Nhiệt nóng tới mức đủ để làm hỏng điện thoại di động. Khói cháy rừng biến bầu trời thành màu cam đáng sợ. Lũ quét nhấn chìm các thị trấn ở ngoại ô New York và Vermont.
Sự tàn khốc của những thảm họa gần đây là một phần hậu quả từ biến đổi khí hậu. Nhưng trong đợt nóng lên toàn cầu, một hiện tượng đặc biệt đang tạo điều kiện để thời tiết vốn đã khắc nghiệt trở nên càng khắc nghiệt hơn: Đó là việc các đại dương nóng kỷ lục.
Nhiệt độ bề mặt đại dương toàn cầu trong tháng 6 đạt mức cao nhất trong 174 năm qua, với sự xuất hiện của kiểu thời tiết El Nino thể hiện rõ rệt trong xu hướng dài hạn.
Gần Miami, các vùng ven biển Đại Tây Dương đang có mức nhiệt 32 độ C.
Theo nhà khoa học biển Deborah Brosnan, sự nóng lên của các đại dương đang khuếch đại thảm họa do thời tiết gây ra, cướp đi sinh mạng và gây thiệt hại kinh tế to lớn - thiệt hại có thể tăng lên 1 nghìn tỷ USD mỗi năm trong những thập kỷ tới.
Chúng cũng đang khiến biến đổi khí hậu tới nhanh hơn. Khi nhiệt độ nước tăng lên, các đại dương mất khả năng thực hiện một chức năng quan trọng: Hấp thụ nhiệt dư thừa của trái đất.
Tiến sĩ Brosnan, người sáng lập công ty tư vấn rủi ro môi trường Deborah Brosnan & Associates, cho biết: "Nhiệt độ đại dương ấm lên sẽ - và hiện đang - tác động rất lớn đến đất liền. Các kiểu thời tiết kỳ lạ và nguy hiểm sẽ trở thành tiêu chuẩn ở những nơi chúng chưa từng xảy ra trước đây và với tần suất cao hơn".
Trong những thập kỷ gần đây, các vùng biển toàn cầu đã hấp thụ 90% sự nóng lên do khí nhà kính gây ra. Khi các đại dương nóng lên, chúng kích hoạt một vòng luẩn quẩn khiến nhiệt độ đất liền cao hơn, từ đó góp phần làm biển nóng hơn.
Điều đó gây ra một loạt tác động khí hậu, bao gồm bão mạnh hơn, mực nước biển dâng cao và mất các rạn san hô và các sinh vật biển khác.
Theo Trung tâm Thông tin Môi trường Quốc gia Mỹ, khi nhiệt độ nước tăng lên, chúng đã gây ra những tác động kéo dài đến những nơi xa xôi nhất trên trái đất: Lượng băng ở Nam Cực đạt mức thấp nhất được ghi nhận vào tháng 6 mặc dù mùa đông đang đến ở đó.
Siêu bão
Tác động của biển nóng đang đến gần hơn đối với hàng triệu người trên toàn cầu, và thường chúng dẫn đến hậu quả thảm khốc.
Bão và cuồng phong là một trong những ví dụ nổi bật nhất về thời tiết khắc nghiệt do các đại dương ấm gây ra. Nhiệt độ nước tăng cao làm tăng thêm các cơn bão bằng cách bổ sung độ ẩm cho bầu khí quyển.
Trước đó vào năm 2023, bão nhiệt đới Freddy đã lập kỷ lục sơ bộ là xoáy thuận nhiệt đới tồn tại lâu nhất từng được ghi nhận. Cơn bão hình thành gần Úc và vượt qua Ấn Độ Dương trước khi đổ bộ vào Đông Phi và khiến hàng trăm người tử vong.
Freddy tạo ra sức mạnh bằng tất cả các cơn bão trong một mùa bão trung bình ở Bắc Đại Tây Dương. Vào tháng 4, bão nhiệt đới Ilsa đã đi vào Tây Úc với sức gió mạnh nhất được ghi nhận trong khu vực trước khi đổ bộ.
Năm 2023 có thể sẽ có nhiều cơn bão hơn bình thường.
Nhiệt độ đại dương nóng là lý do chính khiến ông Phil Klotzbach - tác giả của dự báo bão được theo dõi chặt chẽ của Đại học bang Colorado - đã tăng dự báo về mùa bão Đại Tây Dương năm nay lên 18 cơn bão được đặt tên, tính từ ngày 14/6.
Ông nói: "Mặc dù chúng ta có thể có một hiện tượng El Nino vừa phải đến thậm chí mạnh vào cao điểm của mùa bão Đại Tây Dương, nhưng Đại Tây Dương cực kỳ ấm áp có khả năng giảm thiểu các điều kiện gió để triệt tiêu các cơn bão".
Lượng mưa từ các cơn bão mùa hè hàng ngày cũng được tạo ra bởi nước biển nóng, gây ra thiệt hại ở vùng xa bờ biển.
Vòm nhiệt
Các đại dương ấm lên cũng góp phần gây ra hiện tượng thời tiết khắc nghiệt: hạn hán và cháy rừng. Gió trong bầu khí quyển phía trên chịu ảnh hưởng của đại dương bên dưới và biển nóng có thể khiến chúng di chuyển theo những cách cực đoan.
Điều đó dẫn đến các khu vực có áp suất cao có thể giữ không khí nóng tại chỗ trong nhiều tuần - hiện tượng được gọi là vòm nhiệt.
Ở Texas, khí hậu quá nóng bức đã khiến nhu cầu điện tăng cao kỷ lục. Nắng nóng gay gắt đã lan sang châu Âu, nơi nhiệt độ trên đảo Sardinia của Ý đã chạm mức 46 độ C vào tuần trước và gần như vượt qua mức cao nhất mọi thời đại của châu Âu.
Thời tiết khắc nghiệt cũng đang bao trùm châu Á, với nhiệt độ ở Tokyo tăng vọt lên gần 9 độ C so với mức trung bình theo mùa.
Thay đổi khí hậu đã khiến Canada có ít mưa hơn, dẫn đến hạn hán và mùa cháy rừng tồi tệ nhất mà quốc gia này từng ghi nhận. Một đám mây mù từ các đám cháy ở Canada đã phủ xuống Thành phố New York vào tháng 6, khiến chất lượng không khí nguy hiểm và sau đó trôi dạt qua Đại Tây Dương đến châu Âu.
Tiến sĩ Jennifer Francis, một nhà khoa học khí hậu tại Trung tâm Nghiên cứu Khí hậu Woodwell ở Massachusetts, cho biết: "Tình trạng này đã diễn ra trong hầu hết mùa đông và mùa xuân, và nó là nguyên nhân gây ra các cơn bão ở phía tây, tình trạng khô hạn dai dẳng nơi các đám cháy đang hoành hành và gió mang khói đến Biển Đông".
Tình trạng khô hạn đang hạ thấp mực nước trên các sông Mississippi và Ohio ở Mỹ và sông Rhine và sông Danube ở châu Âu, làm tăng khả năng xảy ra các vấn đề vận chuyển trên các tuyến đường vận chuyển hàng hóa quan trọng.
Hạn hán cũng đang đe dọa nguồn cung cấp cây trồng toàn cầu, bao gồm cả mía và lúa gạo.
Tiến sĩ Brosnan cho biết khi các đại dương nóng lên, chúng cũng ít có khả năng hấp thụ carbon dioxide từ khí quyển hơn. Điều đó có thể tạo ra một chu kỳ làm các đại dương nóng lên, nhiều carbon dioxide hơn trong khí quyển và kết quả là thời tiết khắc nghiệt hơn bao giờ hết.
Theo tiến sĩ Michael Mann, nhà khoa học khí hậu tại Đại học Pennsylvania, vấn đề làm nóng đại dương cuối cùng chỉ có một giải pháp: Cắt giảm khí thải nhà kính.
Tiến sĩ Mann nói: "Yếu tố quan trọng ở đây, ở quy mô toàn cầu, là sự nóng lên liên tục do ô nhiễm carbon. Chúng ta nên quan tâm nhất tới sự nóng lên tổng thể của đại dương. Nó sẽ tiếp tục cho đến khi lượng phát thải ròng carbon bằng 0".