Ốc vít, thành phần cơ bản dễ bị bỏ qua nhưng có mặt khắp nơi trong hoạt động công nghiệp, từ lắp ráp bàn ghế đến xây dựng một tòa nhà chọc trời hoặc cầu vượt biển.
Ở Trung Quốc, ngành này được biết đến với cái tên “lúa gạo của công nghiệp”, được so sánh với loại ngũ cốc không thể thiếu trong chế độ ăn của quốc gia.
Quận Vĩnh Niên, thành phố Hàm Đan, tỉnh Hà Bắc, là "vựa lúa công nghiệp" quan trọng nhất của Trung Quốc. Hàm Đan cách Bắc Kinh 450 km về phía nam, sản xuất và bán hơn nửa số ốc vít được sử dụng trong ngành công nghiệp và xây dựng của Trung Quốc mỗi năm. Nhu cầu về các phần cứng ở Vĩnh Niên phản ánh nhu cầu của các ngành công nghiệp hạ nguồn, theo sát những thay đổi của tình hình kinh tế ở Trung Quốc và nhiều quốc gia khác trên thế giới.
“Nhìn chung, khối lượng đặt hàng năm nay của chúng tôi giảm so với năm 2018”, ông Zhao Yubo, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp ốc vít Hà Bắc và tổng giám đốc của Nhà máy Tiêu chuẩn Feida ở Vĩnh Niên, cho biết.
Trong khi nhu cầu về ốc vít từ các công ty xây dựng có phần ổn định, các nhà sản xuất máy móc đặt hàng ít hơn, Zhao nói.
Hoạt động sản xuất của Trung Quốc suy giảm trong phần lớn năm nay, với mức tăng trưởng sản xuất công nghiệp giảm trong tháng 10 xuống mức thấp thứ hai trong hơn 17 năm. Mặc dù không khí sản xuất tăng trở lại lần đầu tiên sau nửa năm vào tháng 11, vẫn còn quá sớm để nói liệu ngành này chạm đáy hay chưa, với lợi nhuận tại các nhà sản xuất Trung Quốc giảm 4,9% từ tháng 1 đến tháng 10 so với cùng kỳ năm trước, theo dữ liệu từ Cục Thống kê Quốc gia.
Các công ty ở Vĩnh Niên đưa ra dự báo khác nhau trong bối cảnh tăng trưởng trong nước chậm lại và các rào cản từ quốc tế.
“Chỉ riêng trong tháng 11 chúng tôi vận chuyển hơn 200 tấn đến Nam Thông, miền đông Trung Quốc”, Li Bo, chủ sở hữu của Jinfan Fastener Manufacturing cho biết. “Đơn đặt hàng đang tăng lên hàng năm. Gần đây đã có nhiều đơn đặt hàng đinh tán cầu”.
“Hiện đất nước đang phát triển mạnh mẽ cơ sở hạ tầng và cầu vượt để giải quyết các vấn đề giao thông đô thị”.
Một buổi chiều tại nhà máy của Li ở phía tây nam Vĩnh Niên, hàng chục công nhân đang bận rộn sản xuất hàng loạt đinh tán hàn sẽ được sử dụng trong xây dựng cầu.
Vài người đi đi lại lại để theo dõi các máy ép thanh thép vào đinh tán, trong khi những người khác điều chỉnh máy xử lý tự động mới mua. Ở những nơi khác, một nhóm phụ nữ ngồi trên những chiếc ghế nhỏ gõ thủ công các hạt kim loại vào đầu đuôi của mỗi chiếc đinh cho một đơn đặt hàng tùy chỉnh.
Tiếng ồn ào của kim loại trong nhà máy là một phần kết quả của sự thúc đẩy tài trợ của chính phủ cho nhiều dự án cơ sở hạ tầng nhằm hỗ trợ tăng trưởng giữa cuộc chiến thương mại với Mỹ.
Cuộc chiến thuế quan kéo dài 18 tháng của Trung Quốc với Mỹ ảnh hưởng tới cả sản xuất và xuất khẩu. Mặc dù Bắc Kinh thực hiện các biện pháp kích thích mạnh mẽ để thúc đẩy tăng trưởng thấp kỷ lục, các biện pháp khuyến khích đầu tư cơ sở hạ tầng gồm có nới lỏng các quy tắc tài chính cho trái phiếu chính quyền địa phương và giảm bớt yêu cầu về vốn cho các dự án.
Bắc Kinh và Washington đồng ý một thỏa thuận thương mại giai đoạn một hồi đầu tháng này, tạm dừng tăng thuế quan và cắt giảm một số thuế hiện hành.
Nhưng cả Li và Zhao đều nói rằng cuộc chiến thương mại không tác động nhiều đến các doanh nghiệp của họ, cho thấy những áp lực của hơn 1.600 công ty ốc vít tại Vĩnh Niên phần lớn đến từ trong nước.
Ốc vít, thành phần cơ bản dễ bị bỏ qua nhưng có mặt khắp nơi trong hoạt động công nghiệp. Ảnh: Shutterstock
Trên hành trình dẫn đầu ngành công nghiệp ốc vít của Trung Quốc, các công ty ở Vĩnh Niên giành được thị phần từ các đối thủ ở miền nam Trung Quốc nhờ đánh đổi lợi nhuận trong ba thập kỷ qua, với lợi thế ở gần một số nhà máy thép lớn, nguồn nguyên liệu sản xuất chính.
Khoảng 340.000 người làm việc trong ngành công nghiệp ốc vít ở quận Vĩnh Niên, chiếm hơn một phần ba dân số địa phương. Trong số 1.600 công ty ốc vít, khoảng 200 công ty có sản lượng hàng năm trị giá trên 100 triệu CNY (14 triệu USD).
Nhưng sự tập trung của nhiều công ty dẫn đến sự cạnh tranh ngày càng tàn khốc khiến một số doanh nghiệp ngần ngại đầu tư phát triển sản phẩm mới.
“Vĩnh Niên là quê hương của nhiều người thông minh, một khi sản phẩm có lãi, tất cả mọi người sẽ muốn làm nó. Nếu chúng tôi đầu tư vào một sản phẩm mới có lãi, trong vòng chưa đầy hai tháng, các công ty khác cũng sẽ tham gia”, ông Zhao Heng, tổng giám đốc của Hengcheng Fastener, một trong những doanh nghiệp lớn nhất Trung Quốc, cho biết.
Một công ty lớn khác, Yanzhao Fastener Manufacturing, cho biết giá đã gần chạm đáy vì cạnh tranh khốc liệt.
“Thị trường nội địa gần như bão hòa”, Chen Yongke, tổng giám đốc của công ty nói. “Các đơn đặt hàng trong nước không tăng mạnh, triển vọng ngành công nghiệp vẫn không được tốt lắm”.
Tệ hơn, xuất khẩu đang suy giảm. Kinh doanh với các công ty Hàn Quốc, một trong những khách hàng lớn nhất của ốc vít Vĩnh Niên, bị đình trệ, theo Li và Zhao của Feida. Điều này buộc các công ty tăng gấp đôi nỗ lực tìm kiếm thị trường mới ở nước ngoài, với ngành công nghiệp địa phương hiện đang tập trung vào Đông Nam Á.
“Chúng tôi nên mạnh dạn hơn và thực hiện các bước lớn hơn để thành lập các cửa hàng của riêng mình ở đó, giống như đã làm ở nhà”, Zhao nói.
Hơn 100.000 người Vĩnh Niên - có biệt danh là “lực lượng trăm nghìn người”, định cư tại các thành phố trên khắp Trung Quốc để bán ốc vít được sản xuất tại quê nhà.
Mặc dù Hengcheng Fastener bị ảnh hưởng bởi sự suy giảm trong xuất khẩu, họ tăng gấp đôi quy mô đội ngũ bán hàng lên gần 20 người trong năm nay để tìm kiếm thị trường mới và có kế hoạch gửi đại diện đến Brazil và Mexico vào năm 2020.
Nhưng một trở ngại đáng lo hơn đối với tăng trưởng là các quy định môi trường chặt chẽ hơn, bắt đầu hạn chế năng lực sản xuất của nhiều công ty khiến họ có nguy cơ mất khách hàng.
“Trước đây, tất cả 100 máy của chúng tôi có thể chạy 24 giờ một ngày, nhưng bây giờ chúng tôi chỉ có thể bật 50 máy và để chúng hoạt động trong 12 giờ”, Zhao của Hencheng nói, phàn nàn về các cảnh báo chất lượng không khí mới.
Quy định môi trường chặt chẽ hơn là một “thanh gươm Damocles” treo trên đầu các công ty ốc vít ở Vĩnh Niên. Trung tâm công nghiệp là một phần của tỉnh Hà Bắc, nơi luôn đứng đầu bảng xếp hạng ô nhiễm không khí của Trung Quốc.
“Ngành công nghiệp này bây giờ phụ thuộc vào thời tiết”, Li của Jinfan châm biếm nói.
Công nhân tại Jinfan Fastener Manufacturing. Ảnh: SCMP.
Trước một khu vực thương mại chứa 7.624 cửa hàng ở phía bắc Vĩnh Niên, các xe tải liên tục tưới nước trên đường để giữ bụi bên dưới máy đo chất lượng không khí.
Luật Môi trường cũng cản trở giấc mơ của Vĩnh Niên là tạo ra một trung tâm sản xuất bao gồm tất cả các bộ phận của chuỗi công nghiệp ốc vít, theo Wang Hugang, giám đốc Ủy ban Phát triển Công nghiệp ốc vít Vĩnh Niên, một tổ chức được chính phủ hỗ trợ.
Một nhà sản xuất ốc vít động cơ có trụ sở tại Thượng Hải, nơi cung cấp cho các nhà sản xuất ôtô của Mỹ như Ford và General Motors, đã hủy bỏ kế hoạch xây dựng một nhà máy trong khu vực do lo ngại về chính sách môi trường và đất đai của địa phương, ông nói.
“Chúng tôi chỉ thiếu một doanh nghiệp cao cấp như thế này”, Wang nói, cho biết thêm quận đầu tư xây dựng một trung tâm hậu cần giao thông, một khu công nghiệp cho các công ty xử lý và một phòng triển lãm.
“Một vị trí đặc biệt với một ngành công nghiệp đặc biệt như vậy, tại sao chúng tôi không đáng được hưởng một số chính sách ưu đãi?”.