Khi Le Dam Doan chuyển đến Lawrenceville vào năm 2004, bà đã rất ngạc nhiên khi biết rằng rau muống bị coi là sản phẩm bất hợp pháp ở bang Georgia. " Họ coi rau muống như cần sa vậy", bà Le Dam Doan nói.
Vợ chồng bà Le Dam Doan đã sống ba thập kỷ sống ở California và Maryland. Tại những nơi này, vợ chồng bà chưa từng chứng kiến lệnh cấm rau muống nào do chính quyền địa phương đưa ra.
Hình ảnh rau muống trồng trong nhà kính tại Texas, Mỹ. (Ảnh: Mashed)
Vợ chồng bà Le Dam Doan quyết định chuyển đến thành phố Lawrenceville một phần vì cộng đồng người Việt lâu đời tại đây. Bà Doan hiện là thành viên Hội đồng người Mỹ gốc châu Á - Thái Bình Dương và Cộng đồng người Mỹ gốc Việt ở bang này. Tuy nhiên, quyết định cấm rau muống của bang Georgia khiến bà ngạc nhiên.
Tại bang Georgia, Đông Nam nước Mỹ, rau muống từng bị coi là bất hợp pháp, do giới chức coi đây là loài xâm hại, có thể ảnh hưởng đến các loài thực vật bản địa. Do đó, nếu muốn dùng rau muống, người gốc Á sống ở Georgia thường phải tìm mua rau muống từ Florida và Texas - hai bang không cấm sản phẩm này.
Tuy nhiên, rau muống vẫn bán lén lút trên ô tô tại các bãi đậu xe siêu thị, hoặc giao tận nhà khách hàng ở bang Georgia.
Theo Jenny Vo, giám đốc điều hành hai siêu thị địa phương là City Farmers Market và Hong Kong Supermarket, giá rau muống trên thị trường chợ đen lúc đó có thể lên tới 22 USD/kg, cao gấp ba lần giá bình thường ở các bang khác.
Hong Kong Supermarket bắt đầu hành trình đấu tranh để hợp pháp hóa rau muống ở bang Georgia từ hơn một thập kỷ trước. Việc đấu tranh này được tiến hành bằng cách thu thập chữ ký trực tuyến và trực tiếp tại các quầy hàng.
Chủ sở hữu siêu thị Hong Kong Supermarket - ông Ben Vo, bố của Jenny Vo, nắm thông tin về quy định tại các bang khác đối với rau muống. Texas coi đây là loại thực vật có nguy cơ xâm hại thấp và áp dụng các quy định kiểm soát phù hợp. Trong đơn kiến nghị, ông nêu ra những thực tế này để gửi chính quyền Georgia.
Nhận đơn kiến nghị, Pedro Marin, nghị sĩ bang Georgia, thảo luận với các thành viên cộng đồng như bà Doan và ông Vo. Đến năm 2016, nghị sĩ đề xuất dự luật miễn trừ rau muống khỏi danh sách "các loài thực vật gây hại" để mở ra cơ hội tự do canh tác loài cây này, song bị bác bỏ.
Bộ Nông nghiệp Mỹ (USAD) lo ngại rằng việc xử lý nguồn nước canh tác rau muống sẽ là vấn đề. "Nước trồng rau muống có thể mang theo thứ gì đó chảy vào các nguồn nước khác, nguy cơ châm ngòi cuộc khủng hoảng rau muống", ông Pedro Marin nêu lý do dự luật bị bác.
Tuy nhiên, quan điểm này vấp nhiều tranh cãi, nhiều ý kiến cho rằng việc đưa ra quy định khắc nghiệt với rau muống là không cần thiết, bởi đưa một loài mới vào môi trường " không phải lúc nào cũng có hại". Một số người cho rằng, khi dân số Mỹ trở nên đa dạng hóa, thái độ đối với các loại cây như rau muống và rau cần cũng có thể thay đổi.
Chủ đề này nhận được nhiều sự quan tâm trong cuộc bầu cử bang Georgia. Nghị sĩ Marvin Lim đã tham khảo ý kiến từ các chuyên gia ở Florida và Texas, tìm hiểu về cách các bang này canh tác rau muống trong nhà kính mà không gây hại môi trường.
Bà Le Dam Doan. (Ảnh: Atlanta Magazine)
Trong khi đó, bà Doan và những người gốc Việt khác cũng tiếp tục nỗ lực của mình và đã thu thập được hơn 100.000 chữ ký đề nghị hợp pháp hóa rau muống ở Georgia.
Tại sự kiện vận động tranh cử của nghị sĩ gốc Việt Bee Nguyen, các thành viên trong cộng đồng tiếp tục phát tờ rơi ủng hộ rau muống. Họ cũng tổ chức cuộc thảo luận với ủy viên nông nghiệp bang khi đó là Gary Black, nhấn mạnh tầm quan trọng của loại rau này trong đời sống của cộng đồng gốc Á.
Sau đó, ông Gary Black không trình dự luật hợp pháp hóa rau muống như cách ông Marin từng làm vào năm 2016, mà đưa ra một giải pháp "lách luật". Theo đó, năm 2022, ông thông báo với USAD về thay đổi lập trường của Cục Nông nghiệp Georgia (GDA), cho phép các nhà hàng tại bang Georgia có thể nhập và đưa rau muống vào trong thực đơn.
Sau khi lệnh cấm bán rau muống được dỡ bỏ, nhu cầu mua rau muống tại Hong Kong Supermarket tăng cao. Ông Ben Vo thậm chí phải thúc giục con gái đặt cọc cho các nhà cung cấp ở Texas để đảm bảo nguồn cung.
Vào thời điểm đó, Cục Nông nghiệp Georgia dự kiến người dân có thể bắt đầu trồng rau muống trong năm nay. Cơ quan này hiện vẫn trong quá trình đánh giá các quy tắc liên quan. Khi quá trình này hoàn thành, mới biết được liệu Georgia có thể trở thành bang thứ 5 của Mỹ cho phép trồng rau muống hay không, nếu được thì trồng thế nào.
Người dân ở Georgia vui mừng về những tiến bộ đạt được đến nay. Rau muống hiện được bày bán công khai tại các tiệm tạp hóa ở Georgia với giá 6 USD mỗi kg. Khách hàng ở Hong Kong Supermarket gọi giám đốc Jenny Vo là "quý bà rau muống".