Tổng thống Mỹ và người đồng cấp Nam Phi
Các nghị sĩ Mỹ cho rằng “viện trợ” của Nam Phi dành cho Nga, bao gồm cả cáo buộc cung cấp vũ khí cho Moscow, đã đặt ra câu hỏi về tư cách hợp lệ của nước này để nhận lợi ích thương mại từ Mỹ theo luật cải thiện khả năng tiếp cận thị trường của Mỹ đối với các quốc gia châu Phi cận Sahara.
Bức thư đề ngày 9/6 đã được gửi tới Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai và Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nam Phi Clayson Monyela cho biết trong một tuyên bố rằng bức thư đã được "ghi nhận" nhưng Nam Phi vẫn "được sự hỗ trợ của chính phủ Mỹ" để tổ chức cuộc họp về Đạo luật Cơ hội và Tăng trưởng Châu Phi (AGOA).
Nam Phi là một trong những nước hưởng lợi lớn nhất từ đạo luật cho phép các quốc gia châu Phi cận Sahara tiếp cận miễn thuế vào thị trường Mỹ với điều kiện họ đáp ứng một số điều kiện nhất định. Đạo luật này được viết tắt là AGOA. Xuất khẩu của Nam Phi sang Hoa Kỳ thông qua AGOA ước đạt 3 tỷ USD vào năm ngoái. Mỹ là đối tác thương mại lớn thứ hai của Nam Phi sau Trung Quốc.
Việc chuyển cuộc họp vào tháng 11 sang một quốc gia khác “sẽ phát đi một thông điệp rõ ràng và quan trọng rằng Mỹ tiếp tục sát cánh với Ukraine và sẽ không chấp nhận việc các đối tác thương mại của chúng tôi cung cấp viện trợ cho cuộc xâm lược tàn bạo và đang diễn ra của Nga,” bức thư từ các nhà lập pháp Mỹ đã viết như vậy.
Bức thư được ký bởi Thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ Chris Coons - Chủ tịch Tiểu ban Thượng viện về Nhà nước, Hoạt động Đối ngoại và các Chương trình Liên quan; Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Jim Risch - thành viên cao cấp của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện; Hạ nghị sĩ Gregory Meeks - đảng viên Đảng Dân chủ và là thành viên cấp cao của Ủy ban Đối ngoại Hạ viện và Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa Michael McCaul - chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện.
Mỹ coi Nam Phi là một đối tác chính trị và kinh tế quan trọng mặc dù quốc gia này - đặc biệt là đảng Đại hội Dân tộc Phi cầm quyền - có quan hệ lịch sử với Nga từ thời Liên Xô. Do đó, chính phủ Nam Phi cho biết họ đã áp dụng lập trường không liên kết về cuộc chiến ở Ukraine.
Nhưng trong khi Mỹ phần lớn chấp nhận lập trường đó, họ đã xem một số hành động gần đây của Nam Phi là không trung lập mà thực chất là đang tích cực ủng hộ Nga trong cuộc chiến ở Ukraine.
Mối lo ngại của Mỹ bùng nổ vào tháng trước khi Đại sứ Mỹ tại Nam Phi Reuben Brigety tổ chức một cuộc họp báo ở thủ đô Pretoria của Nam Phi và cáo buộc nước này cung cấp vũ khí cho Nga trên một con tàu chở hàng đã bí mật ghé thăm căn cứ hải quân chính của Nam Phi vào tháng 12.
Nam Phi bác bỏ cáo buộc nhưng đang điều tra chuyến thăm của tàu Lady R treo cờ Nga, vốn đang chịu lệnh trừng phạt của Mỹ vì bị cáo buộc vận chuyển vũ khí cho chính phủ Nga.
Các nhà lập pháp Mỹ cho biết có thông tin tình báo của Mỹ cho thấy Nam Phi đã "bí mật" cung cấp vũ khí cho Nga trên tàu Lady R.
Trong thư, các nghị sĩ Mỹ cũng đề cập đến chuyến thăm của một máy bay quân sự Nga, cũng đang chịu lệnh trừng phạt của Mỹ, tới một căn cứ không quân của Nam Phi vào tháng 4, và quyết định của Nam Phi trong việc tham gia tập trận hải quân với Nga và Trung Quốc vào tháng 2 vừa rồi – thời điểm trùng với dịp kỷ niệm một năm cuộc chiến của Nga ở Ukraine.
“Chúng tôi thực sự lo ngại rằng việc tổ chức Diễn đàn AGOA 2023 ở Nam Phi sẽ đóng vai trò như một sự đồng ý ngầm cho sự hỗ trợ của Nam Phi cho cuộc chiến của Nga ở Ukraine và có thể vi phạm luật trừng phạt của Mỹ,” thư của các nhà lập pháp Mỹ cho hay.
Nam Phi cũng đang “nỗ lực để tạo điều kiện thuận lợi cho sự tham gia của Tổng thống Nga Vladimir Putin” tại hội nghị thượng đỉnh các nền kinh tế mới nổi ở Johannesburg vào tháng 8 bất chấp việc ông Putin bị Tòa án Hình sự Quốc tế truy tố về tội ác chiến tranh ở Ukraine.
Một quan chức cấp cao trong đảng cầm quyền của Nam Phi gần đây cho biết họ sẽ “hoan nghênh” chuyến thăm của Tổng thống Putin.