Bạch dương sắt, còn được gọi là bạch dương đen, là một loại cây thuộc họ Betulaceae, được tìm thấy chủ yếu ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga, Trung Quốc. Cây cao khoảng 20m, đường kính thân khoảng 70cm, vỏ ngoài của cây có màu đỏ tươi hoặc đen, với điểm chấm trắng. Lá của cây có hình dạng bầu dục và thường mọc ở những vùng núi cao trên 700m so với mực nước biển.
Ảnh: Toutiao
Chu kỳ sinh trưởng của cây bạch dương sắt cực kỳ dài nên chúng thường có “tuổi thọ” lên đến 300 đến 500 năm. Bên cạnh đặc tính cứng hơn cả thép, tuổi của cây cũng chính là một trong những yếu tố khiến loại gỗ bạch dương sắt trở nên quý hiếm và có giá trị cao.
Loại cây “bất khả xâm phạm”
Theo nghiên cứu, gỗ bạch dương sắt có độ cứng gấp 3 lần gỗ sồi và cứng gấp đôi thép thông thường. Người ta tin rằng ngay cả một viên đạn cũng không thể xuyên qua lớp gỗ của loài cây này. Vậy tại sao loại gỗ này lại cứng đến thế?
Trên thực tế, nguyên nhân là do cơ chế sinh trưởng độc đáo của cây bạch dương sắt. Theo các chuyên gia, trong cây bạch dương sắt có một cơ quan tự phát triển đặc biệt, có thể liên tục hấp thụ các chất dinh dưỡng, bao gồm chất dinh dưỡng, carbon dioxide và nước. Thông qua các phản ứng sinh hóa phức tạp, các chất này dần dần ngưng tụ và nén chặt thành các thớ gỗ trong thân và cành. Theo thời gian, những chất tích tụ này làm cho gỗ của cây bạch dương sắt trở nên cực kỳ cứng.
Ảnh: Toutiao
Ngoài ra, môi trường sinh trưởng của cây bạch dương sắt cũng đóng vai trò quan trọng giúp nó trở thành “vua của các loài cây”. Theo đó, cây bạch dương sắt thường sinh trưởng ở những vùng ôn đới với mùa đông kéo dài và đất đai nghèo dinh dưỡng. Để tồn tại trong môi trường như vậy, loại cây này phải thích nghi và tích lũy những chất dinh dưỡng có được. Quá trình thích nghi này làm cho các thớ gỗ của bạch dương sắt vô cùng chặt chẽ và chắc chắn. Mật độ phân tử gỗ của cây bạch dương sắt cực cao giúp cây có thể chịu hạn, chịu lạnh rất tốt.
Nghiên cứu khoa học cho thấy sợi gỗ bạch dương sắt rất giàu lignin và cellulose. Các thành phần này tạo thành cấu trúc tương tự như vật liệu composite trong môi trường áp suất cao, điều này cũng cho phép nó có độ cứng cao như vậy. Bên cạnh đó, đặc tính cứng này còn nằm ở lớp vỏ cây không có đàn hồi, từ đó tạo ra lực phản lớn khiến vỏ cây không bị biến dạng khi tác động mạnh.
Công dụng “có một không ai”
Với độ cứng cao như vậy, bạch dương sắt có rất nhiều công dụng. Ngoài là vật liệu xây dựng hay nội thất như những loại gỗ thông thường, gỗ bạch dương sắt còn được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp, từ sản xuất các phụ kiện hàng không, phụ tùng xe hơi, tàu tuần dương đến đường ống.
Ảnh: Toutiao
Đặc biệt, vì gỗ bạch dương sắt đủ cứng, ngăn không cho đạn xuyên qua khiến nó trở thành nguyên liệu thô lý tưởng để chế tạo áo giáp và các phương tiện phòng thủ trong lĩnh vực quân sự. Mặc dù hỏa lực của vũ khí hiện đại tiếp tục gia tăng, bạch dương sắt vẫn là một trong những nguyên liệu thô được ưa chuộng để chế tạo các phương tiện bảo vệ thay thế cho thép.
Không chỉ vậy, lá và thân cây cũng được sử dụng trong y học để điều trị một số loại bệnh như phù, sưng, gút, và thấp khớp.
Với những công dụng tuyệt vời trên, bạch dương sắt là loại gỗ quý được nhiều người săn lùng. Tuy nhiên, do bị khai thác quá mức và tốc độ sinh trưởng chậm nên số lượng cây bạch dương sắt ngày càng giảm. Cũng vì thế nên loại cây này nằm trong danh sách những loài cây có nguy cơ tuyệt chủng, cần được bảo vệ.
(Theo Toutiao)
