Vào mỗi thứ Hai đầu tiên của tháng 10 hàng năm, cả thế giới sẽ đón một ngày lễ cực kỳ quan trọng, đó là Ngày Kiến trúc thế giới, ngày mà mọi người ca ngợi những công trình xây dựng xưa nay và ghi nhớ công lao to lớn của những người làm ra chúng. Sở dĩ như vậy vì lịch sử của kiến trúc chính là lịch sử của nhân loại và nền văn minh khi cho thấy con người ngày càng văn minh, tiến bộ hơn.
Dù rằng đã biết làm một số nơi ở lúc bầy người nguyên thủy quyết định thôi ăn lông, ở lỗ bước ra khỏi hang động, song kỷ nguyên của kiến trúc thật sự chỉ bắt đầu vào thời Đồ đá mới cách đây 4.000 đến 12 nghìn năm nhờ người xưa dùng các loại đất đá, thân gỗ, cỏ sậy quây thành nhà cửa, mà tiêu biểu cho điều này là đàn tế lễ bằng đá hình tròn Stonehenge tại Anh.
Khi hiểu biết hơn về các quy luật toán học - vật lý, tới thời cổ đại, người xưa tiếp tục có nhiều công trình hùng vĩ và phải kể đến trước tiên là tháp Ziggurat của Ur, rồi kim tự tháp Giza - Ai Cập.
Kiến trúc nhà Bhalookpong Assam An do.
Người Hy Lạp và La Mã xưa là những người có công rất lớn trong việc phát triển kiến trúc nhà ở cho cả cộng đồng và còn nghĩ ra được nhiều cấu trúc mới cũng như chức năng cho từng khu nhà mà ấn tượng nhất là các hàng cột, mái vòm, nhịp cuốn, các cống máng nước...
Và về các công trình tráng lệ thì ở thời này - thời cổ điển - Hy Lạp có đền (điện thờ) Parthenon, Erechtheion… và La Mã (hay Italy ngày nay) có đền Pantheon, hí trường Colosseum.
Kiến trúc nhà Bhalookpong Assam An do.
Người Hy Lạp và La Mã xưa là những người có công rất lớn trong việc phát triển kiến trúc nhà ở cho cả cộng đồng và còn nghĩ ra được nhiều cấu trúc mới cũng như chức năng cho từng khu nhà mà ấn tượng nhất là các hàng cột, mái vòm, nhịp cuốn, các cống máng nước...
Và về các công trình tráng lệ thì ở thời này - thời cổ điển - Hy Lạp có đền (điện thờ) Parthenon, Erechtheion… và La Mã (hay Italy ngày nay) có đền Pantheon, hí trường Colosseum.
 Kiến trúc nhà cột sàn Cambodia. |
Kế sau Hy La, lại có các kiến trúc khác như Romanesque, Gothic, Renaissance, Neo Gothic và cụ thể là thánh đường Durham, nhà thờ lớn Lund, tháp nghiêng Pisa, nhà thờ Đức Bà Paris, Reims Cathedral, Florence Basilica…
Dù rằng đã có nhiều ngôi nhà chọc trời, hiện đại sừng sững giữa thành phố, song ai nấy cũng cần trân trọng, gìn giữ những kiến trúc truyền thống hay nhà cổ truyền ở các ngoại ô, vùng quê nước mình.
 Kiến trúc nhà Pueblo. |
Vì nhà truyền thống không chỉ là một di sản, thành quả ngàn đời kết tinh bao kinh nghiệm xây dựng, mà cho đến giờ vẫn là nơi cư trú của hàng trăm triệu người khắp năm châu, đặc biệt là châu Á và châu Phi. Nhiều công trình ở đây vẫn bằng gạch, đất nung…, song có sức sống bền bỉ và cung cấp nơi ở, sinh hoạt cho nhiều thế hệ.
 Kiến trúc nhà Rumah gadang, Indonesia. | ||
|
 Kiến trúc nhà Hanok Hàn Quốc. | ||
|
Tuy được xem là nhà cũ kỹ, lỗi thời nhưng kỳ thực nhiều ngôi nhà truyền thống ở các nước trông rất xinh đẹp, hấp dẫn. Và dường như tại mỗi quốc gia đều có ít nhất dăm ba kiểu nhà cổ truyền như vậy vẫn được bảo tồn, tu bổ, tái thiết bên cạnh các công trình mới học tập từ nước ngoài.
 Kiến trúc nhà Mika. | ||
|
Tại châu Á, những căn lều da, lông nỉ Yurt của Mông Cổ, những ngôi nhà sàn sừng trâu Rumah Gadang của Indonesia hay nhà mái dốc bằng rơm trơn tuột Minka của Nhật Bản từ lâu vẫn hút hồn du khách, hoặc ở châu Phi lều bùn liêu xiêu Gaoui của Chad, nhà đất như quả tên lửa Tata-Somba của Benin, rồi nhà vẽ tranh trên tường Tiebele của Burkina Fasa vẫn làm bao người xao xuyến.
Vùng núi cao của Tây Âu lại thu hút bởi những túp lều vách gỗ điêu khắc tinh xảo Chalet trong khi một số nơi khác như Puglia của Italy tận dụng chính đá vôi sẵn có để dựng lên những ngôi nhà Trullo tựa những chiếc nón trắng muốt, còn tại Na Uy và Áo có những ngôi nhà dạng vòm, bán cầu nhiều cạnh y như một quả bóng golf.
 Kiến trúc nhà Haciendas Mexico. |
Mỹ và Canada tuy là một vùng đất mới chịu ảnh hưởng bởi phong cách thực dân, song hãy còn đó nhiều kiểu nhà dân dã, bản địa hoặc thu gọn nhẹ nhàng, tùy ý như lều Igloo bằng băng tuyết của người Eskimo, nhà hộp đất Pueblo của người Pueblo, nhà hình chữ A (frame), nhà hình viên đạn Shot Gun…
Tổng cộng có đến vài nghìn kiểu nhà cũ mới trên khắp hành tinh, trong đó những phong cách sau có tầm ảnh hưởng rất lớn, tạo nên nhiều nhà cửa thú vị: Phong cách Tent, Cottage, Georgia, Victoria, Queen Anne, Tudor, Colonial, Country, Farmhouse, Ranch, Townhouse, Craftsman, Shingle…
