Năm 2003, việc khai quật được xương Homo floresiensis ở Indonesia đã khiến các nhà khoa học kinh ngạc. Phát hiện trên đảo Flores cho thấy một loài hominin chưa từng được biết đến trước đây cao 3,5 feet (1 mét), sử dụng thành thạo các công cụ bằng đá để săn bắn. Mọi người đều nhất trí rằng loài cổ xưa đã tuyệt chủng, nhưng điều này dường như đã thay đổi.
Mặc dù thiếu bằng chứng cụ thể, nhưng nhà nhân chủng học đã nghỉ hưu Gregory Forth đã dành nhiều năm xây dựng bằng chứng cho sự tồn tại liên tục của Homo floresiensis, loài "Hobbit", trên đảo Flores. Công việc của ông ấy trực tiếp đi sâu vào những câu chuyện của hơn 30 người Lio địa phương, khẳng định rằng họ đã gặp gỡ người vượn nhân hình nhỏ bé này.
Câu chuyện bắt đầu vào năm 2003 khi một phần bộ xương của một phụ nữ Homo floresiensis được khai quật ở Liang Bua, một hang động đá vôi trên đảo Flores. Các nhà nhân chủng học, những người đang tìm kiếm bằng chứng về sự di cư của con người hiện đại từ châu Á đến Úc, đã gọi nó là "Người Hobbit". Các ước tính cho thấy tuổi của mẫu vật dao động từ 13.000 đến 38.000 năm. Vào năm 2016, một nghiên cứu tiếp theo đã sửa lại niên đại của hài cốt thành 50.000 năm trước, các nhà nhân chủng học và học giả nhất trí kết luận rằng loài này đã tuyệt chủng.
Hang động nơi hài cốt của Homo floresiensis được phát hiện vào năm 2003, Lian Bua, Flores, Indonesia.
Tuy nhiên, Forth đã đưa ra những điều đối lập với ý tưởng này thông qua cuốn sách mới nhất của mình, "Between Ape and Human", và bài tiểu luận gần đây của ông được đăng trên tạp chí The Scientist. Vị giáo sư đã nghỉ hưu của Đại học Alberta lập luận rằng các học giả từ lâu đã coi thường nhiều báo cáo của các nhân chứng địa phương, coi việc nhìn thấy người Hobbit có thật chỉ là những huyền thoại nguyên thủy.
Forth viết: "Mục đích của tôi khi viết cuốn sách là tìm ra lời giải thích tốt nhất - tức là lời giải thích hợp lý nhất và được hỗ trợ tốt nhất về mặt thực nghiệm - về những lời kể của người Lio về các sinh vật". "Chúng bao gồm các báo cáo về việc nhìn thấy của hơn 30 nhân chứng, tất cả đều là những người mà tôi đã nói chuyện trực tiếp. Và tôi kết luận rằng cách tốt nhất để giải thích những gì họ nói với tôi là một giống người không phải người khôn ngoan đã sống sót ở Flores cho đến thời điểm hiện tại hoặc rất gần đây".
Ông nói với Live Science: "Chúng tôi chỉ đơn giản là không biết loài này tuyệt chủng khi nào hoặc thực sự tôi dám nói - tôi đã dám nói - chúng tôi thậm chí không biết liệu nó có tuyệt chủng hay không".
Liệu Homo floresiensis có thể tồn tại cho đến ngày nay trong các khu rừng trên đảo Flores của Indonesia? Một nhà nhân chủng học chắc chắn nghĩ như vậy.
Forth tin rằng các câu chuyện chi tiết của người Lio xứng đáng được xem xét nghiêm túc. Họ mô tả những sinh vật cao khoảng 3-5 feet (1-1,5 mét), đi thẳng và phủ đầy lông, thường gặp gần các hang động và nguồn nước. Một số người cũng khẳng định đã nhìn thấy dấu chân hoặc nghe thấy những giọng nói đặc biệt.
Nhà nhân chủng học mô tả cách động vật học dân gian và vũ trụ học của người Lio, sống trên đảo, bao gồm những câu chuyện về con người trải qua quá trình biến đổi thành động vật khi họ định hướng và thích nghi với các môi trường sống khác nhau. Ông đưa ra sự tương đồng giữa hiện tượng này và chủ nghĩa Lamarck, trong đó những đặc điểm thể chất có được được cho là do di truyền.
Ông nói: "Như nghiên cứu thực địa của tôi đã tiết lộ, những thay đổi được thừa nhận như vậy phản ánh những quan sát địa phương về những điểm tương đồng và khác biệt giữa một loài được cho là tổ tiên và các hậu duệ khác biệt của nó".
Người Lio coi những sinh vật này là động vật do chúng thiếu khả năng ngôn ngữ và công nghệ tiên tiến so với con người. Tuy nhiên, chúng có nhiều nét giống con người là không thể phủ nhận—chúng đứng thẳng, đi bằng hai chân và có một lượng lông đáng kể. Trên thực tế, chúng nằm trong số nhiều loài động vật mà người Lio khẳng định có nguồn gốc từ con người.
"Họ nói rằng khuôn mặt trông giống vượn," Forth nói với The Debrief trong một cuộc phỏng vấn gần đây. "Nhưng họ nói nó giống khỉ, vì họ không phân biệt được khỉ và vượn."
Forth viết trong một nghiên cứu trên The Scientist: "Đối với người Lio, vẻ ngoài của người vượn như một thứ gì đó không hoàn toàn giống con người, khiến sinh vật này trở nên dị thường và do đó có vấn đề và đáng lo ngại".
Mặc dù một số báo cáo nhất định về sinh vật không xác định có thể bị bác bỏ, nhưng ông nêu bật những trường hợp có nhiều nhân chứng hoặc trường hợp "người vượn nhân hình" đã chết, cho phép kiểm tra kỹ hơn.
Hiện tại, ước tính chính xác nhất cho thấy sự tồn tại của H. floresiensis là 50.000 năm trước. Tuy nhiên, Forth ủng hộ việc tích hợp trí tuệ bản địa vào nghiên cứu tiến hóa hominin.
"Tôi nghi ngờ bản năng ban đầu của chúng ta là coi những người vượn còn tồn tại ở Flores là một viễn cảnh trong tưởng tượng. Tuy nhiên, nếu xem xét một cách nghiêm túc những gì người Lio nói, tôi không tìm thấy lý do chính đáng nào để nghĩ như vậy", ông kết luận. "Những gì họ nói về các sinh vật này, được bổ sung bằng các loại bằng chứng khác, hoàn toàn phù hợp với một loài hominin còn sót lại hoặc một loài chỉ bị tuyệt chủng trong vòng 100 năm qua".
Người dân địa phương nói với Forth: "Họ sợ chúng tôi và chúng tôi cũng sợ họ".
