Bên ngoài một phòng khám tư ở thành phố Palermo vào lúc 8 giờ 20 phút sáng thứ Hai tháng Một, hàng chục cảnh sát mặc thường phục đang chờ đợi trong cơn mưa tầm tã. Không khí vô cùng căng thẳng. Tiếng kêu răng rắc từ một đài phát báo hiệu mục tiêu đang di chuyển. Đó là khoảnh khắc “bây giờ hoặc không bao giờ”. Khi viên đại tá ra lệnh, hai sĩ quan lập tức bắt giữ một người đàn ông mặc áo khoác da cừu, đội mũ len trắng và đeo kính đen.
Ông Lucio Arcidiacono, chỉ huy của đội Carabinieri Ros, gần căn hộ nơi các nhà điều tra cho biết họ đã tìm thấy căn hầm bí mật của Denaro
“Ông tên là gì?”, một sĩ quan hỏi, lao tới trước mặt nghi phạm. “Ông biết tôi là ai rồi”, người đàn ông trả lời. Đó là sự thật: trung tá Lucio Arcidiacono, chỉ huy đơn vị điều tra của Lực lượng Hoạt động Đặc biệt, biết rất rõ rằng người mà ông bắt giữ là Matteo Messina Denaro, “bố già” cuối cùng của đảo Sicily ở miền nam nước Ý và là một trong những tội phạm bị truy nã gắt gao nhất thế giới.
Trong tám năm ròng, ông Arcidiacono đã săn lùng Denaro và cũng trong tám năm đó, Denaro đã trốn tránh ông như một bóng ma. Cho đến ngày 16/1, khi tin tức lan truyền khắp thế giới: Denaro, người cuối cùng của băng đảng mafia khét tiếng Cosa Nostra đã bị bắt giữ sau 30 năm trốn chạy.
“Việc săn lùng một tên trùm đang chạy trốn giống như đi tàu lượn siêu tốc vậy. Có những lúc bạn nghĩ rằng mình đã gần đến đích. Sau đó, có những lúc bạn bay rất gần và nhiều tháng sau, bạn nhận ra con đường mòn bạn đã theo đuổi là một ngõ cụt”, ông Arcidiacono nói trong một cuộc phỏng vấn.
Matteo Messina Denaro được hộ tống sau khi y bị bắt ở Palermo, ngày 16 tháng 1 năm 2023
Trùm mafia và trung tá Arcidiacono đều sinh ra và lớn lên ở Sicily. Khi Denaro chạy trốn vào tháng 6/1993, bắt đầu sự mất tích của y, ông Arcidiacono đã gửi đơn đăng ký vào Học viện Cảnh sát. Đó là những năm khủng bố của mafia, trong đó các ông trùm đã tiến hành một chiến dịch đánh bom và Denaro cuối cùng phải chịu trách nhiệm.
“Năm 1993, tôi mới 20 tuổi. Vụ sát hại các thẩm phán chống mafia Giovanni Falcone và Paolo Borsellino năm trước đó đã ảnh hưởng sâu sắc đến tôi và đã cho tôi động lực để trở thành một sĩ quan cảnh sát”, ông Arcidiacono nói.
Năm 2003, ông Arcidiacono được gửi đến thành phố Naples, nơi vào những năm đó, “trận chiến Secondigliano” đẫm máu đang hoành hành trên đường phố giữa các băng đảng Camorra. “Đó là một giai đoạn rất khó khăn, nhưng cũng rất quan trọng từ góc nhìn chuyên nghiệp”, ông nói.
Nếu có một điều mà ông Arcidiacono làm tốt thì đó là theo dõi mafia. Năm 2005, ông hỗ trợ bắt giữ Paolo Di Lauro, biệt danh “triệu phú Ciruzzo”, một trong những kẻ buôn bán ma túy quyền lực nhất thế giới. Cùng năm đó, tại Tây Ban Nha, nhóm của ông đã bắt giữ Raffaele Amato, người đứng đầu băng đang Amato-Pagano đến từ Naples.
Bước ngoặt đến vào năm 2015, khi ông Arcidiacono được chuyển đến thủ phủ Palermo của Sicily. Ở đó, ông phải đối mặt với nhiệm vụ phức tạp nhất của mình: săn lùng Denaro. Denaro – người từng tuyên bố: “Một mình tôi lấp đầy một nghĩa trang” – đứng đằng sau một số tội ác kinh khủng nhất do mafia gây ra, trong đó có vụ sát hại Giuseppe Di Matteo vào năm 1996. Năm này qua năm khác, các nhà điều tra Ý không ngừng tịch thu các cơ sở kinh doanh của Denaro và bắt giữ hơn 100 đồng phạm của y. Nhưng mỗi khi các nhà chức trách dường như tiến gần hơn đến mục tiêu của họ, Denaro lại biến mất.
“Chúng tôi đã cố dồn hắn vào đường cùng. Chúng tôi đã bắt giữ người thân của hắn và những người bảo vệ hắn. Nhưng chúng tôi cũng đã đi theo một số đầu mối sai lầm”, ông Arcidiacono nói.
Ông Arcidiacono cho biết thêm: “Nhưng bạn thấy đấy, việc tìm kiếm một kẻ chạy trốn rất căng thẳng. Bạn thậm chí phải phân tích cả sự im lặng của các ông trùm. Chuyện là có hai người lên xe và không nói một lời nào vì chúng sợ bị nghe lén. Nhưng bạn biết rằng có hai người trong chiếc xe đó, bởi vì bạn nghe thấy tiếng hai cánh cửa đóng lại. Rồi một ngày, chúng tôi có một linh cảm và tất cả những mảnh ghép mà chúng tôi đã thu thập được trong tám năm trước đều rơi vào đúng vị trí”.
Đầu năm 2022, một số cuộc gọi điện giữa những thành viên băng đảng dường như đều có chung một manh mối đặc biệt: ông trùm bị ung thư ruột kết và cần được điều trị ngay lập tức. Sở cảnh sát yêu cầu Bộ Y tế tiếp cận hồ sơ bệnh án của bệnh nhân ung thư ruột kết tương ứng với tiền sử của ông trùm. Các điều tra viên đã lục soát thông tin của hàng nghìn bệnh nhân, cho đến khi họ tìm thấy một người: Andrea Bonafede. “Ông ta là một người có lý lịch trong sạch, thế nhưng ông cũng có họ hàng liên kết với các băng đảng gia tộc và trên hết là sống ở Campobello di Mazara, cách quê hương của Denaro 7km”, ông Arcidiacono giải thích.
Trong ít nhất một năm, Denaro đã được điều trị định kỳ tại một phòng khám tư nhân ở Palermo dưới cái tên Andrea Bonafede. Ngày trước khi y bị bắt, cảnh sát đã nhận được thông tin mang tính quyết định: vào ngày 16/1, khoảng 8 giờ sáng, nghi phạm sẽ quay lại phòng khám để điều trị. “Đêm trước đó, tôi không chợp mắt được. Nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng tôi đã nghĩ về Messina Denaro mỗi ngày trong vài năm qua. Tôi hỏi hắn tên gì, nhưng sự thật là khi hắn đứng đó trước mặt tôi, tôi biết chính xác hắn là ai”, ông Arcidiacono nói. Sau khi bị bắt, Denaro được chuyển đến một nhà tù an ninh tối đa ở thành phố L’Aquila, miền trung nước Ý, nơi y sẽ tiếp tục điều trị bệnh ung thư.
Đối với trung tá Arcidiacono, tên của ông sẽ đi vào lịch sử cùng với ông Elliot Ness, người đã lật tẩy Al Capone; đội trưởng “Ultimo”, người đã bắt được tên trùm khát máu Totò Riina; và cảnh sát trưởng Renato Cortese, người đã tống giam “bố già” của băng đảng gia tộc Corleonesi, Bernardo Provenzano. Nhưng ông Arcidiacono tin rằng công việc của mình chỉ mới bắt đầu. “Chúng tôi có nghĩa vụ tìm ra những người đã bảo vệ Denaro suốt ngần ấy năm”, ông nói. Công việc của chúng tôi chưa kết thúc, ngược lại chúng tôi vẫn còn một chặng đường dài”.