Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: The White House
Biden đang hưởng lợi từ những thành tựu của Trump?
Vào tuần trước, Tổng thống Joe Biden cam kết sẽ có đủ vaccine Covid-19 cung cấp cho tất cả người trưởng thành ở Mỹ vào cuối tháng 5. Tuyên bố này đã được ủng hộ như một sự thúc đẩy cho một chiến dịch tiêm chủng dường như bị chững lại vài tuần trước đó.
Theo NY Times, việc sản xuất hai trong ba loại vaccine được liên bang ủy quyền đã tăng tốc, một phần do yêu cầu và chỉ thị của lực lượng đặc nhiệm chống Covid-19 của ông Biden.
Tổng thống Biden đã hạ thấp kỳ vọng của người dân, đẩy nhanh tiến độ sản xuất vaccine, gợi lên hình ảnh Nhà Trắng đang làm việc hết sức cho chiến dịch tiêm chủng. Điều này biến nỗ lực của người tiền nhiệm Donald Trump “tan thành mây khói”.
Chính quyền Tổng thống Biden đã thực hiện hai bước quan trọng giúp đẩy nhanh việc sản xuất vaccine Covid-19 trong thời gian tới. Ngay cả trước khi ông Biden nhậm chức tổng thống, các cố vấn của ông nói rằng, bằng cách vận dụng Đạo luật Sản xuất Quốc phòng có từ thời Chiến tranh Triều Tiên, chính phủ liên bang có thể giúp Pfizer có được máy móc thiết bị hạng nặng cần thiết để mở rộng nhà máy ở thành phố Kalamazoo, bang Michigan. Chính quyền ông Trump đã nhiều lần vận dụng đạo luật đó, nhưng cung cấp cho Pfizer chỉ bao gồm các vật tư sử dụng một lần như tấm lót nhựa thay vì các thiết bị nhà máy lâu bền.
Điều quan trọng, các cố vấn hàng đầu của ông Biden đã thúc đẩy một nhà sản xuất vaccine khác là Johnson & Johnson (J&J), buộc một nhà thầu phụ quan trọng phải hoạt động liên tục để vaccine của họ có thể sản xuất nhanh hơn. Công ty đó đã tụt lại so với các mục tiêu sản xuất được đề ra trong hợp đồng liên bang. Chỉ sau khi Jeffrey D. Zient, điều phối viên chương trình ứng phó với Covid-19 của Nhà Trắng và Tiến sĩ David Kessler, người giám sát hiệu quả vaccine, yêu cầu thêm nguồn cung thì công ty mới cam kết đáp ứng lượng vaccine vào thời điểm tháng 5 tới.
Tại hội nghị về vaccine của Nhà Trắng vào chiều 10/3 (giờ Mỹ), ông Biden dự định mua thêm 100 triệu liều vaccine một liều Johnson & Johnson vào cuối năm nay, với mục tiêu có đủ vaccine cho cả trẻ em. Nếu cần thiết, chính quyền ông Biden sẽ sử dụng liều tăng cường hoặc nâng cấp vaccine để chống lại các biến thể SARS-CoV-2 mới xuất hiện.
Tuy nhiên, cùng lúc đó, ông Biden được hưởng lợi rất nhiều từ chiến dịch sản xuất vaccine mà chính quyền ông Trump đã khởi động. Khi cả Pfizer và Moderna tìm thấy “chỗ đứng” trong việc sản xuất vaccine, họ có thể tăng gấp 2-3 lần công suất từ các nhà máy.
Tổng thống Biden nhậm chức chưa đầy một tháng từ khi Moderna thông báo họ có thể cung cấp 200 triệu liều vaccine vào cuối tháng 5, sớm hơn một tháng so với dự kiến, đơn giản vì họ có thể sản xuất nhanh hơn. Đồng thời, Pfizer đã rút ngắn thời gian sản xuất hơn nữa, có thể cung cấp 200 triệu liều trong vòng hai tháng, một phần vì họ đã tìm ra phương pháp sản xuất hiệu quả hơn và một phần có thể tiêm vaccine cho 6 người từ một lọ thuốc thay vì 5 người.
Tất cả điều này cho phép Tổng thống Biden thông báo rằng, chính quyền của ông sẽ có đủ vaccine vào cuối tháng 5 cho tất cả 257 triệu người Mỹ trưởng thành, sớm hơn 2 tháng so với những gì ông đã cam kết trước đó chỉ vài tuần. Các cố vấn của ông Biden hôm 7/3 nói rằng, Mỹ đã đạt kỷ lục 2,9 triệu người được tiêm vaccine trong 1 ngày, gấp 3,5 lần so với số người được tiêm chủng vào ngày nhậm chức.
“Khi đưa ra phản hồi, chúng tôi đã cung cấp các mốc thời gian rõ ràng dựa trên các loại vaccine được cấp phép sử dụng. Chúng tôi có kế hoạch không chỉ đáp ứng những mốc thời gian này mà phải vượt qua chúng”, Kevin Munoz, trợ lý thư ký báo chí của Nhà Trắng cho biết.
Các cố vấn trong chính quyền ông Trump cho rằng, tuyên bố của ông Biden là không chính xác. Ông Biden đang tuyên bố chiến thắng dựa trên những thành tựu của người tiền nhiệm, trong khi lại chỉ trích những gì ông ấy được thừa hưởng, các cố vấn của ông Trump nói.
“Họ chỉ trích những gì chúng tôi đã làm, nhưng họ đang sử dụng những thành tựu của chúng tôi từng bước một”, Paul Mango, phó chánh văn phòng phụ trách chính sách y tế của chính quyền ông Trump và là một quan chức cấp cao trong nỗ lực phát triển vaccine Chiến dịch Thần tốc (Warp Speed), nói. Ông Mango cho biết, đội ngũ của ông Trump đã giám sát việc xây dựng hoặc mở rộng gần 20 nhà máy liên quan đến sản xuất vaccine và vận dụng Đạo luật Sản xuất Quốc phòng 18 lần để đảm bảo các nhà máy có đủ nguồn cung cấp.
“Hứa ít làm nhiều” – Chiến lược của Biden
Tuy nhiên, các quan chức tiểu bang và liên bang đồng ý rằng Nhà Trắng dưới thời ông Biden đã tích cực hơn so với ông Trump trong việc cố gắng xây dựng nguồn dự trữ vaccine của quốc gia.
Theo NY Times, mối quan hệ của chính quyền ông Biden với Pfizer tốt hơn rất nhiều. Cựu Tổng thống Trump và các trợ lý đã cáo buộc Pfizer phát triển vaccine chậm đã làm ảnh hưởng đến việc tái đắc cử của ông. Hãng dược phẩm khổng lồ của Mỹ đã thông báo vaccine của họ có hiệu quả mạnh trong việc ngăn ngừa nhiễm virus SARS-CoV-2 vào ngày 9/11, gần một tuần sau Ngày cuộc bầu cử (3/11). Sau đó, Pfizer đã nộp đơn xin cấp phép sử dụng khẩn cấp vào ngày 20/11.
Các quan chức của Pfizer cho rằng, chính quyền ông Trump không những chỉ trích công ty một cách sai lầm, mà trong nhiều tháng còn từ chối vận dụng Đạo luật Sản xuất Quốc phòng, để yêu cầu các nhà cung cấp thiết bị ưu tiên cho nhu cầu của Pfizer, như đã làm đối với các nhà phát triển vaccine khác theo hợp đồng liên bang.
Các cố vấn của ông Biden đã bắt đầu thảo luận với các giám đốc điều hành của Pfizer về những gì công ty cần làm để sản xuất nhiều vaccine hơn ngay cả trước ngày nhậm chức. Khi ông Biden đến Michigan vào ngày 19/2 để thăm nhà máy của Pfizer, Tiến sĩ Albert Bourla, giám đốc điều hành của công ty, đã ca ngợi chính quyền mới là “một đồng minh tuyệt vời” và nói rằng các quan chức đã giúp công ty bảo đảm các vật liệu và thiết bị quan trọng.
Yếu tố lớn nhất trong việc có đủ vaccine cho người trưởng thành tại Mỹ trước tháng 6 là vaccine một liều của Johnson & Johnson. Hai tuần trước, Tiến sĩ Richard Nettles, phó giám đốc phụ trách y tế của Johnson & Johnson tại Mỹ nói rằng, công ty sẽ cung cấp 20 triệu liều vaccine vào cuối tháng 3 và 100 triệu liều vào cuối tháng 6, khác với hợp đồng trước đó là 37 triệu liều vào cuối tháng 3 và 87 triệu vào cuối tháng 5.
Theo Reuters đưa tin hôm 9/3, Johnson & Johnson đã thông báo với các quan chức Liên minh châu Âu rằng, những vấn đề trong sản xuất có thể làm chậm trễ việc chuyển giao vaccine và Thủ tướng Canada Justin Trudeau nói rằng, ông đã nghe những cảnh báo tương tự từ công ty.
Tại Mỹ, nỗi lo lớn nhất của công ty sản xuất là việc hai nhà thầu phụ đóng lọ vaccine. Công việc “đổ đầy lọ và hoàn thiện” được phân chia giữa một nhà máy ở Michigan do Grand River Aseptic Manufacturing (GRAM) điều hành, và một nhà máy do Catalent ở thành phố Bloomington, bang Indiana điều hành. Đội ngũ của ông Biden đã thúc đẩy Johnson & Johnson yêu cầu GRAM chuyển từ giờ làm việc bình thường sang hoạt động 24/7, một quan chức cấp cao cho biết.
Các quan chức cũng làm trung gian cho mối quan hệ đối tác giữa Johnson & Johnson và một đối thủ lâu năm, Merck & Co. Chính quyền ông Trump đã nhiều lần xem xét việc sử dụng các nhà máy của Merck để thúc đẩy sản xuất vaccine nhưng chưa bao giờ đạt được thỏa thuận.
Ông Jeffrey D. Zient hôm 7/3 cho biết, “liên minh mới” đã giúp chính quyền ông Biden đặt ra mục tiêu mới về vaccine trong tháng 5. Tuy nhiên, trên thực tế, công ty Merck có thể chỉ đóng lọ vài triệu liều vaccine của J&J cho đến thời điểm đó, theo những người am hiểu với hoạt động của công ty cho biết. Họ cho biết thành quả chính của sự hợp tác sẽ đến vào cuối năm nay, khi Merck trang bị lại một nhà máy khổng lồ với khả năng sản xuất 100 triệu liều vaccine/tháng.
Nhà Trắng dưới thời ông Biden đã theo đuổi một chiến lược hoàn toàn khác với ông Trump, đó là “hứa ít làm nhiều”. Ông Biden không tạo quá nhiều kỳ vọng đối với công chúng và sau đó cố gắng phân phối vaccine nhiều nhất có thể. Trong khi đó, ông Trump thường xuyên khoe khoang về những thành tựu sắp diễn ra, bao gồm cả đợt triển khai vaccine trước Ngày bầu cử, nhưng không thành công. Ngược lại, các chuyên gia y tế cho rằng, ông Biden đã quá thận trọng, ít nhất là trong thời điểm ban đầu.
Khi đợt triển khai vaccine bắt đầu vào tháng 12/2020, ông Biden tuyên bố rằng chính quyền của ông sẽ tiêm trung bình 1 triệu mũi/ngày trong 100 ngày đầu cầm quyền và đến cuối tháng 3, sẽ có khoảng 50 triệu người dân Mỹ được tiêm chủng.
Sau chưa đầy một tuần tại vị, ông đã nâng mục tiêu lên 50%, lên 1,5 triệu người được tiêm chủng mỗi ngày. Nước Mỹ đã vượt qua mục tiêu ban đầu của ông Biden trước khoảng một tháng so với kế hoạch và hiện tại đang có khoảng 2,17 triệu người tiêm vaccine mỗi ngày.
“Ông Biden đã thấy được nhiều bài học khi theo dõi ông Trump. Bên trong, bạn hướng tới mục tiêu cao nhất mà bạn có thể đạt được. Nhưng bên ngoài, bạn đặt ra một mục tiêu mà bạn tự tin rằng mình có thể đạt được”, David Axelrod, chiến lược gia cho chiến dịch tranh cử của cựu Tổng thống Barack Obama trong năm 2008 và 2012, nhận xét./.