Mạng xã hội những ngày qua bất ngờ "dậy sóng" trước bài đăng "khoe chồng" của một người vợ trẻ. Câu chuyện sẽ chẳng có gì đáng bàn nếu nó chỉ dừng lại ở niềm hạnh phúc gia đình, thay vì khơi mào cho cuộc chiến muôn thuở: Bằng cấp hay Thu nhập mới là thước đo giá trị?
Từ tấm học bạ điểm kém đến tranh cãi nảy lửa về "Kỹ sư - Thạc sĩ"
Sự việc bắt nguồn từ bài đăng của tài khoản M.T.L. Người vợ này đã công khai chia sẻ hình ảnh cuốn học bạ cấp 3 của chồng mình với những con số khiêm tốn: nhiều điểm trung bình, yếu, tổng kết các môn chỉ dao động quanh mức 5.0 - 6.0.
Tuy nhiên, đi kèm với hình ảnh học bạ "bết bát" ấy là một dòng trạng thái đầy tự hào xen lẫn sự so sánh: "Mạnh dạn khoe học bạ của chồng em ạ. Ba S. học lực Yếu + Trung bình... Thôi không sao. Học dốt mà cứ mang nhiều tiền về cho vợ. Thu nhập hơn cả kỹ sư - thạc sĩ thì vợ vẫn yêu mê mệt luôn".
Ngay dưới phần bình luận, khi một người bạn đùa rằng "người ta bảo mấy ông học giỏi sau này thường đi làm thuê cho mấy ông học dốt" , người vợ đã không ngần ngại tán đồng: "Kêu ba học dốt mà ba kiếm tiền giỏi hơn thằng học đại học là ổn rồi".
Bài viết nhanh chóng lan truyền và tạo ra hai luồng dư luận trái chiều rõ rệt. Một bên là bạn bè, người thân vào "xin vía", tán thưởng khả năng kiếm tiền của người chồng bất chấp xuất phát điểm học vấn. Ngược lại, một làn sóng phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng mạng cho rằng người vợ đang cổ xúy lối sống thực dụng, hạ thấp giá trị của việc học hành và coi thường những người làm công việc chuyên môn như kỹ sư, thạc sĩ.
Bài đăng gây tranh cãi của người vợ
Cộng đồng mạng thể hiện thái độ gay gắt với bài đăng
Góc nhìn: Khi sự so sánh trở nên khập khiễng
Không ai đánh thuế giấc mơ và cũng chẳng ai cấm một người vợ tự hào về chồng mình. Việc một người đàn ông có thể không giỏi trên ghế nhà trường nhưng lại thành công, nhạy bén trên thương trường là điều đáng ghi nhận và nể phục. Tuy nhiên, cách đặt vấn đề trong câu chuyện này lại để lại nhiều suy ngẫm.
Ranh giới giữa "Tự hào" và "Hạ thấp người khác": Vấn đề cốt lõi khiến dư luận bức xúc không nằm ở việc người chồng kiếm được nhiều tiền, mà nằm ở thái độ so sánh. Khi đặt sự giàu có của một cá nhân lên bàn cân để chê bai tấm bằng đại học hay thạc sĩ, vô tình chúng ta đang tạo ra một hệ quy chiếu lệch lạc. Kỹ sư, bác sĩ, hay thạc sĩ... họ kiếm tiền bằng tri thức chuyên sâu, bằng sự cống hiến cho khoa học và xã hội. Doanh nhân hay người kinh doanh tự do kiếm tiền bằng sự nhạy bén, kinh nghiệm thực chiến. Mỗi con đường đều có giá trị riêng. Việc lấy thu nhập ra làm thước đo duy nhất để hạ thấp nỗ lực học tập của người khác là một sự so sánh thiếu công bằng, nếu không muốn nói là có phần ngạo mạn.
Cạm bẫy của tư duy "Thiên kiến kẻ sống sót": Câu chuyện "người bỏ học thành tỷ phú" hay "học dốt làm sếp của học giỏi" luôn có sức hấp dẫn kỳ lạ. Nhưng chúng ta cần tỉnh táo để thấy rằng, đó là những "kẻ sống sót" – những ngoại lệ hiếm hoi trong hàng triệu người. Thực tế thống kê trên diện rộng vẫn chứng minh: Giáo dục bài bản là con đường an toàn và bền vững nhất để thoát nghèo và thăng tiến xã hội. Việc tung hô quá đà những trường hợp cá biệt dễ khiến thế hệ trẻ lầm tưởng rằng việc học là vô nghĩa, rằng chỉ cần "lanh lợi" là có thể giàu sang. Đó là một thông điệp nguy hiểm.
Tiền là phương tiện, không phải là tất cả phẩm giá: Cuối cùng, một xã hội văn minh là nơi tri thức và kinh tế cùng được tôn trọng. Người có tiền cần tri thức để quản lý và phát triển bền vững; người có tri thức cần kinh tế để hiện thực hóa các ý tưởng. Người vợ trong câu chuyện có quyền vui vì sự sung túc hiện tại, nhưng có lẽ, niềm vui ấy sẽ trọn vẹn và nhận được nhiều sự ngưỡng mộ hơn nếu nó không đi kèm với sự mỉa mai dành cho con đường học vấn - con đường mà hàng triệu người khác vẫn đang nỗ lực bước đi mỗi ngày bằng mồ hôi và trí tuệ chân chính.