Những quy định chế sản lượng gắn với giới hạn khí thải trong mùa đông không phải là điều gì mới mẻ đối với các nhà sản xuất thép và nhôm của Trung Quốc.
Tuy nhiên, năm nay, tình trạng thiếu điện kéo dài trong suốt mùa hè do nguồn cung than thấp và nhu cầu mạnh đã dẫn đến việc nhiều cơ sở sản xuất tiêu thụ lượng điện năng lớn buộc phải tạm dừng hoạt động trong nỗi lo sợ về việc mùa đông đang tới thậm chí sẽ không có đủ điện để sưởi ấm.
Các lĩnh vực tiêu thụ nhiều điện năng như sản xuất nhôm và xi măng năm nay cũng luôn có khả năng bị xếp đầu tiên vào danh sách buộc phải hạn chế sản xuất để "nhường" điện cho những lĩnh vực khác – tiêu thụ ít điện hơn.
Bản đồ phân phối điện ở Trung Quốc.
Các nhà sản xuất phân bón, cũng là những con "thuồng luồng" ngốn năng lượng cũng nằm phía trên trong danh sách buộc phải cắt điện, đẩy chi phí sản xuất phân bón tăng lên. Tuy nhiên, bởi tầm quan trọng của lĩnh vực sản xuất phân bón đối với an ninh lương thực nên ngành này vẫn được phép duy trì tốt độ hoạt động khá cao và được đảm bảo nguồn cung cấp điện.
Ngành kim loại tổn thất nặng nề nhất
Tuy nhiên, nhiều nhà sản xuất kim loại đã nhận được chỉ thị phải giảm hoạt động để tiết kiệm năng lượng, dẫn đến sản lượng một mảng nguyên liệu công nghiệp quan trọng bị sụt giảm.
Phần lớn sản lượng kim loại của Trung Quốc tập trung ở các khu vực có nguồn cung điện bị hạn chế nghiêm trọng, bao gồm Giang Tô, Hà Bắc, Tân Cương và Vân Nam, vì nhu cầu điện tăng cao vượt xa nguồn cung và buộc chính phủ phải hành động quyết liệt để cố gắng ngăn chặn tình trạng tiêu thụ điện quá mức.
Các tỉnh hàng đầu của Trung Quốc về sản xuất các sản phẩm và hàng hóa.
Ngân hàng đầu tư Morgan Stanley ước tính cho đến nay đã có 7% công suất nhôm ở Trung Quốc bị ảnh hưởng bởi việc cắt giảm điện, trong khi khoảng 67% tổng công suất thép của Trung Quốc, nằm ở 11 tỉnh, đã công bố một số biện pháp kiểm soát sản lượng trong 6 tháng cuối năm 2021.
Đối với xi măng, 35% tổng sản lượng của Trung Quốc đã bị ảnh hưởng và khoảng 30-40% công suất sản xuất các sản phẩm hóa dầu chính cũng thông báo tình trạng tương tự.
Nhà phân tích Colin Hamilton của BMO Capital Markets cho biết, sản lượng nhôm của Trung Quốc năm nay sẽ giảm khoảng 1,5 triệu so với kế hoạch, đồng nghĩa với việc tổn thất 4,5 tỷ USD doanh thu.
Năm nay, có nhiều mặt hàng tăng giá "sốc", trong đó một số mặt hàng tăng mạnh nhất rơi vào các nguyên liệu sản xuất thép như ferrosilicon và silicomanganese, lần lượt tăng 87% và 58% trong quý này, do thiếu điện buộc các cơ sở sản xuất phải cắt giảm sản lượng.
Giá than và kim loại ở Trung Quốc tăng mạnh do sản xuất cầm chừng vì thiếu điện.
Clare Hanna, nhà phân tích thép cấp cao của công ty CRU, cho biết: "Thiếu cung điện và buộc phải giảm sản lượng đang là chủ đề được thị trường bàn luận sôi nổi nhất". CRU ước tính sản lượng silicomangan của Trung Quốc đã giảm 40% trong tháng 7 so với tháng trước đó, khi tình trạng hạn chế sản lượng bắt đầu ở Nội Mông lan sang Quảng Tây và các nơi khác.
"Chúng tôi dự đoán rằng nguồn điện sẽ vẫn tiếp tục khan hiếm trong suốt mùa đông", nhà phân tích Hanna nói.
Việc hạn chế ngành nhôm sử dụng điện cũng bắt đầu từ Nội Mông, sau đó lan đến Vân Nam ở phía tây nam của Trung Quốc.
Trong ba năm qua, nhiều nhà máy luyện nhôm đã chuyển công suất sản xuất đến tỉnh này, nơi cũng là một trung tâm chính sản xuất thiếc và kẽm chính, để khai thác nguồn thủy điện vốn rất dồi dào ở khu vực này. Tuy nhiên, hạn hán nghiêm trọng hồi tháng 5 và 6 năm nay đã làm cho tình thế bị đảo ngược, các lưới điện luôn phải gồng mình trong tình trạng thiếu điện.
Sản lượng các kim loại cơ bản của Trung Quốc năm nay đều có xu hướng lao dốc.
Paul Adkins, giám đốc điều hành của công ty tư vấn AZ China, cho biết các công ty nhôm của Trung Quốc trong thời gian qua đã phải nỗ lực tìm cách bắt kịp xu hướng nhôm carbon thấp. Nhưng "đơn giản là không có đủ năng lượng tái tạo để hỗ trợ quá 20% tổng nhu cầu", ông Adkins nói.
Chi phí đội lên
Các nhà máy luyện kim cũng phải đối mặt với việc chi phí tốn kém hơn rất nhiều khi các nhà máy nhiệt điện chật vật để đảm bảo có đủ than nguyên liệu, trong bối cảnh giá than nhiệt kỳ hạn tương lai tại Trung Quốc đạt mức gần cao kỷ lục lịch sử, trên 1.300 nhân dân tệ (200 USD)/tấn.
Giá than nhiệt tham chiếu tại Trung Quốc tăng 137% từ đầu năm đến nay, đạt kỷ lục cao.
Hàng chục nhà sản xuất khác nhau, từ các nhà sản xuất thuốc nhuộm đến các nhà máy nghiền ép đậu tương cũng đã phải cắt giảm hoặc ngừng hoạt động ít nhất là cho đến hết kỳ nghỉ lễ Quốc khánh sắp tới, từ ngày 1 tháng 10, thậm chí có thể sẽ còn kéo dài hơn thế, theo nhận định của một số nhà quan sát thị trường.
"Tình trạng thiếu điện ở Trung Quốc phản ánh sự căng thẳng trên thị trường năng lượng toàn cầu và sẽ không thể giải quyết được trong một sớm một chiều", Capital Economics cho biết trong một lưu ý gửi tới khách hàng của mình.
"Việc phân bổ công suất sẽ làm hạn chế hoạt động của lĩnh vực công nghiệp cho đến khi nhu cầu suy yếu đủ để đưa thị trường điện trong nước trở lại trạng thái cân bằng."
Việc ngừng cung cấp kim loại kéo dài có nguy cơ gây ra rủi ro cho những người tiêu dùng đầu cuối - vốn đang phải đối mặt với giá cả tăng cao.
Morgan Stanley cho biết: "Mối quan tâm chính đối với chuỗi cung ứng ô tô là chi phí đẩy lạm phát và tình trạng chặt nguồn cung linh kiện/phụ tùng ở thượng nguồn có thể ảnh hưởng đến sản xuất/lợi nhuận ở hạ nguồn".
Sản lượng các mặt hàng công nghiệp theo mùa vụ ở Trung Quốc năm nay thấp hơn mọi năm.