Hôm qua, căn cứ kết quả điều tra xác minh vụ việc có dấu hiệu vi phạm trong công tác xây dựng ngân hàng câu hỏi và ra đề thi môn Sinh học kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2021, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ xảy ra tại Bộ GD&ĐT ”.
Nguồn: Đinh Đức Hiền
Đồng thời, khởi tố bị can đối với bà Phạm Thị My (SN 1963) và ông Bùi Văn Sâm (SN 1949), nguyên giáo viên Đại học Sư phạm Hà Nội cùng về tội "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" quy định tại Điều 356 Bộ luật Hình sự năm 2015.
Sau khi được Viện kiểm sát nhân dân tối cao phê chuẩn, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã thực hiện lệnh bắt bị can tạm giam với bà Phạm Thị My và cấm đi khỏi nơi cư trú với ông Bùi Văn Sâm.
Như Tiền Phong đã đưa tin, bà Phạm Thị My là tổ trưởng tổ ra đề, còn ông Bùi Văn Sâm là thành viên tổ thẩm định đề môn Sinh học trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2021.
Sau khi có thông tin phản ánh, đầu tháng 8/2021, Bộ GD&ĐT thành lập tổ công tác liên ngành xác minh thông tin phản ánh về đề thi môn sinh học kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2021. Kết quả xác minh đã có ngay sau đó.
Tuy nhiên, kết quả này không được Bộ GD&ĐT công bố công khai. Đến tháng 12/2021, dư luận một lần nữa lại đặt câu hỏi về cách xử lý của Bộ GD&ĐT về vấn đề này.
Khi đó, Bộ GD&ĐT cho biết bước đầu ghi nhận có kẽ hở cho một số cá nhân khai thác. Quan điểm của Bộ là đánh giá vấn đề nghiêm túc để chấn chỉnh, xử lí vi phạm của các cá nhân, cũng như các vấn đề tác động có liên quan. Nhưng vì vấn đề này liên quan đến yếu tố quy trình, con người… nên việc kiểm tra và xử lí phải thật thận trọng. Do đó, thời điểm hiện tại, Bộ chưa thể cung cấp ngay và đầy đủ thông tin cho truyền thông.
Các cơ quan liên quan vẫn đang khẩn trương hoàn thiện hồ sơ về vụ việc. Khi có đầy đủ hồ sơ, Bộ GD&ĐT và Bộ Công an sẽ gửi thông tin đến nhân dân một cách chính xác, đầy đủ và sớm nhất.
Nhưng 6 tháng sau, tức đến thời điểm hiện tại, Bộ GD&ĐT vẫn chưa có thông tin gì thêm, vụ việc gần như bị rơi vào im lặng nếu như không có Quyết định khởi tố của cơ quan điều tra.
Trong khi đó, theo Điều 17 Quy chế thi THPT, đề thi đề xuất và câu trắc nghiệm thuộc ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa là căn cứ quan trọng cho hội đồng ra đề thi. Việc xây dựng được một "ngân hàng câu hỏi" có chất lượng với số lượng đủ lớn sẽ hạn chế sự học tủ, học lệch và bảo đảm tính khách quan, ổn định của đề thi qua nhiều năm. Do đó, các chuyên gia khẳng định khó có thể có hiện tượng người luyện thi lâu năm dùng kinh nghiệm để "tủ đề" cho học sinh chỉ thông qua vài chục câu hỏi trong 1, 2 đề ôn tập.
Ông Đinh Đức Hiền, giáo viên hệ thống giáo dục HOCMAI, người đã có đơn kiến nghị gửi đến Bộ GD&ĐT về việc xem xét đề môn Sinh, cũng đã đề nghị Bộ rà soát lại toàn bộ quy trình xây dựng đề thi trong một vài năm trở lại đây để tìm hiểu những lỗ hổng bảo mật (quy trình xây dựng các câu trắc nghiệm, thử nghiệm, chỉnh sửa, phân tích trắc nghiệm, ghép thành đề thi) để ban hành quy định ra đề chặt chẽ.
Đồng thời, cần tuyển chọn kỹ những người ra đề chuyên nghiệp, nhân cách tốt, tính kỷ luật cao... để việc ra đề thi tránh những sai sót về kỹ thuật.
Theo tìm hiểu của Tiền Phong, Quy trình ra đề riêng đối với đề thi trắc nghiệm được quy định như sau: Thư ký sử dụng phần mềm rút ngẫu nhiên các câu trắc nghiệm từ Ngân hàng câu hỏi thi theo hướng chuẩn hóa được xây dựng theo quy định của Bộ GD&ĐT, chuyển cho các Tổ trưởng ra đề thi (có sự chứng kiến của Chủ tịch Hội đồng ra đề thi và các Tổ trưởng ra đề thi) làm nguồn tham khảo để soạn thảo đề thi; sau đó cán bộ ra đề thi tinh chỉnh từng câu một.
Nhận định từ một giáo viên từng tham gia ra đề thi cho hay có một số lỗ hổng mà có thể lợi dụng đề vi phạm có thể bắt đầu từ khâu xây dựng ngân hàng câu hỏi thi. Đó là xây dựng ngân hàng câu hỏi thi không theo đúng quy trình ( các bước làm ngân hàng câu hỏi để cho một người biết tất cả, nếu mỗi người chỉ biết vài câu sẽ không có nguy cơ lộ ngân hàng); việc giám sát và cách tổ chức không nghiêm ngặt theo đúng quy chế, để người làm ngân hàng câu hỏi có thể lấy được câu hỏi ra khỏi khu vực làm ngân hàng câu hỏi.
Đối với khâu ra đề thi, việc kiểm tra các điều kiện để làm đề thi từ ngân hàng câu hỏi, phần mềm hỗ trợ làm đề thi không nghiêm túc, đúng quy trình; rút chưa ngẫu nhiên các câu hỏi trong ngân hàng; đặc biệt không tinh chỉnh từng câu một theo quy chế, nếu tinh chỉnh sẽ không thể lộ có chuyện lộ, lọt đề.
Có thể thấy, ở cả hai khâu, vai trò giám sát của đơn vị chịu trách nhiệm ra đề là rất quan trọng. Mỗi kỳ thi tốt nghiệp THPT, đơn vị được lãnh đạo Bộ GD&ĐT giao trọng trách chính ở nội dung ra đề thi chính là Cục Quản lý chất lượng.
Theo kết quả xác minh của tổ chuyên gia, có sự trùng lặp rất lớn giữa các câu hỏi của 4 đề thi thô và 4 đề thi duyệt chốt môn Sinh học trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2021 vừa qua.