Vụ án xảy ra với tập đoàn Vạn Thịnh Phát, trong đó có bị cáo Trương Mỹ Lan là vụ án hình sự đặc biệt nghiêm trọng, xét xử với nhiều bị cáo, về nhiều tội danh và dư luận xã hội rất quan tâm. Kết quả xét xử sơ thẩm tòa án tuyên mức án tử hình đối với bà Trương Mỹ Lan và kết án đối với các bị cáo khác trong vụ án này. Toàn bộ biến của phiên tòa được các cơ quan truyền thông đưa tin khá đầy đủ chi tiết ở trên các phương tiện thông tin đại chúng, trong đó có các trang báo, truyền hình và kể cả mạng xã hội…
Theo Tiến sĩ - Luật Sư Đặng Văn Cường, những người quan tâm đến vụ án này phần lớn đã nắm được thông tin diễn biến phiên tòa, các tình tiết được xét xử công khai và kết quả xét xử sơ thẩm. Nhưng sau đó, trên một số nền tảng mạng xã hội những ngày qua xuất hiện đoạn clip về diễn biến phiên tòa nhưng nội dung lại có sự lồng ghép, dàn dựng lời nói của bị cáo và chủ tọa phiên tòa có tính chất gây cười, hài hước… những người đã biết về thông tin vụ việc, đã theo dõi phiên tòa thì có thể họ sẽ thấy đây là một clip hài, có tính chất giải trí.
Bị cáo Trương Mỹ Lan trong phiên tòa sơ thẩm.
Tuy nhiên với những người không theo dõi diễn biến phiên tòa thì có thể họ tin phần nào nội dung là sự thật. Nội dung này cũng có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý của gia đình bị cáo, ảnh hưởng đến nhận thức đánh giá của xã hội đối với thái độ khai báo của bị cáo, có thể gây bất lợi cho bị cáo ở giai đoạn xét xử phúc thẩm (nếu có).
Chính vì vậy, việc các luật sư bào chữa cho bị cáo lên tiếng để bảo vệ thân chủ mình trên không gian mạng là điều dễ hiểu. Việc luật sư gửi văn bản kiến nghị với cơ quan chức năng để làm rõ hành vi phát tán thông tin sai sự thật là chuyện dễ hiểu và hoàn toàn có thể xảy ra, không chỉ với vụ án này mà còn đối với các vụ án khác.
Trách nhiệm của luật sư trong vụ án hình sự không chỉ tham gia tranh tụng tại phiên tòa mà còn tư vấn pháp luật, soạn thảo văn bản, với tư cách là người bào chữa phải là luật sư cũng có thể kiến nghị với các cơ quan chức năng để giải quyết vụ việc cũng như giải quyết các vấn đề có liên quan, phát sinh từ vụ án…
Nhận được văn bản kiến nghị của luật sư thì cơ quan chức năng cũng sẽ xem xét xác minh thông tin để làm rõ clip này, đánh giá hậu quả có thể gây ra đối với gia đình bị cáo và xã hội để xem xét xử lý theo quy định của pháp luật.
Theo quy định của luật an ninh mạng thì người sử dụng mạng viễn thông, mạng internet phải đưa các thông tin trung thực, đúng sự thật nên không gian mạng. Hành vi đưa thông tin sai sự thật mà gây ra hậu quả tác động tiêu cực đối với xã hội, xâm phạm đến lợi ích của cơ quan, tổ chức, cá nhân thì tùy vào tính chất mức độ hành vi vi phạm, tùy thuộc vào hậu quả xảy ra mà người thực hiện hành vi vi phạm sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Bởi vậy, cơ quan chức năng sẽ xác minh làm rõ clip này có đúng sự thật hay không, nếu là clip dàn dựng, cắt ghép chỉnh sửa, nội dung không đúng sự thật thì sẽ làm rõ ai là người tạo ra clip này và hành vi đưa thông tin này với dụng ý, mục đích gì, đồng thời sẽ đánh giá hậu quả đã gây ra đối với xã hội để xem xét xử lý theo quy định của pháp luật.
Trường hợp kết quả xác minh cho thấy clip là dàn dựng, không đúng sự thật nhưng mang tính chất tấu hài, người làm clip này chỉ mang tính chất giải trí mà không có dụng ý xấu, đánh giá hậu quả chưa tác động xấu đến xã hội thì cơ quan chức năng có thể nhắc nhở, yêu cầu gỡ bỏ clip chứ không áp dụng chế tài.
Còn trường hợp kết quả xác minh của cơ quan chức năng cho thấy clip là sai sự thật, người thực hiện hành vi làm ra, phát tán clip này nhằm xúc phạm danh dự nhân phẩm của người khác, làm ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan tổ chức thì sẽ xem xét xử lý theo quy định của pháp luật.
Thực tế không phải là lần đầu tiên xuất hiện các clip hài về “Pháp đình” như thế này, trước đây trong các vụ án Chuyến bay giải cứu, Vụ án Việt Á và nhiều vụ án khác thì cũng đều xuất hiện những clip lan truyền trên mạng xã hội nhưng không có đơn thư khiếu nại, cũng chưa ảnh hưởng nghiêm trọng đến ai nên cơ quan chức năng cũng chưa xử lý.
Cùng với sự phát triển của công nghệ thì việc tạo ra các clip bằng trí tuệ nhân tạo, bằng công nghệ chỉnh sửa hiện nay là rất dễ dàng. Nhiều người làm các clip với các mục đích khác nhau, trong đó có nội dung có tính chất sáng tạo, mang tính chất nghệ thuật, giải trí, cũng có những nội dung có tính chất bịa đặt xuyên tạc với dụng ý xấu gây ảnh hưởng đến uy tín của nhà nước, của cơ quan tổ chức. Bởi vậy tùy thuộc vào hành vi, tùy thuộc vào mục đích và hậu quả xảy ra mà các clip, các sản phẩm công nghệ đó có thể bị gỡ bỏ, người thực hiện hành vi có thể bị xử lý theo quy định pháp luật.