Hang Pha lê (The Cave of Crystals) là hang động lớn nằm ở độ sâu khoảng 300 m dưới lòng đất, thông với các mỏ chì, kẽm và bạc ở vùng mỏ Naica, bang Chihuahua, Mexico. Nó nổi tiếng với những tinh thể thạch cao selenite khổng lồ, nhiều tinh thể lớn nhất thế giới cũng được phát hiện tại đây.
Hang Pha lê nằm trên đường đứt gãy và sâu phía dưới 3 - 5 km là một buồng chứa magma. Khoảng 26 triệu năm trước, magma từ buồng này dâng lên, đẩy các nguồn nước giàu khoáng chất lên trên qua các vết nứt trong đá.
Nước nóng tạo ra các hang động trong đá vôi và hình thành các lớp trầm tích kết tinh trong hàng nghìn năm khi nó dần nguội đi. Sau đó, nhiệt độ ổn định ở khoảng 58 độ C, tạo ra điều kiện lý tưởng để tinh thể thạch cao phát triển thành kích thước khổng lồ.
Hoạt động khai thác mỏ ở Naica bắt đầu vào năm 1974, và kể từ đó, người ta phát hiện ra một số hang động chứa đầy tinh thể thạch cao - bao gồm cả Hang Kiếm, nơi được phủ đầy những tinh thể giống như dao găm từ sàn đến trần.
Tuy nhiên, Hang Pha lê là lớn nhất. Hang có hình chữ U, trải dài 110 m với thể tích tối đa 6.000 m3 - lớn hơn gấp đôi bể bơi Olympic. Hang Pha lê được những người thợ mỏ Naica tình cờ phát hiện vào năm 2000 trong khi đào đường hầm phụ để giúp thông gió trong mỏ.
Khi bước vào bên trong, họ phát hiện ra động chứa đầy những tinh thể trắng sữa khổng lồ - tinh thể lớn nhất có kích thước dài hơn 11 m với chu vi 1 m và nặng tới 55 tấn.
Các tinh thể này được tạo thành từ thạch cao selenite - khoáng chất sulfat hình thành từ các muối hòa tan trong nước ngầm. Tinh thể mềm đến mức có thể dùng móng tay để cào nó.
"Đó là Nhà nguyện Sistina làm bằng pha lê" , Juan Manuel García-Ruiz, nhà địa chất học thuộc Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia Tây Ban Nha (CSIC) là người đã nghiên cứu hang động, mô tả với National Geographic vào năm 2007.
Dù bên trong hang được mô tả là "đẹp như tranh vẽ", nhưng nơi này đã đóng cửa không đón khách du lịch vì nhiều yếu tố bất lợi có thể gây chết người.
Hang pha Lê là môi trường cực kỳ thù địch với con người. Nhiệt độ bên trong là 58 độ C và độ ẩm từ 90 - 99%, khiến con người không thể ở trong hang quá 10 phút nếu không đồ bảo hộ.
Ngay cả khi có đồ bảo hộ, việc đi lại trong hang cũng rất nguy hiểm vì bề mặt cực trơn trượt do ngưng tụ nước. Một số khối pha lê nặng hàng chục tấn có cấu tạo rất dễ vỡ nếu như bị tác động.