Từ xưa tới nay, theo quan niệm của dân gian thì ngày 10 tháng Giêng hằng năm là ngày cúng vía Thần Tài để mong một năm mới có nhiều tài lộc và sung túc.
Những người kinh doanh, buôn bán rất quan tâm đến việc thờ cúng thần tài cũng như ngày vía Thần Tài. Bởi thần tài là vị thần mang đến tiền bạc và của cải cho gia chủ, do vậy nhiều gia đình đặc biệt là những gia đình kinh doanh buôn bán đều lập bàn thờ, thờ cúng thần tài mỗi ngày.
Trong ngày này, mọi người thường đi mua vàng lấy "vía" Thần Tài và dâng mâm cỗ cúng Thần Tài để cầu mong Thần Tài phù hộ cho họ có một năm mới làm ăn "thuận buồm xuôi gió", có nhiều tài lộc.
Chính vì ý nghĩa quan trọng của nghi lễ cúng ngày vía Thần Tài mà việc chuẩn bị mâm cúng ngày vía Thần Tài thế nào là chuẩn nhất, tươm tất nhất là điều mà rất nhiều người quan tâm. Trên thực tế, hằng tháng mọi người cũng đều cúng Thần Tài nhưng lễ cúng Thần Tài mùng 10 tháng Giêng là lễ cúng quan trọng nhất năm nên cần đặc biệt quan tâm.
Chia sẻ trên báo Vietnamnet, Chuyên gia văn hóa Dương Hoàng Lộc, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu tôn giáo, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP.HCM) cho biết, những việc quan trọng cần làm trong ngày vía Thần Tài là: lau dọn bàn thờ, chuẩn bị đồ cúng và làm lễ cúng.
Trước khi dâng lễ cúng, gia chủ cần lau bụi, sắp xếp lại để mặt trước bàn thờ gọn gàng, sạch sẽ. Với những người cẩn thận, trước ngày mùng 10 tháng Giêng, sẽ lau bàn thờ, lau tượng ông Thần tài và ông Thổ địa bằng nước thơm, nước có ngâm hoa tươi hoặc rượu trắng để tẩy bụi.
Mâm cúng ngày vía Thần Tài thường có thịt quay, còn có thêm mâm cỗ "Tam Sên" gồm: 1 miếng thịt heo luộc, trứng luộc và tôm (hoặc cua) luộc.
Ở miền Nam, đa số người dân thờ chung ông Thần Tài với ông Thổ Địa nên còn chuẩn bị thêm cá lóc nướng ở bàn thờ. Khi chuẩn bị đồ cúng ngày vía Thần Tài ngoài thịt quay, 'Tam Sên' còn phải có bình hoa, trái cây. Trong các loại trái cây, người ta chọn quả có tên, màu may mắn (ví dụ: quýt, thanh long đỏ, dưa hấu đỏ…).
Ngoài ra, mâm cúng còn gồm các món sau:
- Hũ gạo, hũ muối, hũ nước đầy: được đặt ở giữa hai tượng Thần Tài - Thổ Địa. Đây là những vật tượng trưng cho cuộc sống no đủ, êm ấm và được đặt từ đầu năm cho tới cuối năm mới được đem thay.
- Bát nhang: Gia chủ phải đặt giữa ban thờ và tuyệt đối không được xê dịch, di chuyển.
- Lọ hoa tươi và quả tươi, thường là mâm/đĩa ngũ quả.
- 5 chén nước xếp hình chữ thập: Tượng trưng cho ngũ hành và ngũ phương phát triển.
- 5 củ tỏi: Gia chủ nên đặt vào trong một chiếc đĩa nhỏ với ý nghĩa xua đuổi ma quỷ.
- Bát nước đầy rắc cánh hoa hồng ở trên: Mang ý nghĩa giữ cho tiền bạc không bị trôi đi, thường được các gia đình đặt trên nền đất ngoài cùng ban thờ.
- Tượng Ông Cóc: Đặt bên trái ban thờ với ý nghĩa đón sinh khí, tài lộc. Ban ngày quay tượng ra ngoài và tối quay vào trong.
Ở những đô thị, thành phố lớn, người dân đặt lên bàn thờ vàng để lấy lộc, may mắn cả năm. Có nơi đồ cúng còn có xôi và chè trôi nước để làm ăn, buôn bán trôi chảy.
Riêng hoa cúng Thần Tài, không nên dùng hoa giả, cần mua hoa tươi, có nụ, có hương thơm càng tốt. Quả cũng không nên dùng quả nhựa mà nên cúng Thần Tài bằng quả tươi, ngon. Người ta thường dùng táo, lê, chuối, cam, quýt để cúng…
Ngoài ra, cúng Thần Tài còn có khay vàng giấy, hai bên bát hương là hai cây đèn nhỏ, một khay nước gồm 3 cốc nước và 2 chén rượu.
Một số lưu ý khi cúng ngày vía Thần Tài:
Chén để nước cần rửa sạch trước khi thay nước mới. Chỉ nên đặt 1 chén nước sạch, không cần đến 3 hay 5 chén nước và cũng không nên rót quá đầy.
Bình hoa có thể dùng bình sứ hoặc bình thủy tinh đều được. Nên cúng hoa tươi, có hoa, có nụ, có hương thơm càng tốt, không dùng hoa giả để cúng Thần Tài.
Hoa quả cúng nên chọn quả tươi ngon, nguyên vẹn, không bị dập nát. Mâm hoa quả luôn có chuối chín vàng, ngoài ra có thể thêm lê, táo, cam, quýt,... Tuyệt đối không dùng hoa quả nhựa, quả giả để dâng lên cúng.
Hoa quả, bánh kẹo,... sau khi cúng được coi như lộc của Thần Tài ban cho gia chủ, chỉ nên thụ lộc trong nhà, không đem chia hay phân phát cho người ngoài.
Rượu, nước tưới vào nhà thì nên đứng ở ngoài đường tưới vào trong nhà mới mang ý nghĩa tài lộc vào nhà.
Gạo, muối sau khi cúng Thần Tài xong nên cất đi để giữ lộc.