1.Hơn ai hết, ông Vũ Tiến Thành có lẽ là người hiểu rõ và cũng có những trải nghiệm đau đớn nhất về công tác trọng tài của bóng đá Việt Nam. Năm 2005 ở cương vị Phó đoàn, thành viên BHL đội Ngân hàng Đông Á-Thép Pomina, ông Thành đã bị truy tố vị tội đưa hối lộ các trọng tài, dàn xếp tỉ số. Vụ án đã đẩy một loạt trọng tài ra trước vành móng ngựa.
HLV Vũ Tiến Thành
Trở lại với bóng đá không lâu, ông Thành từng nhiều lần bị tố “đi đêm” với cầu thủ đội bóng khác. Ông cũng ít khi vắng mặt trong các “trận đấu” căng thẳng mỗi lúc những tổ chức quản lý, điều hành VFF hay VPF đứng trước bước ngoặt thay đổi nhân sự.
Kể lại vậy để thấy cả một sự nghiệp có thăng, có trầm của ông Vũ Tiến Thành cho thấy hiếm HLV nào lại có nhiều trải nghiệm với bóng đá Việt Nam cũng như công tác trọng tài như vậy. Nên hẳn nhiên những phát biểu của HLV Vũ Tiến Thành lập tức tạo được sự chú ý, cho dù không ít người tin đây cũng là cách cựu phiên dịch đội tuyển Việt Nam đánh lạc hướng sự chú ý của dư luận khỏi thành tích bết bát của đội Tp Hồ Chí Minh.
Trên thực tế công tác trọng tài luôn là vấn đề gây tranh cãi qua các mùa giải. Nếu so với nhiều mùa giải trước thì công tác trọng tài năm nay thậm chí vẫn… là khá. V-League theo thống kê, có những mùa giải tỉ lệ trọng tài mắc sai sót lên tới 77%. Nhiều năm về trước, bầu Đức từng công khai lên tiếng đòi “đuổi” cựu Trưởng ban Trọng tài Nguyễn Văn Mùi với tuyên bố, “họp nhiều làm gì, chỉ cần đuổi ông Mùi là V-League tốt lên ngay”. Từ lúc bầu Đức đưa ra tuyên bố trên, V-League đã thay thêm 2 đời Trưởng ban Trọng tài.
2. Ở một bức tranh lớn hơn, La Liga mới đây rung động trước thông tin “ông lớn” Barcelona trong một thời gian dài đã chi tiền cho trọng tài. Cụ thể, đội bóng xứ Catalan bị các công tố viên cáo buộc có hành vi gian lận, hối lộ tiền cho trọng tài. Tờ El Mundo đã tiết lộ 33 khoản hối lộ trị giá hơn 1,6 triệu euro Barca đã chuyển cho cựu trọng tài Jose Maria Enriquez Negreira.
Từ năm 1994-2018, trọng tài Negreira trên cương vị Phó chủ tịch uỷ ban trọng tài Tây Ban Nha (SCR) bị cho là đã nhận hơn 7,3 triệu euro từ Barca. Vụ việc liên quan đến cả 2 đời Chủ tịch của Barca là Josep Bartomeu và Sandro Rosell.
Nhìn ngược lại bóng đá Việt Nam, V-League ngoài vụ “án điểm” gắn với ông Vũ Tiến Thành đã chứng kiến không ít ồn ào và các lời cáo buộc nhằm vào các ông vua áo đen. Bầu Đức trước đây cũng từng gây xôn xao với phong bì 200 USD “mừng tuổi” trọng tài, cho đến giờ vẫn là câu chuyện lúc “trà dư tửu hậu” của giới bóng đá.
3. World Cup và nhiều giải đấu trên thế giới đã áp dụng VAR (công nghệ video hỗ trợ trọng tài). Đó là một chỉ dấu cho thấy trên thực tế sai sót của trọng tài không chỉ là vấn đề với bóng đá Việt Nam. Tuy nhiên ngay cả với VAR, nhà tổ chức vẫn đưa ra các quy định hết sức cụ thể, cho thấy sự can thiệp của nó vẫn ở giới hạn nhất định. Quyết định cuối cùng về việc có sử dụng VAR hay không vẫn thuộc về trọng tài.
Dĩ nhiên, VAR góp phần cho các sai sót của trọng tài giảm bớt. Nhưng tác dụng lớn nhất của VAR có lẽ là việc giảm bớt áp lực cho các ông “vua áo đen” ở những tình huống nhạy cảm. Nó cũng như cách VPF lâu nay chấp nhận thuê trọng tài ngoại để điều khiển các trận đấu nóng ở V-League và hiện đang triển khai việc áp dụng VAR, dù chất lượng trọng tài ngoại chưa chắc đã hơn trọng tài Việt.
Hậu trường giới trọng tài dù vậy sẽ không vì thế mà bớt kém màu sắc của nó, bởi suy cho cùng sự vận hành của VAR vẫn do con người quyết định. Câu hỏi có hay không “một nhóm trọng tài bị thao túng” sẽ vẫn bị bỏ ngỏ.