NASA có kế hoạch xây dựng các căn cứ lâu dài trên Mặt trăng vào cuối thập kỷ này, sau đó là chuyến thám hiểm định cư lên sao Hỏa. Khi chúng ta thiết lập các căn cứ bên ngoài Trái đất, những người định cư trong không gian sẽ cần mang theo một hệ sinh thái quan trọng, bao gồm cả các loài động vật.
Trong thực tế, động vật có thể giúp thực hiện các nhiệm vụ quan trọng như côn trùng thụ phấn, tôm và cá có thể được nuôi trong không gian nhỏ và được sử dụng làm nguồn thức ăn. Vậy trong tương lai, những loài động vật nào nên có mặt trên Mặt trăng, sao Hỏa cùng với các phi hành gia?
Động vật du hành vũ trụ có thể giúp con người sống sót trên Mặt trăng hoặc sao Hỏa, nhưng đâu là ứng cử viên sáng giá nhất? (Ảnh minh họa: creator.nightcafe.studio)
"Có rất ít sự đồng thuận về câu chuyện này, bởi các hệ sinh thái phức tạp ngoài Trái đất vẫn còn ở tương lai xa, nó mang tính chất khoa học viễn tưởng hơn là khoa học thực tiễn, bởi trọng lực của vũ trụ là một trở ngại lớn", David Catling, một nhà sinh vật học vũ trụ tại Đại học Washington ở Seattle nói với Tạp chí Live Science qua email.
Christopher McKay, một nhà khoa học hành tinh tại Trung tâm Nghiên cứu Ames của NASA, nói với Live Science rằng, trọng lực Sao Hỏa chỉ bằng 1/3 trọng lực Trái đất và trọng lực của Mặt trăng chỉ bằng 1/6 của Trái đất. McKay cho biết: “Môi trường sống có thể được xây dựng nhân tạo để phù hợp với nhiệt độ, áp suất và thành phần khí quyển mà người Trái đất đã quen sử dụng, nhưng không có cách nào để thay đổi được trọng lực không gian”.
Trọng lực thay đổi có thể ảnh hưởng đến sự phát triển cơ và xương, khiến động vật sao Hỏa không thể đứng hoặc đi lại bình thường. Ông Christopher McKay nói: “Trong những điều kiện này, động vật nhỏ như chuột và sinh vật dưới nước có thể là lựa chọn tốt nhất”.
David Catling cũng đưa ra phản hồi tương tự: “Trước những thách thức của không gian, tôi nghĩ những loài động vật đơn giản hơn, chẳng hạn như côn trùng hoặc động vật giáp xác có thể sẽ khỏe mạnh hơn".
Christopher McKay cũng đưa ra một đề xuất khác, vì cá và các động vật thủy sinh khác được hỗ trợ bởi lực nổi, nên những thay đổi về trọng lực có thể sẽ không ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển của chúng. Theo một đánh giá năm 2021 trên tạp chí Frontiers in Astronomy and Space Sciences, cá cũng có thể là vật nuôi hữu ích trong không gian, vì chúng kiếm ăn hiệu quả hơn và tạo ra ít chất thải hơn so với các loài động vật lớn trên cạn.
Thậm chí, gần đây cũng đã có các công trình nghiên cứu tính khả thi của việc vận chuyển trứng cá lên vũ trụ để ấp theo chương trình đặc biệt. Theo một đánh giá vào năm 2021, nếu trứng có thể sống sót sau chuyến bay vào vũ trụ và ấp thành công trên không gian, thì cá sẽ trở thành nguồn thực phẩm hiệu quả hơn, giàu protein, ít chất thải hơn so với vật nuôi trên cạn.
Còn theo báo cáo năm 2020 từ Đại học Nam Úc và Đại học Vũ trụ Quốc tế ở Pháp, các loài côn trùng như dế (Acheta localus) là khả thi nhất và có giá cả phải chăng, cung cấp nguồn protein tốt trong khi sử dụng ít không gian và nước hơn so với cá.
Giống như côn trùng, động vật giáp xác cũng có thể được nuôi trong không gian chật hẹp. David Catling cho biết, tôm có thể được nuôi trong các bể nhỏ và được sử dụng như một phần của hệ thống aquaponics (nuôi trồng thủy sản và trồng cây thủy canh trong cùng một hệ thống).
Nói tóm lại, kịch bản tốt nhất là động vật sẽ phát triển trên sao Hỏa và Mặt trăng giống như trên Trái đất, bằng mọi công nghệ nhân tạo có thể có, nhưng hiện tại vẫn chưa có dữ liệu rõ ràng nào về điều đó, và cần các công trình nghiên cứu, mô phỏng thử nghiệm chuyên sâu để hiểu rõ hơn, McKay chia sẻ thêm.