Xà bông, xà phòng có nguồn gốc từ chữ savon của Pháp. Điều này cho thấy, xà bông không phải là sản phẩm do người Việt phát minh ra.
Thế nhưng, tại Việt Nam, sản phẩm xà bông do chính người Việt sản xuất đã chiếm lĩnh thị trường trong một thời gian khá dài đánh bật cả các sản phẩm ngoại nhập. Chúng tôi muốn nói đến mặt hàng xà bông Việt Nam nhãn hiệu Cô Ba.
Thương hiệu nức tiếng
Trước khi xà bông Cô Ba có mặt, xà bông Marseille do người Pháp sản xuất được đưa vào Việt Nam độc chiếm thị trường. Xà bông Marseille mang đầy đủ những đặc tính của cục xà bông thơm đã hiện diện từ nam chí bắc trong nhiều năm liền.
Năm 1930, mặt hàng xà bông do người Việt sản xuất lần đầu tiên ra đời. Ban đầu chỉ là xà bông đá dạng thô nhưng chỉ trong một thời gian ngắn, thương hiệu xà bông Cô Ba xuất hiện đã làm cho xà bông Marseille bị ảnh hưởng không nhỏ.
Xà bông Cô Ba và các sản phẩm của xà bông Việt Nam. (Ảnh tư liệu)
Người dân Việt Nam đón nhận mặt hàng do chính người Việt sản xuất một cách nồng nhiệt bởi xà bông Cô Ba có mùi thơm vừa chân chất, gần gũi lại vừa kiêu sa, đài các.
Bên ngoài vỏ hộp, công thức điều chế sản phẩm được ghi rất đơn giản, chỉ 72% dầu dừa, còn lại là soude (NaOH), hương liệu và vài phụ gia khác.
Nói như thế nhưng trải qua nhiều chục năm, đến nay vẫn chưa ai biết được trong vài chất phụ gia đó có chất gì khiến cho mùi thơm trong xà bông Cô Ba luôn ngào ngạt, ngất ngây và lâu dài.
Người tiêu dùng đến với xà bông cô Ba, ngoài chất lượng tốt với 72 phần dầu, giá thành rẻ còn có những chiêu quảng cáo độc đáo gây ấn tượng - nhất là biểu tượng cô Ba trên bao bì.
Loại xà bông này không có chữ nào ghi là xà bông Cô Ba. Lý do người ta gọi xà bông Cô Ba là do trên hộp giấy có in hình một người phụ nữ búi tóc. Trên cục xà bông in nổi hình một người phụ nữ nhìn nghiêng.
Hình ảnh cô Ba trên cục xà bông là hình ảnh dung dị đặc trưng của con gái Nam bộ. Nét đẹp này cộng với chất lượng sản phẩm đã chinh phục được người tiêu dùng. Nhưng "lý lịch" của cô Ba không hề được đơn vị sản xuất công bố.
Có giai thoại cho rằng cô Ba chính là cô Ba Thiệu con gái thầy Thông Chánh (tên thật Nguyễn Văn Chánh, còn gọi Nguyễn Trung Chánh) ở Trà Vinh, người đã đánh bật 100 cô gái khác dành chiến thắng trong cuộc thi sắc đẹp vào năm 1865 tại Sài Gòn.
Hộp và cục xà bông Cô Ba.(Ảnh tư liệu)
Trong tác phẩm Sài Gòn năm xưa của học giả Vương Hồng Sển có viết về nhan sắc của cô Ba Thiệu: "Cô đẹp tự nhiên, không răng giả, không ngực cao su nhân tạo.
Tóc dài chấm gót, với ba vòng một ngọn, mướt mượt và thơm phức dầu dừa mới thắng. Đẹp không vì son phấn giả tạo, đẹp đến nỗi nhà nước in hình vào con tem nhà dây thép và một hiệu buôn xà bông xin phép họa hình làm mẫu rao hàng: xà bông Cô Ba; muốn biết danh tiếng bực nào xin ráng tìm các bà cỡ 1900 hỏi lại!".
Đến nay, xà bông Cô Ba với hình ảnh cô gái xinh đẹp vẫn là những huyền thoại trong ký ức của không ít người dân Sài Gòn.
Huyền thoại về người đẹp bí ẩn
Như đã nói, hình ảnh cô ba Thiệu vẫn được nhiều người gán ghép cho đó là hình ảnh của cô Ba trên cục xà bông. Nhiều giai thoại về người con gái hồng nhan này được truyền miệng ngợi ca nhan sắc và phẩm hạnh.
Có người kể rằng tuy đã đoạt danh hiệu hoa hậu nhưng cô ba Thiệu vẫn sống một cuộc sống bình dị của người con gái quê. Mọi cám dỗ, mọi xa hoa đều bị cô bỏ ngoài tai bởi xã hội còn nặng quan niệm con gái phải tam tòng tứ đức. Một thời gian sau, cô ba Thiệu lấy chồng rồi rơi vào lãng quên.
Một giai thoại khác kể lại, cô Ba đẹp nhờ giống mẹ. Mẹ cô tuy đã đứng tuổi nhưng vẫn mặn mà làm xiêu lòng quan biện lý người Pháp Jaboin. Viên quan người Pháp này đã thường xuyên tìm cách tán tỉnh. Sự việc đến tai cha cô là thầy Thông Chánh.
Mẫu quảng cáo xà bông Việt Nam trên đường Hàm Nghi. (Ảnh tư liệu)
Bất bình trước hành vi đó, thầy Thông Chánh đã bắn chết viên biện lý. Người Pháp bắt giam và sau đó truy tố thầy Thông Chánh ra tòa. Khi bản án xử tử được tuyên, cô Ba Thiệu đã không tiếc lời nhiếc mắng quan Pháp nên cô đã bị bắt. Không để chúng xử như cha, chính cô đã tự tìm cái chết như một sự giải thoát.
Có lẽ thương cảm trước hoàn cảnh bị đát và số phận éo le của cô Ba nên khi sản phẩm xà bông Cô Ba xuất hiện ai nấy cũng đều cho rằng hình ảnh cô Ba in trên chiếc hộp chính là cô ba Thiệu, giai nhân tuyệt sắc của miền Tây sông nước ...
Tuy nhiên tất cả chỉ là giai thoại. Thực tế, loại xà bông Việt Nam mang nhãn hiệu Cô Ba hiện diện khắp nơi trong một thời gian khá dài, ghi dấu lại sự thành công của thương nhân người Việt.