Giới lãnh đạo Israel tin rằng hiện nay họ đang đứng trước cơ hội chỉ có một lần trong đời để định hình lại Trung Đông, một kế hoạch vượt ra ngoài việc phá hủy lực lượng Hamas và Hezbollah.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã tuyên bố ngày 30/9 rằng mục tiêu cuối cùng của ông trong sự dịch chuyển quyền lực khu vực là làm suy yếu quyền lực lãnh đạo của Iran và sự bảo hộ của họ với lực lượng Hamas ở Gaza cũng như lực lượng Hebollah dòng Shi’ite ở Lebanon.
"Không có nơi nào ở Trung Đông mà Israel không thể vươn tới", Thủ tướng Israel cảnh báo.
Giao tranh giữa các lực lượng của Hezbollah và Israel ở Lebanon. Ảnh: Reuters
Với Tehran, điều đó không giống như một lời đe dọa vu vơ. Israel không chỉ chiến đấu với Iran bằng nỗ lực làm tan rã các đồng minh và lực lượng ủy nhiệm của nước này, chẳng hạn như Hezbollah và Houthi ở Yemen, mà còn cho thấy ưu thế cả về công nghệ và do thám trên lãnh thổ Iran.
Hồi tháng 4, không hề hấn trước cuộc tập kích tên lửa quy mô lớn của Iran, Israel đã đáp trả bằng cách cho nổ tung một radar phòng không gần thành phố trung tâm Isfahan, một động thái được nhiều người coi là lời cảnh báo rằng họ có thể phá hủy các cơ sở hạt nhân của Iran theo ý muốn. Vào tháng 7, thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh đã bị sát hại bằng một quả tên lửa bắn vào một nhà khách chính phủ ở Tehran. Các chỉ huy hàng đầu của Iran đã thiệt mạng trong các cuộc tấn công vào Damascus và Beirut. Thông điệp của ông Netanyahu về "tầm với" của Israel đã rõ ràng, hạn chế khả năng cơ động của Iran.
Đối với giới lãnh đạo Tehran, đây là một thách thức vô cùng to lớn. Iran thể hiện sức mạnh trong khu vực bằng cách tự khẳng định mình là thế lực quân sự có thể hỗ trợ lực lượng dân quân ủy nhiệm trung thành của mình trên khắp Iraq, Syria, Lebanon và Yemen. Israel hiện đang trực tiếp thách thức quyền lực đó, với vụ ám sát thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah hôm 27/9 là minh chứng rõ ràng nhất.
Chiến dịch mặt đất ở Lebanon
Israel chắc chắn sẽ không dừng lại ở đây.
Hiện không có dấu hiệu nào cho thấy ông Netanyahu sẽ dừng lại sau khi cắt đứt toàn bộ cấu trúc chỉ huy cấp cao của Hezbollah. Sáng 1/10, quân đội Israel chính thức xác nhận bộ binh nước này đã bắt đầu các cuộc tấn công chiến thuật hạn chế vào lãnh thổ Lebanon, đánh dấu bước leo thang mới cho cuộc xung đột đẫm máu kéo dài gần 1 năm qua với lực lượng Hezbollah. Thông báo của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cho biết, bộ binh nước này đã bắt đầu các cuộc đột kích giới hạn, được khoanh vùng, nhắm vào các mục tiêu và hạ tầng của Hezbollah ở một số ngôi làng phía Nam Lebanon. Những ngôi làng này được Hezbollah sử dụng để tạo ra mối uy hiếp đối với các cộng đồng dân cư tại Israel.
Các cuộc tấn công được bắt đầu từ giữa đêm qua, ngay sau khi Nội các An ninh Israel nhóm họp và phê chuẩn kế hoạch tác chiến mới tại mặt trận phía Bắc. Hoạt động tấn công bộ binh được tiến hành cùng với các cuộc không kích yểm trợ của lực lượng không quân và pháo binh.
Một quan chức cấp cao của Israel giấu tên cho biết ông Netanyahu sẽ tăng cường tấn công Hezbollah bất chấp lời kêu gọi ngừng bắn ngày càng gia tăng của quốc tế. Cuộc tấn công trên bộ nhằm vào Hezbollah ở miền Nam Lebanon có thể buộc lực lượng này phải rút quân về phía Bắc sông Litani, cách biên giới Israel - Lebanon 29km theo Nghị quyết của Liên Hợp Quốc kết thúc cuộc chiến tranh Lebanon năm 2006.
Israel cũng sẽ tiếp tục tấn công các kho vũ khí, hậu cần và trung tâm chỉ huy của Hezbollah ở xa hơn về phía Bắc và tại Thung lũng Beqaa, đồng thời tiếp tục các nhiệm vụ săn lùng và tiêu diệt các chỉ huy cấp cao của lực lượng này.
"Đây là cơ hội của chúng ta nhằm phá hủy Hezbollah để họ không bao giờ có thể khôi phục và nắm quyền lực ở Lebanon", quan chức Israel cho hay.
"Việc tiêu diệt ông Nasrallah là một bước rất quan trọng, nhưng đó không phải là bước cuối cùng", Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant cho hay.
Các quan chức Mỹ tin rằng cuộc tấn công của Israel diễn ra hạn chế, có mục tiêu và không rộng rãi như năm 2006 - năm đã gây ra cuộc chiến tranh ngắn nhưng dữ dội và gây tổn hại cho cả hai bên. Tuy nhiên, Washington cũng lo ngại về một cuộc tấn công của Iran vào Israel khiến một số lực lượng của Mỹ được lệnh điều động phải "hoãn lại và phòng thủ khi cần thiết". Ngoài ra cũng có những lo ngại về việc Israel sẽ đi quá giới hạn.
Sự khởi đầu cho hồi kết của Trục Iran
Những tuyên bố mà các nhà lãnh đạo Israel đưa ra dường như không khớp với những phát biểu hạn chế hơn của các quan chức Mỹ. Không chỉ bối cảnh chính trị trong nước mà cả những tính toán quân sự đã thúc đẩy ông Netanyahu hành động Nhà quan sát Matthew Savill thuộc Viện Các quân chủng Thống nhất Hoàng gia Anh cho rằng các động cơ quân sự của Israel vẫn sẽ tiếp tục.
"Israel đã phá hủy giới lãnh đạo cấp cao của Hezbollah, làm suy yếu khả năng phối hợp và nắm quyền chủ động của họ. Bất chấp những rủi ro của một cuộc tấn công mặt đất, mối đe dọa từ tên lửa đạn đạo tầm xa và bản chất kéo dài các hoạt động của Lực lượng Phòng vệ Israel hiện tại, có thể hình dung được nhiều người cho là sẽ không bao giờ có thời điểm nào tốt hơn để tiến vào miền Nam Lebanon nhằm phá hủy các cơ sở hạ tầng quân sự của Hezbollah tại đó", chuyên gia Matthew Savill bình luận.
Các quan chức Israel đang nói về những mục tiêu tham vọng hơn nhiều so với việc tiến hành một cuộc chiến hạn chế nhằm khiến Hezbollah ngừng các cuộc tấn công bằng tên lửa xuyên biên giới kéo dài nhiều tháng để cho phép khoảng 80.000 người Israel di tản trở về phía Bắc.
Ngoài các quan chức chính phủ hiện tại, một số cựu giám đốc tình báo và an ninh cấp cao vẫn có ảnh hưởng của Israel, bao gồm cả cựu giám đốc cơ quan tình báo Mossad Tamir Pardo, đang công khai thúc giục một chiến dịch quân sự để vẽ lại Trung Đông.
Phát biểu với truyền thông Israel, ông Pardo cho biết những đòn giáng của Israel với Hezbollah trong 12 ngày qua đã mang đến cho nước này "một cơ hội không thể bỏ lỡ".
Theo ông, Hezbollah - đồng mình quan trọng nhất khu vực của Iran khó có thể khôi phục để kiểm soát Lebanon như họ đã làm được kể từ cuộc chiến năm 2006 với Israel.
Thiệt hại to lớn mà IDF gây ra cho Hezbollah thực sự đã khiến tổ chức này chao đảo.
"Gần như toàn bộ ban lãnh đạo cấp cao của lực lượng này, cả về chính trị và quân sự, cùng với hàng nghìn thành viên và chỉ huy cấp trung đã bị ám sát, loại bỏ hoặc không còn chiến đấu hiệu quả - chưa kể đến việc Lực lượng Phòng vệ Israel đã phá hủy số lượng lớn đạn dược chiến lược có thể đe dọa các thành phố và mục tiêu của Israel", Ahmed Fouad Alkhatib, một nhà phân tích tại Hội đồng Đại Tây Dương cho hay.
Theo chuyên gia này: "Khu vực có lẽ đang chứng kiến sự khởi đầu cho hồi kết của trục kháng chiến của Iran".
Trên thực tế, kết quả đó sẽ không làm phật lòng một bộ phận lớn các nhà lãnh đạo Arab, bao gồm cả ở vùng Vịnh. Một số phương tiện truyền thông vùng Vịnh đã đổ lỗi cho Hezbollah về tình cảnh của người dân Lebanon. Tờ nhật báo có ảnh hưởng của Saudi Arabia là Okaz đã cáo buộc Hezbollah hành động "vì lợi ích của Iran, chứ không phải của Lebanon hay Arab".
Cả Hezbollah và Iran đều trong tình thế khó khăn với hầu như rất ít lựa chọn hấp dẫn. Tổng thống mới của Iran Masoud Pezeshkian rất muốn cải thiện quan hệ với các nước láng giềng Arab và đã có những động thái tiếp cận phương Tây, ám chỉ Tehran sẵn sàng nghiêm túc hơn trong các cuộc đàm phán hạt nhân. Việc tham gia trực tiếp vào cuộc xung đột có nguy cơ phá hỏng nỗ lực ngoại giao đó. Động thái phóng loạt tên lửa tấn công trực tiếp nhằm vào Israel mà họ đã không thành công hồi đầu năm nay đã phơi bày điểm yếu của Iran trước ưu thế quân sự của Israel, khiến Hezbollah phần lớn phải tự lực cánh sinh và chỉ được Tehran ủng hộ về mặt tuyên bố.
Tuy nhiên, ông Julien Barnes-Dacey thuộc Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu đã cảnh báo về sự leo thang hơn nữa của Israel và mô tả ý tưởng tạo ra một trật tự khu vực mới là "ảo tưởng nguy hiểm".
"Cuộc tấn công của Israel đánh dấu một thành tựu chiến thuật quan trọng nhưng vẫn tách biệt với con đường chiến lược khả thi để giải quyết bền vững các nhu cầu an ninh của Israel cũng như chấm dứt chuỗi xung đột khu vực có liên hệ với nhau", ông Julien Barnes-Dacey nhận định.
Cựu Thủ tướng Israel Ehud Olmert, một người chỉ trích ông Netanyahu gay gắt, cũng nói với Politico rằng vẫn còn quá sớm để nói về thành công.
"Điều gì sẽ xảy ra nếu hai hoặc ba tên lửa lớn rơi xuống Tel Aviv?", ông Ehud Olmert cảnh báo.