Những cuộc chiến thương mại thù nghịch của Trung Quốc

Ngày 8/4, tàu chiến lớn nhất của Philippines đụng độ một đội tàu giám sát Trung Quốc tại bãi cạn Scarborough (Biển Đông) khi phát hiện nhiều ngư dân nước bạn đang đánh bắt cá ở đây.

Chỉ vài tuần sau, Trung Quốc ra lệnh cấm nhập khẩu chuối từ Philippines. Nhiều chuyên gia đánh giá đây là chiêu “giết gà dọa khỉ” vì Trung Quốc chiếm tới 30% thị trường xuất khẩu chuối của Philippines.

Cuộc chiến thương mại giữa hai nước đã âm ỉ từ tháng 3 khi nhiều doanh nghiệp Trung Quốc tố cáo chuối của Philippines nhiễm thuốc trừ sâu và không an toàn cho người dân nước này.

Cho đến ngày 29/5, Trung Quốc mới bắt đầu nhập khẩu trở lại chuối từ Philippines. Tổng thiệt hại lệnh cấm này gây ra cho Philippines ước tính vào khoảng 33,6 triệu USD.

2. Chiến tranh đất hiếm với Nhật Bản

Ngày 7/9/2010, Nhật Bản bắt giữ một thuyền trưởng Trung Quốc khi tàu đánh cá của ông này va chạm với hai tàu tuần tra của Nhật Bản tại hòn đảo tranh chấp Sensaku/Điếu ngư nằm giữa Okinawa và Đài Loan.

Sau đó ít ngày, New York Times đưa tin Trung Quốc đã ra lệnh cấm xuất khẩu đất hiếm vào Nhật Bản từ 21/9.

Đây là nguyên liệu quan trọng để sản xuất nhiều thiết bị từ pin năng lượng mặt trời đến hệ thống dẫn đường cho tên lửa và động cơ ô tô.

Trung Quốc kiểm soát tới 95% đất hiếm của thế giới và thậm chí còn cắt giảm hạn ngạch xuất khẩu hàng năm theo lộ trình. Trong khi đó, nguyên liệu này lại là một trong những “gót chân Achilles” của Nhật Bản. Cường quốc số ba thế giới hiện phải nhập tới 96% đất hiếm từ Trung Quốc.

Trung Quốc cũng khuyến cáo các công ty du lịch nhà nước không được để tên và ảnh của Nhật Bản để quảng cáo.

Tuy nhiên, tính chung thương mại song phương của hai nước năm 2010 chỉ bị ảnh hưởng không đáng kể.

3. Cuộc chiến cá hồi với Na uy

Trung Quốc không chỉ nhắm đến các quốc gia châu Á. Ví dụ điển hình về việc nước này ưa thích dùng kinh tế để gây ảnh hưởng chính trị là khi Hội đồng Nobel Na Uy quyết định trao giải Nobel Hòa bình 2010 cho ông Lưu Hiểu Ba, một người đang thụ án tù ở Trung Quốc.

Khi thông tin này được công bố, Trung Quốc ngay lập tức triệu tập đại sứ Na Uy đến để phản đối.

Họ cũng cảnh báo việc này có thể tổn hại đến mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Oslo, dù thực tế là Hội đồng Nobel hoàn toàn độc lập so với chính phủ Na Uy.

Trung Quốc còn khuyến cáo các đoàn ngoại giao nước ngoài gửi đại diện đến dự lễ trao giải Nobel Hòa bình sẽ phải chịu hậu quả. Vì vậy, tổng cộng 18 quốc gia đã vắng mặt trong sự kiện này.

Trong nhiều tháng sau đó, Trung Quốc gần như đóng băng mọi thỏa thuận thương mại tự do (FTA) với Na Uy và áp đặt lệnh kiểm tra nghiêm ngặt với sản phẩm cá hồi nhập khẩu từ nước này.

4. Chiêu bài chống bán phá giá hàng hóa từ Mỹ

Tháng 9/2009, Mỹ tuyên bố nâng thuế nhập khẩu lốp xe từ Trung Quốc lên 35%. Bộ Thương mại Trung Quốc phản ứng rất gay gắt với việc này và đáp trả bằng thông báo sẽ điều tra liệu các thiết bị ôtô và thịt gà nhập từ Mỹ có được trợ giá hoặc bán phá giá ở thị trường nước này hay không.

Tháng 10/2009, Trung Quốc áp thuế chống bán phá giá lên túi nylon nhập khẩu từ Mỹ, EU, Nga và cả Đài Loan. Trong đó, mức thuế dành cho Mỹ là 36%.

Vì vậy, họ đã áp thuế từ 10% - 16% đối với các sản phẩm ống thép dùng để chiết xuất dầu mỏ và khí gas được nhập từ Trung Quốc.

Tháng 3/2012, Mỹ, Nhật Bản và EU cùng đâm đơn kiện Trung Quốc lên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) do nước này hạn chế xuất khẩu đất hiếm.

Cũng trong tháng 3, Bộ Thương mại Mỹ thông báo nâng thuế nhập khẩu đối với các loại pin mặt trời của Trung Quốc với lý do nước này bán phá giá.