngắn gọn cho các quan chức cấp cao của Mỹ khi nó đang được tiến hành.
Saleh al-Arouri là ai?
Theo các quan chức khu vực và phương Tây, ông al-Arouri đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy mối quan hệ của Hamas với các đồng minh trong khu vực cũng như tăng cường khả năng quân sự của Hamas.
Ông al-Arouri là một trong những người sáng lập cánh vũ trang của Hamas. Năm 2017, ông được bầu làm phó lãnh đạo chính trị của Hamas và lãnh đạo các hoạt động ở Bờ Tây của tổ chức này. Ông al-Arouri dành phần lớn thời gian ở Beirut và đóng vai trò như đầu mối liên lạc giữa Hamas và Hezbollah.
Trong những năm gần đây, ông al-Arouri phối hợp với Yahya Sinwar, người đứng đầu Hamas ở Gaza, để thúc đẩy mối quan hệ giữa cánh quân sự của nhóm với phía Iran.
Sau khi cái chết của ông al-Arouri được công bố, truyền thông Iran đã đăng tải những bức ảnh ông al-Arouri gặp lãnh đạo tối cao của Iran, Ayatollah Ali Khamenei.
Phó thủ lĩnh Hamas Saleh al-Arouri (trái) và lãnh đạo Hamas Ismail Haniyeh gặp Lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei tại Tehran năm 2023. Ảnh: AP
Công việc của ông al-Arouri nhằm cải thiện sức mạnh quân sự cho Hamas cũng khiến ông nằm trong danh sách muốn tiêu diệt của Israel.
Năm 2015, Bộ Tài chính Mỹ đã liệt ông Arouri vào danh sách những “Đối tượng khủng bố toàn cầu được chỉ định đặc biệt” và treo giải 5 triệu USD cho thông tin về nhân vật này.
Israel trong nhiều thập kỷ đã coi việc ám sát đối thủ là một phần quan trọng trong chiến lược phòng thủ. Hai tuần trước, Iran đã cáo buộc Israel ám sát 2 tướng Iran ở Iraq và Syria, những người liên lạc với các nhóm vũ trang được Tehran hậu thuẫn. Israel cũng từng thực hiện các vụ ám sát các chỉ huy quân sự cấp cao và các nhà khoa học hạt nhân ở Iran, trong đó có nhà khoa học Mohsen Fakhrizadeh và Đại tá Sayad Khodayee, chỉ huy của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Iran.
Khi số người chết ở Gaza ngày càng tăng, các đồng minh của Hamas - một mạng lưới các nhóm vũ trang được Iran hậu thuẫn - đã mở rộng cuộc chiến với Israel trên nhiều mặt trận, từ Lebanon đến Biển Đỏ.
Cái chết của thường dân ở Gaza cũng dẫn đến áp lực quốc tế buộc Israel phải nhanh chóng chấm dứt xung đột. Một số nhà quan sát cho rằng Israel không thể tiêu diệt hoàn toàn Hamas và thay vào đó sẽ tập trung vào các thủ lĩnh của đối phương.
Nguy cơ xung đột lan rộng và mở ra mặt trận mới
Cuộc tấn công của Israel vào Beirut và giết chết al-Arouri đánh dấu sự leo thang đáng kể trong cuộc xung đột đang diễn ra giữa Israel và Hamas.
Thủ lĩnh Hamas Haniyeh gọi vụ sát hại ông al-Arouri là “hành động khủng bố”, xâm phạm chủ quyền của Lebanon và mở rộng hành vi thù địch của Israel nhằm vào người Palestine. Ông tuyên bố Hamas “sẽ không bao giờ bị đánh bại”.
Việc sát hại ông al-Arouri ở thủ đô Beirut của Lebanon, ngay trung tâm khu vực mà Hezbollah đặt văn phòng, rất có thể sẽ gây áp lực buộc lực lượng này phải đáp trả. Lãnh đạo Hezbollah, Hassan Nasrallah, đã cảnh báo rằng bất kỳ vụ ám sát nào ở Lebanon cũng sẽ gây ra phản ứng mạnh mẽ.
Hiện trường vụ tấn công ở Beirut, Lebanon ngày 2/1. Ảnh: AP
Hezbollah thông báo đã tập kích lực lượng Israel ở biên giới nhưng không nêu rõ đây có phải phản ứng với vụ ông al-Arouri bị sát hại hay không. Động thái này làm gia tăng lo ngại xung đột giữa Israel và Hamas ngày càng lan rộng và mở ra các mặt trận mới trong khu vực.
Thủ tướng tạm quyền của Lebanon Najib Mikati cũng chỉ trích mạnh mẽ, nhận định vụ việc này sẽ khiến Lebanon không thể tránh khỏi bị đẩy vào giai đoạn đối đầu mới, sau các vụ tấn công diễn ra hàng ngày ở khu vực biên giới phía Nam, gây nhiều thương vong.
Iran cũng lên tiếng chỉ trích vụ ám sát. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani cho biết vụ tấn công là kết quả của “thất bại nặng nề và tuyệt vọng” của Israel trong cuộc tấn công ngày 7/10.
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres nhận định việc ám sát lãnh đạo cấp cao của Hamas là một diễn biến cực kỳ đáng lo ngại. Ông hối thúc các bên liên quan kiềm chế tối đa và thực hiện các bước cấp bách để giảm căng thẳng.
Trong một cuộc họp ngắn đêm 2/1, người phát ngôn của IDF, Chuẩn Đô đốc Daniel Hagari cho biết Israel đã sẵn sàng cho mọi kịch bản chiến sự mới. Các lực lượng nước này đang “trong tình trạng cảnh giác cao độ trên mọi mặt trận, trước các hành động phòng thủ và tấn công”. Ông nhấn mạnh, Israel "tập trung vào việc chống lại Hamas".
Một số nhà phân tích giải thích tuyên bố của ông Hagari là nhằm ám chỉ Israel không tìm kiếm một cuộc chiến rộng lớn hơn với Hezbollah.