Từ giữa năm 2012 đến
nay, hoạt động giao thương với Trung Quốc tại khu vực cửa khẩu Móng Cái
(Quảng Ninh) đã có những dấu hiệu bất thường làm cho kim ngạch xuất nhập
khẩu giảm mạnh so với cùng kỳ và các tháng trước đó.
Nguyên nhân ban đầu được xác định là do phía Trung Quốc tăng cường các hoạt động kiểm tra đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam. Ngay cả những loại hàng hóa nguyên liệu thô, thủy sản đông lạnh vốn rất hút hàng thì nay cũng không dễ gì sang được bên kia biên giới.
Trung bình mỗi ngày có khoảng 450 container hàng hóa xuất nhập khẩu, có trên 1.600 tàu, đò của Việt Nam tham gia vận chuyển hàng hóa chủ yếu trên sông Ka Long và bến Lục Lầm. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu từ năm 2005 đến 2011 đạt 23.866 triệu USD và luôn trong xu thế tăng trưởng.
Tuy nhiên, từ đầu năm 2012 đã có chỉ số giảm. Trong 7 tháng đầu năm, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu trên địa bàn thành phố đạt 2.607.641 triệu USD, chỉ bằng 78,9% so với cùng kỳ.
Chi cục Hải quan Móng Cái cũng cho biết, tính đến ngày 9/8/2012 trên địa bàn Móng Cái còn tồn 3.860 container, gần một nửa trong số đó với 1.314 container là hàng thực phẩm đông lạnh, phải dùng điện bảo quản tại các kho bãi chờ xuất.
Một số doanh nghiệp Việt Nam kinh doanh xuất nhập khẩu vì sốt ruột chờ đợi quá lâu đã tự thăm dò động tĩnh từ phía bên kia biên giới. Thông tin mà họ cung cấp là khoảng một tháng nay, phía Trung Quốc đã bố trí gần như dày đặc các nhà tạm (lán trại, nhà bằng vỏ container, bạt...) làm chốt điểm kiểm soát có vũ trang dọc chiều dài biên giới.
Đáng ngại hơn, một số thương nhân Việt thường xuyên làm ăn với Trung Quốc đã mở tài khoản ngân hàng tại thành phố Đông Hưng (thuộc tỉnh Quảng Tây - Trung Quốc) để tiện giao dịch, thanh toán. Nhưng từ tháng 7/2012, bất ngờ đã bị phía Trung Quốc phong tỏa. Ngoài ra, một số người Việt Nam lao động theo các hợp đồng tại Trung Quốc khi về nước mang theo tiền lương cũng bị tịch thu tại cửa khẩu.