Dơi ăn quả là ổ chứa virus Marburg tự nhiên. Ảnh: Getty Images
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Ghana đã xác nhận đợt bùng phát virus Marburg chết người đầu tiên, đặt quốc gia này và các nước láng giềng khác trong tình trạng báo động cao. Đây là lần đầu tiên virus Marburg xuất hiện ở Ghana và là lần thứ hai nó xuất hiện ở Tây Phi.
Hôm 17/7, Bộ Y tế Ghana đã xác nhận 2 trường hợp nhiễm virus Marburg sau khi xét nghiệm máu của các bệnh nhân. Hai người này không có mối liên hệ dịch tễ, sống tại vùng Ashanti của Ghana, đã tử vong sau khi xuất hiện các triệu chứng bao gồm tiêu chảy, sốt, buồn nôn và nôn. Gần 100 người đã phải cách ly vì tiếp xúc với 2 ca bệnh.
Tiến sĩ Matshidiso Moeti, Giám đốc WHO khu vực châu Phi, cảnh báo Marburg có thể dễ dàng tuột khỏi tầm kiểm soát nếu không hành động ngay lập tức và dứt khoát.
Virus Marburg là gì?
Virus Ebola. Ảnh: Getty Images
Marburg là bệnh sốt xuất huyết do virus cùng họ với Ebola gây ra và có khả năng lây nhiễm cao. Đây là căn bệnh hiếm gặp nhưng nghiêm trọng. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ, Marburg là virus RNA độc nhất về mặt di truyền của động vật thuộc họ filovirus.
Theo WHO, virus ban đầu được truyền sang người từ dơi ăn quả. Trong một số trường hợp, Marburg cũng lây lan giữa các loài linh trưởng, bao gồm giữa người với người, với các triệu chứng nghiêm trọng. Giới chức y tế ở Ghana đã khuyến cáo người dân tránh xa các hang động và hầm mỏ là nơi sinh sống của loài dơi, để giảm thiểu nguy cơ lây lan virus, và nấu chín kỹ thịt của loài động vật hoang dã này trước khi tiêu thụ.
Mặc dù CDC cho biết không rõ virus lần đầu tiên lây lan từ vật chủ động vật sang người bằng cách nào, nhưng virus có thể lây lan dễ dàng giữa người với người thông qua tiếp xúc trực tiếp với chất dịch cơ thể như máu, nước bọt hoặc nước tiểu. Nó cũng có thể lây lan qua các bề mặt hoặc vật liệu tiếp xúc với chất dịch cơ thể của người bị bệnh. Người thân và nhân viên y tế là nhóm dễ bị tổn thương nhất vì họ tiếp xúc gần bệnh nhân, thi thể vẫn có thể phát tán virus cho người chôn cất.
Theo CDC, Marburg cũng có thể lây lan qua tinh dịch của đàn ông đã khỏi bệnh, do virus có thể tồn tại trong một số chất dịch cơ thể của bệnh nhân đã khỏi bệnh, ngay cả khi họ không còn các triệu chứng bệnh nặng. Theo cơ quan y tế, hiện không có bằng chứng cho thấy virus Marburg có thể lây lan qua đường tình dục, hoặc các tiếp xúc khác với dịch âm đạo của phụ nữ từng mắc bệnh.
Triệu chứng bệnh
Nhân viên y tế mang rác thải đi xử lý bên ngoài khu cách ly, ở thị trấn Uige, miền bắc Angola. Ảnh: Reuters
Theo WHO, các triệu chứng của virus Marburg bắt đầu đột ngột. Các triệu chứng thường xuất hiện từ 2 đến 21 ngày sau thời gian virus xâm nhập vào cơ thể.
Bệnh nhân có thể bị sốt cao, đau đầu dữ dội và tình trạng khó chịu nghiêm trọng. Đau nhức cơ bắp cũng rất phổ biến. Vào ngày thứ 3, bệnh nhân có thể bắt đầu bị tiêu chảy - có thể kéo dài một tuần - đau bụng và chuột rút, buồn nôn và nôn. WHO cho biết: “Bệnh nhân trong giai đoạn này được mô tả có đôi mắt sâu, khuôn mặt lờ đờ và vô cùng mệt mỏi”.
Đến khoảng ngày thứ 5, bệnh nhân có thể xuất hiện phát ban không ngứa trên ngực, lưng hoặc dạ dày. Song chẩn đoán lâm sàng của Marburg có thể khó khăn với nhiều triệu chứng tương tự các bệnh truyền nhiễm khác như sốt rét hoặc sốt thương hàn.
Trong những trường hợp tử vong, người bệnh thường qua đời vào ngày thứ 8-9 sau khi khởi phát triệu chứng. Trước khi tử vong, bệnh nhân bị mất máu, xuất huyết nghiêm trọng, rối loạn chức năng đa cơ quan.
Tỉ lệ tử vong
Virus Marburg lần đầu được phát hiện ở thành phố Marburg của Đức vào năm 1967. Ảnh: BBC
Marburg gây ra bệnh nghiêm trọng và có thể gây chết người, với tỷ lệ tử vong trong các đợt bùng phát trước đây dao dộng khoảng 24% đến 88%, tùy thuộc vào chủng virus và điều kiện chăm sóc người bệnh.
Phương pháp điều trị
Hiện chưa có vaccine hoặc phương pháp điều trị kháng virus nào được sử dụng để điều trị người nhiễm virus Marburg . Tuy nhiên, CDC cho biết việc điều trị các triệu chứng cụ thể có thể cải thiện khả năng sống sót của bệnh nhân. Họ sẽ được truyền nước, duy trì nồng độ oxy, sử dụng thuốc điều trị từng triệu chứng. Một số chuyên gia y tế cho biết các loại thuốc dùng cho Ebola có thể mang tới hiệu quả cho người bị nhiễm Marburg.
Virus Marburg đã được phát hiện ở những đâu?
Hang dơi. Ảnh: Getty Images
Các trường hợp nhiễm virus ở Ghana là lần thứ hai Marburg được phát hiện ở Tây Phi. Trường hợp đầu tiên được báo cáo trong khu vực là ở Guinea vào năm ngoái.
Trước đó, virus Marburg được phát hiện lần đầu vào năm 1967 với một số trường hợp liên quan đến những con khỉ nhiễm bệnh trong phòng thí nghiệm ở Marburg, Frankfurt (Đức) và Belgrade (Serbia) sau đó là Nam Tư. Kể từ đó, đã có một số đợt bùng phát dịch do virus Marburg gây ra, đặc biệt là ở Angola trong giai đoạn 2004-2005, CHDC Congo trong giai đoạn 1998-2000, khiến hàng trăm người tử vong.
Virus Marburg được cho là không có nguồn gốc từ các lục địa khác. Theo CDC, các ca bệnh ghi nhận ở ngoài châu Phi là khá hiếm. Tuy nhiên, năm 2008, một phụ nữ Hà Lan đã tử vong vì bệnh Marburg sau khi đến thăm Uganda. Một du khách Mỹ cũng mắc bệnh sau chuyến du lịch Uganda năm 2008 nhưng đã khỏi bệnh. Cả hai người này đều đã đến thăm một hang động nổi tiếng tại công viên quốc gia, vốn là nơi sinh sống của dơi ăn quả.
WHO cho biết giới chức đang hỗ trợ một nhóm điều tra đa quốc gia ở Ghana và cử các chuyên gia đến quốc gia này. Tổ chức này cũng gửi thiết bị bảo vệ cá nhân, tăng cường giám sát dịch bệnh và truy tìm các mối liên hệ để ứng phó với một số ít trường hợp.
Chuyên gia y tế công cộng quốc tế Jimmy Whitworth thuộc Trường Y học Nhiệt đới và Vệ sinh London cho biết đáng lo ngại, phạm vi địa lý của bệnh nhiễm virus này dường như đã lan rộng. Ông nói: “Điều quan trọng là phải cố gắng tìm ra virus đã xâm nhập vào cơ thể con người bằng cách nào và gây ra đợt bùng phát này và ngăn chặn bất kỳ trường hợp nào tiếp theo. Hiện tại, nguy cơ lây lan của dịch ra bên ngoài vùng Ashanti của Ghana là rất thấp”.