Nghiên cứu “Giới và thị trường lao động Việt Nam” mới đây của ILO chỉ ra tỷ lệ tham gia thị trường lao động của phụ nữ Việt Nam trong độ tuổi lao động là 70% - con số khá cao nếu xét theo tỷ lệ này ở toàn thế giới là 47,2% và khu vực Châu Á - Thái Bình Dương là 43,9%.
Nghiên cứu mới của ILO cũng nói lên khoảng cách bất bình đẳng khi tham gia thị trường lao động giữa nam và nữ ở Việt Nam ngày một tăng, kéo theo đó là sự chênh lệch giới tính. Con số này ở Việt Nam là 9,5 điểm phần trăm trong suốt một thập kỷ vừa qua.
Ngoài yếu tố về dịch Covid-19, báo cáo chỉ ra rằng nguyên nhân chính gây nên bất bình đẳng trên thị trường lao động ở Việt Nam đến từ việc phân bổ trách nhiệm gia đình không đồng đều. Báo cáo cũng nhấn mạnh rằng việc tỷ lệ tham gia thị trường lao động của phụ nữ Việt cao không có nghĩa là nữ giới được hưởng quyền bình đẳng trong lao động.
Chuyên gia Kinh tế lao động của ILO Việt Nam, bà Valentina Barcucci cho biết: "Trước đại dịch Covid-19, cả phụ nữ và nam giới đều tiếp cận việc làm khá dễ dàng, nhưng nhìn chung, chất lượng việc làm của phụ nữ thấp hơn của nam giới".
Lao động nữ chiếm hầu hết trong các việc làm dễ bị tổn thương, nhất là các công việc gia đình. Họ có thu nhập thấp hơn nam giới (tiền lương trung bình 1 tháng thấp hơn 13,7% trong năm 2019) dù cho họ có số giờ làm việc tương đương và sự chênh lệch về trình độ chuyên môn đã được thu hẹp đáng kể.
Phụ nữ cũng ít được trọng dụng ở các vị trí quản lý, lãnh đạo. Có tới gần một nửa lực lượng lao động là nữ nhưng số người làm ở vị trí quản lý trở lên chiếm chưa tới ¼.
“Phụ nữ gặp bất bình đẳng trên thị trường lao động do họ thường phải gánh vác trách nhiệm gia đình, điều này làm giảm cơ hội phát triển nghề nghiệp và chất lượng việc làm của họ”, bà Barcucci nói.
Phụ nữ dành trung bình 20,2 giờ trong tuần cho các công việc trong gia đình như nội trợ, làm việc nhà, giặt quần áo, mua sắm, chăm sóc gia đình và con cái, trong khi đó con số này ở đàn ông chỉ là 10,7 giờ. Gần 1/5 nam giới thậm chí còn chẳng hề động tay vào việc nhà.
Đại dịch Covid-19 đã làm sụt giảm nghiêm trọng số lượng việc làm trong quý 2/2020 và mới chỉ được phục hồi khoảng nửa cuối năm. Trong đó phụ nữ chịu thiệt thòi nhiều hơn nam giới. Tổng số giờ làm hàng tuần của phụ nữ trong quý 2/2020 chỉ bằng 88,8% tổng số giờ làm của họ trong quý 4/2019, con số này ở nam giới là 91,2%.
Số giờ làm việc trung bình của phụ nữ phục hồi nhanh hơn so với nam giới. Trong 3 tháng cuối năm 2020, số giờ làm việc trung bình của phụ nữ so với cùng kỳ năm trước đạt 0,8; trong khi đó con số này ở nam giới là 0,6.
Tuy nhiên, bà Barcucci nói rằng sự so sánh này không nói lên sự bình đẳng giới vì phần lớn công việc của phụ nữ Việt Nam là các công việc gia đình, có mức thu nhập thấp.
Giám đốc ILO Việt Nam, Tiến sĩ Chang-Hee Lee cho rằng căn nguyên của bất bình đẳng trên thị trường lao động chính là những vai trò truyền thống mà phụ nữ được kỳ vọng phải đảm nhận và được củng cố bằng các chuẩn mực xã hội.
"Mặc dù Bộ luật Lao động 2019 đã mở ra những cơ hội để thu hẹp khoảng cách giới, như thu hẹp khoảng cách trong độ tuổi nghỉ hưu hay xóa bỏ việc hạn chế phụ nữ tham gia một số ngành nghề nhất định, Việt Nam vẫn còn một nhiệm vụ khó khăn hơn nữa cần phải hoàn thành. Đó là việc thay đổi tư duy của nam giới và của cả chính phụ nữ để từ đó thay đổi hành vi của họ trên thị trường lao động", Giám đốc ILO Việt Nam nhấn mạnh.