Xung đột Nga - Ukraine đã dẫn đến một cuộc chiến năng lượng giữa Moskva và phương Tây. Ảnh: Eurasia
Ông Birol nêu rõ: “Ngay trước khi xung đột ở Ukraine nổ ra, khoảng 65% tổng lượng khí đốt xuất khẩu của Nga đến châu Âu và 55% lượng dầu xuất khẩu của Nga đến châu Âu. Cho đến nay, châu Âu là thị trường lớn nhất, khách hàng lớn nhất của Nga và Nga đã mất khách hàng này mãi mãi".
Bình luận trên của ông Birol dường như ám chỉ đến hành động mà EU đã thực hiện để phản ứng với cuộc xung đột Nga - Ukraine: lệnh cấm vận dầu mỏ và khí đốt của Nga và một nỗ lực rất tốn kém để đa dạng hóa các nhà cung cấp năng lượng, chủ yếu thông qua khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG).
Khi được hỏi liệu Nga có thể thay thế các khách hàng châu Âu bằng các khu vực khác hay không, ông Birol cho rằng điều đó sẽ không dễ dàng vì "một lượng lớn" khí đốt của Nga bắt nguồn từ Tây Siberia và sau đó chảy đến châu Âu qua đường ống.
Ông Birol dự đoán việc xây dựng các đường ống dẫn hoàn toàn mới tới Trung Quốc hoặc Ấn Độ có thể mất tới 10 năm và cần một lượng đầu tư và công nghệ đáng kể.
"Việc thay thế xuất khẩu khí đốt tự nhiên sang châu Âu của Nga, trong ngắn hạn, là một giấc mơ viển vông", ông Birol lưu ý.
Châu Âu là "tâm chấn" trong cuộc khủng hoảng năng lượng
Nhưng Nga không phải là quốc gia duy nhất gặp khó khăn. Trong cuộc phỏng vấn tại trụ sở của IEA ở Paris, ông Birol đã nói về một cuộc khủng hoảng quốc tế có quy mô và phạm vi chưa từng có, đang tàn phá khắp nơi trên thế giới.
Ông Birol nói: "Chúng ta đang ở giữa cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu thực sự đầu tiên. Thế giới của chúng ta chưa bao giờ chứng kiến một cuộc khủng hoảng năng lượng trầm trọng và phức tạp như thế này".
"Vào những năm 1970, chúng ta gặp khủng hoảng dầu mỏ, nhưng đó chỉ là dầu mỏ. Bây giờ chúng ta đối mặt với cả khủng hoảng dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, than đá, điện. Lý do rất đơn giản: Nga là nước xuất khẩu năng lượng lớn nhất của thế giới", Tổng Giám đốc IEA cho biết thêm.
Ông Birol mô tả châu Âu là "tâm chấn của cơn bão" trong cuộc khủng hoảng này, cho rằng việc phụ thuộc hàng thập kỷ vào nhiên liệu giá rẻ của Nga là nguyên nhân gốc rễ của cuộc khủng hoảng hiện nay.
Người đứng đầu IEA dự báo châu Âu có thể vượt qua mùa Đông này với một số "tổn thương nhẹ về kinh tế và xã hội" và không có thiệt hại lớn chỉ khi mùa Đông "không quá dài, không quá lạnh và không xảy ra tình huống bất ngờ lớn".
Tuy nhiên, Birol bày tỏ lo ngại hơn về mùa Đông năm tới với lý do ba yếu tố chính: Châu Âu không có khí đốt của Nga, sự phục hồi kinh tế của Trung Quốc và các điều kiện thắt chặt hơn trên thị trường LNG.
Ông nói: “Trong vài năm tới, chúng ta phải sẵn sàng [đối phó] với giá năng lượng cao và sự biến động khó lường. Nhưng phải nói thẳng rằng, mùa Đông năm nay đã khó và mùa Đông năm sau có thể còn khó khăn hơn".