Tại sao Sao Kim từng được cho là không thích hợp cho sự sống?
Sao Kim là một trong những hành tinh gần Trái Đất nhất trong Hệ Mặt Trời, từng được các nhà khoa học đánh giá là môi trường khắc nghiệt không thể hỗ trợ sự sống. Nhiệt độ và áp suất cực cao cũng như thành phần khí quyển khắc nghiệt khiến Sao Kim trở thành nơi không thể có cho con người sinh sống.
Nhiệt độ trung bình trên bề mặt Sao Kim cao tới khoảng 462°C. Nhiệt độ này đủ để khiến hầu hết vật chất trên Trái Đất bốc hơi hoặc cháy ngay lập tức. Nhiệt độ cao của Sao Kim chủ yếu là do cấu trúc khí quyển đặc biệt của nó, trong đó một lượng lớn carbon dioxide gây ra hiệu ứng nhà kính cực kỳ nghiêm trọng.
Bầu khí quyển của Sao Kim chủ yếu bao gồm carbon dioxide, chiếm khoảng 96% thể tích của nó. Carbon dioxide là một loại khí không màu, không mùi mà chúng ta thường thấy trên Trái Đất, nhưng trong bầu khí quyển của Sao Kim, nồng độ có thể lên tới 96,5%, gây ra hiệu ứng nhà kính mạnh mẽ
Hiệu ứng nhà kính mạnh mẽ này khiến nhiệt độ của Sao Kim tăng lên từng lớp, tạo ra môi trường giống như “địa ngục”. Đối với sự sống, trong điều kiện nhiệt độ cao như vậy, hầu hết các hợp chất hữu cơ đã biết sẽ nhanh chóng bị phân hủy và sự sống không thể tồn tại trong môi trường khắc nghiệt như vậy.
Thành phần khí quyển của Sao Kim cũng là một trong những nguyên nhân khiến nó không thích hợp cho sự sống. Bầu khí quyển của Sao Kim chủ yếu bao gồm carbon dioxide, chiếm 96% tổng thể tích, với một lượng nhỏ nitơ và một lượng nhỏ các chất khác. Nồng độ carbon dioxide cao này khiến Sao Kim có bầu khí quyển lớn bất thường, dày hơn bầu khí quyển Trái Đất 92 lần.
Ngoài carbon dioxide, bầu khí quyển của sao Kim còn chứa một lượng nhỏ nitơ (khoảng 3,5%) và một lượng nhỏ các loại khí hiếm như argon và neon. Trong số đó, nitơ là một trong những thành phần chính của bầu khí quyển Trái Đất, điều này khiến một số nhà khoa học giữ quan điểm rằng Sao Kim có thể có sự sống tương tự Trái Đất.
Áp suất khí quyển mạnh này có thể gây tử vong cho sự sống, bởi vì sự sống đòi hỏi áp suất không khí thích hợp để thực hiện quá trình trao đổi chất và hô hấp bình thường. Áp suất khí quyển của Sao Kim tương đương 92 lần áp suất ở mực nước biển trên Trái Đất, vượt xa phạm vi mà sự sống trên Trái Đất có thể chịu được.
Bề mặt của Sao Kim còn thiếu các điều kiện khác như độ ẩm và bảo vệ từ trường, điều này cũng khiến sự sống không thể tồn tại trên Sao Kim. So với hơn 70% diện tích nước bao phủ Trái Đất, nước trên Sao Kim rất khan hiếm và nước ở dạng lỏng gần như không tồn tại.
Một số chất hữu cơ, chẳng hạn như metan và axetylen, cũng được tìm thấy trong bầu khí quyển của Sao Kim. Những vật chất hữu cơ này thường được coi là một trong những khối xây dựng cơ bản của sự sống, tuy nhiên trong môi trường nhiệt độ và áp suất cao của Sao Kim, chúng dễ bị phân hủy hoặc oxy hóa và không thể tồn tại lâu dài. Vì vậy, dù có sự hiện diện của vật chất hữu cơ nhưng không có nghĩa là bầu khí quyển của Sao Kim có thể hỗ trợ sự sống.
Sao Kim không có từ trường bảo vệ mạnh như Trái Đất, khiến bề mặt của nó chịu bức xạ cực mạnh từ Mặt Trời và các tia vũ trụ. Môi trường bức xạ này cũng là một trong những yếu tố quan trọng khiến sự sống không thể tồn tại trên Sao Kim.
Làm thế nào các nhà khoa học xác định được khả năng có sự sống trên Sao Kim?
Trong những năm gần đây, với việc khám phá chuyên sâu về Hệ Mặt Trời, các nhà khoa học ngày càng lo ngại về khả năng có sự sống trên các hành tinh khác trong vũ trụ. Về vấn đề này, một phát hiện bất ngờ đã khiến cộng đồng khoa học hết sức quan tâm đến khả năng có sự sống trên Sao Kim.
Sao Kim được mệnh danh là "hành tinh chị em của Trái Đất" vì cả hai có sự tương đồng về khối lượng, kích thước và mật độ. Tuy nhiên, từ lâu, các nhà khoa học nhìn chung đều cho rằng Sao Kim không thích hợp cho sự sống do khí hậu khắc nghiệt và điều kiện môi trường khắc nghiệt trên bề mặt của nó.
Tuy nhiên, một nghiên cứu quan trọng gần đây đã phát hiện ra sự hiện diện của một hợp chất gọi là khí phốt pho trong bầu khí quyển của Sao Kim, khiến các nhà khoa học phải đánh giá lại khả năng có sự sống trên Sao Kim.
Một nghiên cứu gần đây của một nhóm các nhà khoa học quốc tế đã phát hiện ra sự hiện diện của một chất đánh dấu sinh học gọi là "khí phốt pho" trong bầu khí quyển của Sao Kim. Phát hiện này mở ra những hướng nghiên cứu mới cho việc khám phá các hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời.
Khí photphat là một hợp chất chứa phốt pho bao gồm các nguyên tử phốt pho và nguyên tử hydro. Các nhà khoa học đã rất ngạc nhiên khi lần đầu tiên phát hiện ra sự hiện diện của khí photphua trong bầu khí quyển của Sao Kim. Bởi vì trên Trái Đất, khí photpho thường liên quan đến hoạt động của vi sinh vật, ví dụ như khí photphua được tạo ra trong quá trình trao đổi chất của vi khuẩn. Khám phá này đã thu hút sự chú ý của các nhà khoa học, họ bắt đầu khám phá nguồn khí photphua trong bầu khí quyển của Sao Kim và suy đoán sâu hơn về việc liệu có sự sống trên Sao Kim hay không.
Các nhà khoa học thường tin rằng Sao Kim từng có môi trường bề mặt ấm áp và ẩm ướt tương tự Trái Đất. Tuy nhiên, do hiệu ứng nhà kính tăng cường, nhiệt độ của Sao Kim tăng lên khiến nước ở dạng lỏng không thể tồn tại được. Tuy nhiên, các nhà khoa học tin rằng một số vi sinh vật có thể đã thích nghi với môi trường khắc nghiệt của Sao Kim và duy trì sự sống sót bằng cách tạo ra khí phốt pho. Điều này có nghĩa là có thể có những dạng sống trên Sao Kim khác với trên Trái Đất.
Do khí hậu cực kỳ khắc nghiệt của Sao Kim và nhiệt độ bề mặt lên tới hàng trăm độ C, người ta từng tin rằng Sao Kim không thích hợp cho sự sống tồn tại. Tuy nhiên, sự hiện diện của “photphua” đã thay đổi quan điểm của chúng ta về Sao Kim.
Để xác minh giả thuyết này, các nhà khoa học có kế hoạch mang các thiết bị tương ứng lên Sao Kim để phát hiện chi tiết trong các sứ mệnh thám hiểm không gian trong tương lai. Đầu tiên, họ sẽ sử dụng nhiều công cụ phát hiện khác nhau để thu thập các mẫu khí quyển của Sao Kim và kiểm tra sự hiện diện của khí photphat. Thứ hai, các nhà khoa học cũng có kế hoạch tiến hành khám phá sâu hơn bề mặt Sao Kim để tìm kiếm các dấu hiệu có thể có của sự sống, chẳng hạn như dấu ấn sinh học.
Mặc dù chúng ta vẫn không chắc chắn liệu sự sống có thực sự tồn tại trên Sao Kim hay không, nhưng khám phá bất ngờ này chắc chắn sẽ bổ sung thêm những khả năng mới cho việc khám phá Sao Kim. Nếu sự sống tồn tại trên Sao Kim, nó sẽ có ý nghĩa sâu sắc đối với sự hiểu biết của chúng ta về nguồn gốc và sự phân bố của sự sống trong vũ trụ. Ngoài ra, Sao Kim cũng sẽ trở thành một trong những mục tiêu quan trọng trong hành trình khám phá không gian của con người trong tương lai và chúng ta được kỳ vọng sẽ khám phá thêm nhiều bí mật về hành tinh bí ẩn này.
Tham khảo: Zhihu
