Bóng ma B-2 phủ bóng lên chính trường quốc tế
Theo Military Watch, trong tuyên bố gây tranh cãi ngày 17/7, Thượng nghị sĩ Mỹ Lindsey Graham đã ví vụ không kích của Không quân Mỹ vào các cơ sở hạt nhân Iran như một "lời cảnh báo sống động" gửi tới Nga. "Nếu ông Putin và những người khác muốn biết chuyện gì sẽ xảy ra vào ngày thứ 51, tôi khuyên họ nên gọi cho Đại giáo chủ Khamenei", ông Graham nói.
Phát biểu này nhắc đến chiến dịch không kích chớp nhoáng có tên Operation Midnight Hammer, trong đó 7 máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit đã rời căn cứ Whiteman (bang Missouri) bay vòng qua Thái Bình Dương với hành trình kéo dài 37 giờ. Mục tiêu thực sự của chúng không phải Guam như kế hoạch ban đầu, mà là hai cơ sở hạt nhân Fordow và Natanz của Iran. Cuộc tấn công này khiến cả thế giới ngỡ ngàng vì khả năng tung đòn từ lục địa Mỹ mà gần như không hề bị phát hiện.
B-2 vốn được thiết kế từ thời Chiến tranh Lạnh để xuyên phá hệ thống phòng không dày đặc của Liên Xô. Với công nghệ tàng hình toàn diện, nó từng được xem là vũ khí không thể ngăn chặn. Tuy nhiên, chính Không quân Mỹ cũng đã nhiều lần thừa nhận B-2 khó còn phát huy được thế mạnh, trong môi trường phòng không hiện đại như của Nga ngày nay.
Nga có phải mục tiêu khả thi của B-2?
Dù không nêu đích danh, tuyên bố của ông Graham ám chỉ một hành động quân sự nếu Moskva không chấm dứt chiến dịch quân sự tại Ukraine trong vòng 50 ngày. Nhưng liệu B-2 có thể thực sự xuyên thủng hệ thống phòng thủ của Nga như đã làm với Iran?
Về mặt kỹ thuật, B-2 vẫn sở hữu khả năng mang vũ khí tầm xa, bay xuyên lục địa và khó bị radar phát hiện. Nhưng khả năng sống sót của nó phụ thuộc nhiều vào việc đối phương có phát hiện sớm hay không. Trong khi Iran có hệ thống radar tương đối hạn chế, thì Nga lại triển khai mạng lưới radar cảnh giới tầm xa rất mạnh như Rezonans-NE hay Voronezh-DM, có thể phát hiện máy bay tàng hình ở sóng VHF, nơi công nghệ tàng hình truyền thống kém hiệu quả.
Nga hiện triển khai dày đặc các hệ thống S-400 và đặc biệt là S-500 với tầm đánh chặn lên đến 600km, được thiết kế tối ưu để bắn hạ mục tiêu chiến lược như máy bay ném bom. Tuy nhiên, một điểm yếu tiềm ẩn là diện tích rộng lớn 17 triệu km2 khiến các vùng như Bắc Cực, Viễn Đông hay miền Trung Á của Nga phòng thủ khá mỏng, nhất là sau khi lực lượng tiêm kích đánh chặn MiG-31 bị cắt giảm mạnh.
Sự chậm trễ của chương trình tiêm kích thế hệ mới PAK DP - dự kiến thay thế MiG-31 nhưng có thể lùi tới sau 2030, càng khiến lỗ hổng trên chưa được lấp đầy. Hiện chỉ một trung đoàn S-500 trực chiến, chủ yếu bảo vệ bán đảo Crimea. Vì vậy, trong kịch bản giả định, B-2 có thể khai thác những vùng ít được bảo vệ để tung đòn đánh vào cơ sở kinh tế chiến lược của Nga như các giàn khai thác dầu ở Bắc Cực hoặc căn cứ radar viễn thám.
Chiến tranh không chỉ là công nghệ, mà còn là sự răn đe
Điểm then chốt khiến kịch bản B-2 tấn công Nga rất khó thành hiện thực chính là khả năng răn đe chiến lược của Moskva. Không giống Iran, Nga đủ sức trả đũa bằng vũ khí tầm xa, bao gồm cả tên lửa hạt nhân và phi hạt nhân, từ lãnh thổ hoặc các nền tảng di động như tàu ngầm hạt nhân lớp Yasen và máy bay ném bom Tu-160M. Những phương tiện này có thể tấn công bất kỳ mục tiêu nào trên lãnh thổ Mỹ hoặc đồng minh trong vài giờ.
Ngay cả khi B-2 có thể tấn công mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga mà tránh được radar và lưới đánh chặn, nguy cơ bị đáp trả bằng đòn tấn công hủy diệt lên các căn cứ quân sự Mỹ là đủ lớn để các nhà hoạch định chiến lược ở Washington phải cân nhắc. Trong bối cảnh B-21 Raider - mẫu ném bom thế hệ tiếp theo của Mỹ, chưa kịp thay thế B-2 trước đầu thập kỷ 2030, bất kỳ tính toán sai lầm nào cũng có thể dẫn tới thảm họa.
Dù mang thông điệp răn đe, phát ngôn của ông Graham vẫn vấp phải nhiều chỉ trích vì nguy cơ đẩy xung đột Nga - Mỹ tới bờ vực đối đầu trực tiếp. Trong khi đó, giới quân sự Nga có thể sẽ xem đây là lý do chính đáng để tăng cường hơn nữa năng lực phòng thủ tầm xa cũng như tốc độ triển khai các hệ thống phòng thủ chủ lực như PAK DP hay S-550 trong những năm tới.