Mới 11 ngày đã cạn kho: Lằn ranh đỏ cho Mỹ và hệ thống THAAD
Trong cuộc xung đột kéo dài vỏn vẹn 11 ngày giữa Iran và Israel, Quân đội Mỹ đã phải chi viện gấp cho đồng minh với hệ thống đánh chặn tầm cao Terminal High Altitude Area Defense (THAAD). Tuy nhiên, kết thúc chiến dịch hôm 24/6, một con số khiến Lầu Năm Góc phải lo ngại: khoảng 15-20% toàn bộ kho tên lửa đánh chặn THAAD trên phạm vi toàn cầu đã bị sử dụng. Và đây chỉ là một cuộc xung đột cường độ trung bình.
Được triển khai để bảo vệ các mục tiêu trọng yếu khỏi tên lửa đạn đạo tầm trung và tầm xa, THAAD là một trong những lớp phòng thủ then chốt trong mạng lưới của Mỹ, với chỉ bảy hệ thống được triển khai tại năm trung đoàn phòng không trên toàn thế giới, hệ thống thứ tám sẽ đi vào hoạt động cuối năm nay.
Video ghi lại cho thấy có ít nhất 39 tên lửa THAAD được phóng từ ngày 13 đến 24/6 nhằm đánh chặn các đòn tập kích từ phía Iran. Nếu tính cả các lần phóng không được ghi hình do kiểm duyệt thời chiến, ước tính tổng cộng đã có từ 60-80 tên lửa được khai hỏa chỉ trong vòng chưa đầy hai tuần.
Mỗi lần đánh chặn giá triệu đô
Với chi phí mỗi lần khai hỏa ước tính từ 12-15 triệu USD, riêng hoạt động của THAAD tại Israel trong 11 ngày đã khiến Mỹ tiêu tốn từ 810 triệu đến hơn 1,2 tỷ USD. Đây là con số khổng lồ trong bối cảnh Washington chưa chính thức tham chiến và chỉ đóng vai trò hỗ trợ phòng thủ cho đồng minh.
Điều đáng nói là các đợt tấn công của Iran trong giai đoạn này được đánh giá là vẫn ở mức khiêm tốn, chưa sử dụng toàn bộ năng lực kho tên lửa. Tehran chủ động giữ đòn phản công ở cường độ vừa phải nhằm tránh leo thang xung đột và để lại dư địa răn đe nếu Mỹ can thiệp sâu hơn. Hơn nữa, hệ thống THAAD tại Israel còn được hỗ trợ tối đa từ các lớp phòng thủ trong nước như Arrow, Barak 8 và cả tên lửa SM-3 từ các khu trục hạm AEGIS của Hải quân Mỹ. Vậy mà trong điều kiện "dễ chịu" như vậy, THAAD vẫn phải dùng tới 1/5 kho đạn toàn cầu.
Hệ thống THAAD: Lá chắn yếu thế trong các cuộc chiến hiện đại?
Nếu Iran sử dụng tên lửa mang nhiều đầu đạn (MIRV) hoặc kéo dài thời gian bắn phá thêm vài ngày, khả năng duy trì vai trò của THAAD trong trận địa phòng không Israel gần như sẽ tan rã. Thực tế này khiến giới chiến lược gia tại Lầu Năm Góc bắt đầu đánh giá lại khả năng sống sót và hiệu quả của THAAD nếu xảy ra các cuộc xung đột cường độ cao, không chỉ ở Trung Đông mà cả các điểm nóng như bán đảo Triều Tiên hay châu Âu.
Từ năm 2009, Mỹ đã lần lượt triển khai THAAD tại Hawaii, đảo Guam, Hàn Quốc và gần đây là các khu vực chiến lược như đảo Wake để phòng ngừa tên lửa đạn đạo từ Triều Tiên và Trung Quốc. Trong tương lai gần, với việc Nga biên chế tên lửa tầm trung Oreshnik và chuyển giao cho Belarus, cũng như mua sắm Pukkuksong-2 từ Bình Nhưỡng, nhiều khả năng Washington sẽ phải triển khai thêm THAAD tại châu Âu để đối phó nguy cơ tấn công từ phía Đông.
Tuy nhiên, tốc độ tiêu hao kinh hoàng như đã diễn ra tại Israel khiến viễn cảnh ấy trở nên cực kỳ tốn kém, thậm chí không khả thi nếu Mỹ chưa kịp tăng cường sản lượng sản xuất hoặc tìm ra giải pháp thay thế chiến lược.
Nguy cơ vỡ trận nếu chiến tranh đa mặt trận nổ ra
Sự phụ thuộc vào THAAD để bảo vệ các đồng minh, cũng như chính lãnh thổ Mỹ, đang bộc lộ điểm yếu nghiêm trọng. Ngay cả với một kho tên lửa phòng không được cho là lớn nhất thế giới, Mỹ cũng có thể rơi vào tình thế "cạn kiệt" chỉ sau vài tuần nếu xung đột leo thang đồng thời tại nhiều mặt trận: từ Ukraine, châu Á - Thái Bình Dương, tới Trung Đông.
Điểm yếu lớn nhất của THAAD chính là tỷ lệ chi phí - hiệu quả. Trong khi mỗi tên lửa đánh chặn tiêu tốn cả chục triệu USD, thì các tên lửa tấn công như Fateh-110 hay Fattah của Iran, hay các biến thể của Iskander và Pukkuksong-2 lại có giá rẻ hơn nhiều, thậm chí chỉ bằng 1/20. Đó là chưa kể các đối thủ tiềm năng như Nga, Trung Quốc, Triều Tiên hay Iran đều đang phát triển các loại tên lửa có khả năng vượt qua hệ thống đánh chặn hiện tại, bao gồm cả phương tiện lướt siêu vượt âm (HGV).
Sự kiện tiêu hao 20% kho THAAD toàn cầu chỉ để bảo vệ Israel khỏi một đợt không kích cường độ trung bình là lời cảnh báo đỏ cho Washington. Không chỉ là vấn đề chi phí, mà còn là câu hỏi về hiệu quả thực chiến của THAAD trong thế trận hiện đại, nơi tốc độ và số lượng tên lửa tấn công ngày càng áp đảo.
Nếu không có chiến lược bổ sung nhanh chóng như mở rộng sản xuất, triển khai AEGIS Ashore, hoặc phát triển lớp đánh chặn thế hệ mới, Mỹ có thể đối mặt với nguy cơ vỡ trận phòng thủ nếu một cuộc chiến đa mặt trận thực sự xảy ra.
(Theo Military Watch)