Xuyên đêm "vớt tiền"
Cụ thể, ngày 20/9 và 5/10 (Âm lịch) là thời điểm vàng thu hoạch con Rươi, một trong những đặc sản thiên nhiên ban tặng cho người dân vùng ven sông. Những ngày này, khi nước triều lên tràn các ruộng Rươi, loài vật nuôi này sẽ nổi theo con nước, người dân chỉ cần giăng lưới tại cống, chờ Rưoi theo dòng nước chảy vào rồi vớt lên.
"Năm nay thời tiết lạnh và mưa nhiều nên sản lượng thu hoạch thấp hơn mọi năm. Giá cả vì thế cao hơn, đỉnh điểm tới 600 nghìn đồng/kg. Có bao nhiêu thương lái đều "phục sẵn" mua tại ruộng. Chúng tôi đều gọi Rươi là lộc trời ban, vì việc khai thác hoàn toàn tự nhiên", ông Lê Văn Quạt (Thanh Hà, Hải Dương) cho hay.
Ông Nguyễn TRung Truyền (áo nâu) cùng gia đình thu mẻ Rươi đầu tiên
Từ 19h ngày mùng 5, nhiều hộ dân tại thôn Đông Phong (xã Bình Lãng, huyện Tứ Kỳ) đang tấp nập ra các ruộng Rươi để thu hoạch. Giá Rươi luôn giao động ở ngưỡng từ 300-500, thậm chí năm nay còn cao hơn khiến người dân "mừng ra mặt".
Gia đình ông Nguyễn Trung Truyền (66 tuổi, trú thông Đông phong) đang hối hả thu những mẻ Rươi đầu tiên trong năm. Ông cho hay, thời tiết năm nay thay đổi nhưng chất lượng Rươi vẫn rất cao, với 6 mẫu ruộng, gia đình ông dự khiến thu khoảng 200kg với giá bán khoảng 400 nghìn đồng/kg trong lần thu hoạch đầu tiên.
Ông Tuyền cho biết, Rươi là loài hấp thụ dinh dưỡng qua da và không có cơ quan tiêu hoá. Mùa sinh sản từ tháng 9-12 Âm lịch trong bụng của Rươi chỉ toàn là trứng
Theo ông Truyền, từ chiều ngày 5/10 âm lịch (tức 9/11), các hộ dân mở cống để thuỷ triều trên sông tràn vào ruộng. Sau đó, cống sẽ được chặn lại. Sau vài giờ, Rươi bị ngập nước sẽ ngoi lên.
Tiếp đó, người dân sẽ tháo cống, Rươi theo dòng nước bơi ra cống và chui vào lưới đã được giăng sẵn. Theo kinh nghiệm của ông Truyền, việc khai thác sẽ phụ thuộc vào nước triều lên, một đợt sẽ được khoảng 2-3 ngày. Một đêm sẽ kéo dài từ khoảng 19 đến 1h ngày hôm sau.
Việc khai thác dựa vào kinh nghiệm, từ tháng 9 đến 12 âm lịch là mùa sinh sản của Rươi. Ngoài ra còn 1 vụ vào tháng 5 (Âm lịch).
Thời tiết mưa và lạnh sớm khiến sản lượng khai thác thấp hơn nhưng chất lượng Rươi vẫn rất cao
"Sau mỗi lần khai thác, người dân cải tạo đất thì ấu trùng Rươi lại theo thuỷ triều trở lại ruộng, cho nên chúng tôi vẫn gọi là "lộc trời" là vì vậy. Tất cả quy trình đều diễn ra hoàn toàn tự nhiên", ông Truyền cho hay.
Sau mỗi lần khai thác, người dân chỉ cần cải tạo đất cho ruộng tơi xốp. Cụ thể, sau khi thu hoạch Rươi, người dân sẽ tiến hành cày, bừa và bổ sung thêm trấu hoặc rơm, rạ để xốp đất. Một số hộ dân thì nghiền ngô rắc lên ruộng để tạo thêm hữu cơ. Ngoài ra, con người không can thiệp vào bất kỳ khâu gì.
Lưới được giăng theo cống thoát nước để Rươi tự bơi vào. Nhiều người dân vì thế đã kháo nhau là đi "vớt tiền"
Sau khi Rươi được vớt lên bờ sẽ được cho vào túi lưới cho ráo nước. Thương lái cân xong sẽ nhanh chóng đóng Rươi vào thùng xốp rồi đổ nước lạnh vào. Theo thương lái chia sẻ, Rươi là loài ưa lạnh, nếu nước không lạnh con vật sẽ chết. Việc thay nước lạnh hàng ngày có thể bảo quản cho Rươi sống 1 tuần.
Người dân sẽ thu lưới và đổ Rươi ra xô, chậu
Rươi được cho vào túi lưới cho ráo nước để thương lái mua ngay tại ruộng
Ông Nguyễn Tá Điểm - Phó trưởng phòng NN&PTNT huyện Tứ Kỳ cho hay, địa bàn huyện có diện tích 260ha khai thác và bảo tồn Rươi.
Theo nhận định sản lượng Rươi năm nay có thể thấp hơn mọi năm. Hiện giá gia động khoảng 400 nghìn đồng/kg. Một năm trung bình người dân sẽ thu 0,8 tấn/ha với giá trị khoảng 300-350 triệu. Sau khi trừ chi phí, lợi nhuận đạt hiệu quả 80%.
Chủ trương của huyện trong giai đoạn 2021-2015 sẽ mở rộng diện tích lên hơn 600ha. Chủ trương trên cũng được Bộ NN&PTNT hỗ trợ, đầu tư.
Các thùng xốp và nước đã được chuẩn bị để đóng gói vận chuyển Rươi
"Có 3-4 sào ruộng là khấm khá"
Là hộ khai thác "lộc trời" những năm qua con vật nhỏ bé đã mang lại cuộc sống ấm no cho gia đình ông Lê Văn Quạt, trú xã Vĩnh Lập (huyện Thanh Hà) và nhiều hộ dân khác.
Theo ông Quạt, trước kia những cánh đồng ven sông được trồng hoa màu nhưng không mang lại hiệu quả kinh tế. Sau khi được quy hoạch thành vùng "khai thác, bảo tồn Rươi, cáy huyện Thanh Hà" đã mang lại hiệu quả kinh tế cao.
"Với 10 mẫu khai thác Rươi, năm 2020 gia đình tôi thu gần 6 tấn tương đương khoảng 1 tỷ đồng. Với những hộ có từ 3-4 sào ruộng là khấm khá, đủ lo cho cuộc sống gia đình, học hành của con cái. Thời gian cải tạo ruộng không nhiều nên thời gian còn lại người dân có thể làm việc khác", ông Quạt tiết lộ.
Ông Lê Văn Đại – Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Lập cho biết, từ xa xưa, người dân trên địa bàn đã nuôi Rươi theo quy mô nhỏ lẻ, chỉ từ 3 năm nay, nhiều hộ dân tại xã mới chú trọng khoanh vùng khai thác.
Hiện toàn xã có 26ha khai thác Rươi, nếu đạt sản lượng tối đa trong một năm có thể lên tới 70kg/sào (360m2). Với giá bán tốt, cung không đủ cầu, Rươi mang lại thu nhập cao cho người dân.
Lãnh đạo Phòng NN&PTNT huyện Thanh Hà thông tin, địa bàn toàn huyện có khoảng 95ha được khoanh vùng khai thác diện tích ruộng Rươi. Diện tích tập trung nhiều nhất là Vĩnh Lập.
Rươi là đặc sản thiên nhiên ban tặng, để khai thác bền vững, người dân phải tạo môi trường sống sạch sẽ, không có hoá chất vì con Rươi rất nhạy cảm và sẽ chết khi môi trường sống ô nhiễm. Do sản lượng không nhiều nên vào mùa khai thác, người dân được thương lái thu mua tại ruộng.
Hiện Phòng NN&PTNT huyện Thanh Hà cũng đang có những định hướng để phát huy thương hiệu đặc sản Rươi của địa phương.
Hiện mỗi kg có giá lên tới 400 nghìn đồng
Rươi không mất nhiều công đầu tư, lại luôn giữ giá cao, do đó mang lại hiệu quả kinh tế cao
Rươi có thể chế biến nhiều món: Chả Rươi, mắm hay nấu canh...