Thời gian vừa qua nhiều hợp đồng bảo lãnh thanh toán do các ngân hàng phát hành nhưng không được thực hiện khi có yêu cầu. Có nhiều lý do mà ngân hàng đưa ra để từ chối thanh toán bảo lãnh, cả hợp lý và không hợp lý, và bao giờ doanh nghiệp nhận thư bảo lãnh luôn là người chịu thiệt hại trước tiên.
Dịch vụ tiến tiến, nhưng không dễ …xơi
Trong các giao dịch giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp, một nhiệm vụ khó khăn và nan giải là việc thu tiền bán hàng từ người mua. Chính vì vậy dịch vụ bảo lãnh thanh toán ra đời với mục đích tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, khi bên bán có nơi để thu hồi vốn còn bên mua thì không phải bỏ ngay một khoản tiền lớn để thành toán.
Về phía ngân hàng thực hiện nghiệp vụ cấp bảo lãnh đem lại
khoản phí bảo lãnh không nhỏ, 1-2% giá trị bảo lãnh. Hơn nữa việc thực hiện đầy
đủ nhiều hợp đồng bảo lãnh cũng là phương thức quảng bá hình ảnh hữu hiệu của
ngân hàng, thể hiện tiềm lực tài chính mạnh mẽ.
Tuy nhiên thời gian qua nhiều chứng thư bảo lãnh đã không được ngân hàng chấp thuận, có trường hợp doanh nghiệp nhận thư bảo lãnh đã kiện ngân hàng ra tòa mới đòi được tiền như công ty Cao Trường Sơn kiện Chi nhánh Hồng Hà-Agribank.
Nhưng cũng có trường hợp doanh nghiệp chưa chắc đã đòi được tiền bảo lãnh bởi những rủi ro đến từ quyết định chấp nhận thư bảo lãnh.
Nghiệp vụ bảo lãnh ngân hàng được doanh nghiệp ưa chuộng bởi khó có gì đảm bảo hơn một chứng thư bảo lãnh thanh toán từ ngân hàng. Vì vậy khi nhận được thư bảo lãnh thường xem nhẹ các bước thẩm định, hoặc thẩm định không đến nơi đến chốn.
Pháp luật quy định người có thẩm quyền ký kết của ngân hàng
là người đại diện pháp luật và người được ủy quyển hợp pháp từ người đại diện
pháp luật.
Tiếp đó người được ủy quyền sẽ được ủy quyền cho người khác nếu như được người đại diện pháp luật cho phép. Luật quy định chỉ được ủy quyền tối đa đến người thứ 3.
Như vậy ngân hàng có cơ sở để từ chối thanh toán bảo lãnh với doanh nghiệp khi được yêu cầu.
Tuy nhiên, nếu người ký chứng thư bảo lãnh đúng là được ủy quyền nhưng ngân hàng đưa ra lý do là vượt quá thẩm quyền, ví dụ quá hạn mức, thì lý do đó thiếu thuyết phục . Bởi hạn mức ký phát là quy định nội bộ ngân hàng, doanh nghiệp không có trách nhiệm phải biết.
Doanh nghiệp chỉ xác định đúng người ký có thẩm quyền ký kết và giá trị hợp đồng không vượt quá 50% tổng tài sản ngân hàng theo đúng luật doanh nghiệp là đủ thẩm quyền ký kết. Nếu nhân viên ngân hàng lạm quyền thì ngân hàng vẫn phải có trách nhiệm với thư bảo lãnh đó.
Rủi ro để từ chối bảo lãnh còn ở cách ghi thời hạn bảo lãnh , ví dụ thời hạn bảo lãnh là 360 ngày, dẫn tới cách hiểu khác nhau là ngày thường hay ngày làm việc. Ngân hàng hiểu là ngày thông thường còn doanh nghiệp tính là ngày làm viêc
Hầu hết các doanh nghiệp chỉ sử dụng nghiệp vụ bảo lãnh vào cuối thời hạn do đó ngân hàng có thể từ chối thanh toán vì quá hạn, và để xác định đúng sai lại phải thông qua phân xử tại tòa.
Doanh nghiệp cần khôn ngoan, ngân hàng phải cẩn trọng
Đối với ngân hàng khi thực hiện nghiệp vụ cấp bảo lãnh điều cẩn trọng là khả năng thu hồi vốn từ bên được bảo lãnh. Vì thế để giảm thiểu rủi ro, các ngân hàng cần nâng cao nghiệp vụ nhân viên cũng như hoàn thiện quy trình cấp bảo lãnh song song với nghiệp vụ giao dịch bảo đảm.
“Các ngân hàng đã có chủ trương
quản trị rủi ro, nhưng nhiều cán bộ tín dụng chưa có nhận thức đúng về mức độ
rủi ro mất vốn của cấp bảo lãnh cũng tương đương với một khoản cho vay.
Do đó phải thực hiện thẩm định khả năng trả nợ, tài sản bảo đảm của bên được bảo lãnh để đảm bảo đó là khách hàng tốt, tài sản bảo đảm dễ xử lý trong trường hợp Khách hàng phải nhận nợ bắt buộc và phải xử lý tài sản. Như thế mới hạn chế được rủi ro mất vốn”- Luật sự Trần Minh Hải khuyến nghị.
Doanh nghiệp nên liên hệ trực tiếp với ngân hàng để nắm tình hình thực tế, nhất là hiện trạng của người ký hợp đồng thư bảo lãnh. Thông tin này tốt nhất là được hội sở ngân hàng xác nhận.
Thói quen của nhiều doanh nghiệp không làm trực tiếp với ngân hàng mà thường thông qua các “cò” do vậy rất dễ bị lừa. Có trường hợp doanh nghiệp bị lừa do tin vào cò, mặc dù chữ ký của đúng của giám đốc chi nhánh nhưng được ký sau khi bị cách chức.