Người ta đã chấp nhận rộng rãi rằng ngôn ngữ là một khả năng đặc hữu của loài người. Trong số tất cả các loài động vật trên Trái Đất, chỉ có con người sở hữu khả năng độc đáo này, chúng ta không chỉ tạo ra các từ riêng biệt để truyền đạt ý nghĩa mà còn áp dụng các từ đó vào các tình huống xã hội và thay đổi hàm ý của chúng trong các bối cảnh khác nhau.
Hiện nay, các nhà nghiên cứu đang xem xét các video nghiên cứu về khả năng ngôn ngữ của loài tinh tinh và một nghiên cứu mới đang chứng minh rằng loài tinh tinh có khả năng nói tốt hơn nhiều so với suy nghĩ ban đầu.
Với nghiên cứu sâu hơn, khám phá này có thể định nghĩa lại hiểu biết của chúng ta về quá trình tiến hóa ngôn ngữ của con người và khả năng nói của loài vượn lớn.
Bên trong khả năng nói độc đáo của loài người
Ngày nay, các chuyên gia vẫn chưa chắc chắn về thời điểm ngôn ngữ của con người phát triển. Ước tính dao động từ 300.000 năm trước cho đến gần đây nhất là 50.000 năm trước. Tuy nhiên, người ta chấp nhận rộng rãi rằng con người là loài động vật duy nhất có khả năng ngữ âm và khả năng học các cách phát âm mới.
Trong nhiều năm, các nhà nghiên cứu đã cố gắng thử nghiệm khả năng ngôn ngữ ở các loài động vật khác, bao gồm cả cá nhà táng, loài giao tiếp bằng "bảng chữ cái" phức tạp bao gồm những tiếng kêu nhanh.
Trong đó, thí nghiệm có hiệu quả tốt nhất đã diễn ra giữa những họ hàng gần nhất của con người, loài vượn lớn. Có lẽ ví dụ nổi tiếng nhất là Koko, chú khỉ đột được dạy sử dụng ngôn ngữ ký hiệu. Trong một thí nghiệm vào năm 2023, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng tinh tinh có thể sử dụng cú pháp và âm thanh cụ thể để truyền đạt những ý tưởng độc đáo về môi trường của chúng.
Tuy nhiên, các nhà khoa học nhấn mạnh rằng, ngoài con người, không có loài động vật nào được biết đến là sở hữu khả năng giao tiếp bằng "ngôn ngữ" trong tự nhiên. Thay vào đó, động vật tương tác với những âm thanh, cử chỉ và các hình ảnh hiển thị khác biệt. Những tương tác này thường mang tính cảm xúc cao và bẩm sinh, khiến chúng ít giống một ngôn ngữ mà giống một hệ thống mã mà chúng không thể sửa đổi trong các bối cảnh xã hội khác nhau.
Vì lý do này, các nhà nghiên cứu từ lâu đã tin rằng các loài vượn lớn không có đủ các kỹ năng thần kinh cần thiết hoặc khả năng kiểm soát dây thanh quản cần thiết cho việc phát triển ngôn ngữ.
Là họ hàng gần nhất của con người, tinh tinh đã cho thấy chúng là một loài vô cùng triển vọng đối với các nhà nghiên cứu muốn tìm hiểu quá trình tiến hóa của ngôn ngữ. Một nghiên cứu gần đây của các chuyên gia về ngôn ngữ và nhà tâm lý học từ Thụy Điển, Vương quốc Anh và Thụy Sĩ hiện đã tiết lộ lần đầu tiên rằng tinh tinh thực sự có thể giao tiếp như con người.
Những video cũ về loài tinh tinh nói chuyện khiến các nhà nghiên cứu vô cùng kinh ngạc
Gần đây, một nhóm các nhà nghiên cứu do Axel G. Ekström đứng đầu muốn tìm hiểu sâu hơn về câu hỏi liệu họ hàng gần nhất của chúng ta có khả năng phát triển ngôn ngữ hay không.
Nhóm nghiên cứu bắt đầu bằng việc xem xét ba video về những con tinh tinh bị nuôi nhốt dường như phát ra những lời nói với người chăm sóc chúng. Video đầu tiên là về một con tinh tinh tên là Renata và người chăm sóc của nó ở Ý vào năm 1962. Trong video, Renata được ghi lại là nói từ "mama" bất cứ khi nào người huấn luyện chạm vào cằm của nó.
Video thứ hai cho thấy Johnny, một chú tinh tinh từ Khu bảo tồn linh trưởng Suncoast ở Palm Harbor, Florida, vào giữa những năm 2000. Trong clip, Johnny gọi "mama" khi bị dụ bằng thanh kẹo Twizzler màu đỏ.
72 giếng cổ trong Tử Cấm Thành có thể chứa vô số báu vật, vậy mà 604 năm qua không ai dám đụng: Vì sao?
Từ chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng: Một ngành của Việt Nam lãi ròng thêm 100 triệu USD mỗi năm?
Việt Nam sở hữu một tài nguyên lớn thứ 2 thế giới: 'Át chủ bài' trong 200 sản phẩm công nghệ cao - là gì?
Sử dụng âm thanh từ các đoạn clip, các nhà nghiên cứu đã so sánh ngữ âm giọng nói của hai con tinh tinh với một người đàn ông, đưa ra kết luận rằng tinh tinh có khả năng tạo ra cấu trúc âm tiết cần thiết để nói một ngôn ngữ.
Nhưng các nhà nghiên cứu không chỉ dừng lại ở đó. Theo nghiên cứu, các nhà khoa học đã yêu cầu những người tham gia phiên âm giọng nói của cả tinh tinh và bệnh nhân mắc bệnh Parkinson, một căn bệnh thường đi kèm với rối loạn giọng nói. Những người tham gia không được cho biết họ đang nghe giọng nói của ai trong mỗi đoạn clip. Kết quả cho thấy những người tham gia luôn ghi lại giọng nói của tinh tinh là thể hiện từ "mama".
Nghiên cứu này chứng minh khả năng nói của tinh tinh bị đánh giá thấp nghiêm trọng và làm sáng tỏ cách con người tiến hóa để phát triển ngôn ngữ.
Các nhà nghiên cứu cho rằng tổ tiên chung giữa con người và các loài vượn lớn có khả năng nói tương tự, và cả tinh tinh và con người đều duy trì khả năng này. Điều này cũng thách thức niềm tin lâu nay rằng sự phát triển ngôn ngữ đòi hỏi sự tiến hóa trong chức năng não ở con người mà tinh tinh và các loài vượn lớn khác không trải qua.
“Khả năng sản xuất giọng nói của loài vượn lớn đã bị đánh giá thấp”, các nhà nghiên cứu giải thích. “Tinh tinh sở hữu các khối xây dựng thần kinh cần thiết cho lời nói. Dữ liệu của chúng tôi bổ sung cho bức tranh này: tinh tinh có thể tạo ra 'từ đầu tiên' được cho là của ngôn ngữ nói”.
