Những cánh đồng tại thị trấn Los Palacios, tỉnh Pinar del Rio, Cuba - nơi từng chỉ đạt năng suất trung bình 1,6 tấn/ha - đang chứng kiến một “cuộc lột xác” ngoạn mục nhờ công nghệ và giống lúa Việt Nam. Vụ mùa đầu tiên năm 2025 đạt 7,2 tấn/ha, tương đương mức tăng 350% so với trước đây, mở ra kỳ vọng tái thiết toàn diện ngành lúa gạo Cuba trong những năm tới.
Thành công này bắt nguồn từ thỏa thuận hợp tác ký trong chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm tới Cuba tháng 9/2024. Hai nước thống nhất phối hợp phát triển lúa gạo, trong đó Việt Nam cử chuyên gia sang hỗ trợ kỹ thuật và cung cấp nhiều giống lúa chất lượng cao, đặc biệt là giống CT16, hiện trở thành giống lúa “gây bão” trên đồng ruộng Cuba.
Doanh nghiệp Việt tạo dấu ấn
Triển khai thỏa thuận hợp tác, công ty nông nghiệp tư nhân Agri VMA của Việt Nam được Cuba cho thuê đất để phát triển vùng trồng lúa mẫu tại Los Palacios. Chỉ sau thời gian ngắn, dự án đã chứng minh hiệu quả vượt trội.
Agri VMA đưa sang Cuba toàn bộ vật tư nông nghiệp đồng bộ: giống lúa lai năng suất cao, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, máy móc và đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm. Doanh nghiệp Việt trực tiếp hướng dẫn quy trình canh tác tiên tiến từ làm đất, gieo sạ, chăm bón đến thu hoạch và bảo quản.
Giống lúa CT16 trồng trên đất Cuba.
Hãng tin quốc tế IPS cho biết, vụ lúa thu hoạch đầu tiên vào năm 2025 đạt năng suất ấn tượng 7,2 tấn/ha, cao hơn nhiều so với mức trung bình 1,6 tấn/ha của địa phương.
Không chỉ trồng lúa, còn phục hồi hạ tầng nông nghiệp
Bên cạnh, cung cấp giống và kỹ thuật, Agri VMA còn hỗ trợ Cuba khôi phục cơ sở hạ tầng nông nghiệp bị hư hại. Nhà máy sấy và xay xát Camilo Cienfuegos bị phá hủy nặng sau bão Ian năm 2022 đã được doanh nghiệp Việt hợp tác sửa chữa và đưa vào vận hành. Nhà máy hoạt động trở lại đã tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương với mức lương ổn định, cao hơn mặt bằng chung.
Thông tin trên TTXVN, Chủ tịch Tập đoàn nông nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp Cuba, ông Orlando Linares Morel, cho biết chương trình phát triển lúa quốc gia sẽ được triển khai đồng loạt từ tháng 11/2025 khi nguồn nước tưới tiêu được đảm bảo. Các tỉnh Pinar del Río, Villa Clara, Sancti Spíritus, Camagüey và Granma sẽ trồng 100.000 ha lúa chuyên canh, trong khi diện tích còn lại tiếp tục sử dụng các giống phổ biến.
Chương trình này mở cửa cho mọi thành phần kinh tế, từ hộ nông dân đến các doanh nghiệp trong và ngoài nước, nhằm phục vụ mục tiêu tiêu dùng nội địa và đóng góp cho an ninh lương thực.
Bên cạnh hỗ trợ đất đai và thủy lợi, chính phủ Cuba cũng tạo điều kiện để doanh nghiệp tham gia chương trình tiếp cận nguồn ngoại tệ nhằm mua trang thiết bị phục vụ sản xuất như phụ tùng máy kéo, máy gặt và các vật tư công nghiệp khác.
Phía Việt Nam sẽ tiếp tục cung cấp giống lúa năng suất cao và chuyển giao kỹ thuật. Mục tiêu đến năm 2030, Cuba sản xuất được 600.000 tấn gạo, đáp ứng 86% nhu cầu tiêu thụ, giảm đáng kể lượng gạo phải nhập khẩu, hiện ở mức 350.000 tấn mỗi năm.