Leo bằng tay, mồ hôi chảy xuống mắt, một người lao động trồng sầu riêng thành thạo cắt 1 quả nặng trĩu trên cây trước khi ném nó xuống đất với một cú bắt nhẹ nhàng của người đồng nghiệp cách dưới đó khoảng 15m.
Trong số những mặt hàng xuất khẩu nổi tiếng và có lợi nhuận cao nhất của Thái Lan, sầu riêng - “vua trái cây” có mùi thơm đặc biệt, lớp vỏ đầy gai nhọn đã được trồng ở vương quốc này hàng trăm năm.
Tuy nhiên, một đợt nắng nóng tàn khốc đang nhấn chìm Đông Nam Á khiến sản lượng giảm và chi phí tăng vọt. Cả người trồng và người bán đang ngày càng hoảng sợ khi hiện tượng nóng lên toàn cầu gây thiệt hại cho ngành ngày.
“Năm nay là một cuộc khủng hoảng”, người nông dân trồng sầu riêng có tên Busaba Nakpipat nói với AFP. Người phụ nữ 53 tuổi tiếp quản trang trại của cha mẹ bà ở tỉnh Chanthaburi – trung tâm trồng sầu riêng của Thái Lan – khoảng 30 năm trước. “Nếu thời tiết nắng nóng tiếp tục tăng trong thời gian tới, mọi chuyện sẽ chấm dứt”, bà nói. “Nông dân sẽ không thể sản xuất sầu riêng nữa”.
Mùa sầu riêng thường kéo dài từ tháng 3 đến tháng 6 nhưng nhiệt độ tăng vọt, dao động quanh mức 40 độ C trong nhiều tuần – và hạn hán sau đó đã rút ngắn vụ thu hoạch. Busaba cho biết nhiệt độ cao khiến quả sầu riêng chín nhanh hơn và không thể phát triển hết kích thước, đồng nghĩa không đạt giá trị cao nhất. “Chất lượng sầu riêng sẽ không đạt tiêu chuẩn”, bà nói.
Không chỉ đạt doanh thu thấp hơn mà chi phí của Busaba cũng tăng lên. Kể từ tháng 3, hạn hát đã hút sạch nước từ các giếng. Để giữ cho các cây sầu riêng của mình phát triển, Busaba buộc phải vận chuyển hàng nghìn lít nước bằng xe tải. “Chúng tôi phải mua 10 xe tải chở nước với 120.000 lít nước để tưới một lần cho toàn bộ 10 rai (1,6 ha) trang trại”, bà nói và lặp lại quy trình này mỗi ngày với chi phí hàng nghìn USD. “Chúng tôi cầu cho có mưa, nhưng điều đó không xảy ra”.
Xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan trị giá hàng tỷ USD và là sản phẩm nông nghiệp có giá trị cao thứ 3 tại đây, sau gạo và cao su.
Nhưng tại chợ sầu riêng gần đó, nỗi lo lắng đang dâng cao. Nhiều người tại đây có các cơ sở kinh doanh gia đình từ nhiều thế hệ trước.
Siriwan Roopkaew, người quản lý gian hàng của mẹ cô, cho biết việc thiếu nước đã ảnh hưởng đến kích cỡ trái sầu riêng nhưng hiện tại giá vẫn cao do nhu cầu từ Trung Quốc.
Theo dữ liệu từ Bộ Thương mại Bắc Kinh, khoảng 95% xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan là sang Trung Quốc. Quốc gia này đã nhập khẩu lượng sầu riêng trị giá gần 4,6 tỷ USD từ vương quốc này vào năm 2023. Nhưng thời tiết đang đe dọa sự thống trị của sầu riêng Thái Lan.
Truyền thông Trung Quốc đưa tin sầu riêng nhập khẩu từ Việt Nam đã tăng 50% do nắng nóng và hạn hán ở Thái Lan. “Thời tiết nóng có nghĩa là sẽ có ít sầu riêng hơn. Thậm chí năm nay, sầu riêng còn ít hơn nữa”, Siriwan, 26 tuổi, cho biết. “Bình thường gian hàng của tôi bây giờ đã đầy sầu riêng rồi”.
Cô cho biết trong khi những người nông dân lo lắng về nước thì người bán hàng như cô lại lo lắng hơn về kinh tế dây chuyền. “Ít sầu riêng hơn có nghĩa thu nhập của chúng tôi ít hơn. Vì vậy, chúng tôi sẽ sống khó khăn cả năm”.
Trong khi đó, ở trang trại của mình, Busaba thở dài khi nhắc về những tháng sắp tới. “Tương lai của sầu riêng sẽ kết thúc nếu không có nước” bà nói.
