Báo Standard của Zimbabwe dẫn các nguồn tin thân cận với ông Mugabe đưa tin nhà lãnh đạo sùng Ki-tô giáo tay cầm tràng hạt khi nói với các trợ lý thân cận và nhóm đàm phán tại dinh thự “Nhà Xanh” ở thủ đô Harare rằng, ông sẽ từ chức. Ông thông báo quyết định này vào thời điểm quốc hội chuẩn bị các bước đi nhằm luận tội ông.
“Ông ấy nhìn xuống và nói “con người đúng là tắc kè hoa”, một nguồn tin kể.
Báo Sunday Mail thuộc chính phủ Zimbabwe dẫn lời Cha Fidelis Mukonori, một linh mục Dòng Tên và là bạn thân của ông Mugabe, người đóng vai trò trung gian hoà giải giữa ông Mugabe với quân đội, kể rằng khuôn mặt của ông Mugabe “sáng lên” sau khi ông ký vào đơn từ chức.
“Chúng tôi không nói về một người cay đắng. Tôi nói với ông ấy rằng, điều tốt là ông ấy có thể nhìn thấy ai đó điều hành đất nước”, ông Mukonori nói với Sunday Mail.
Tổng thống Mugabe “ngã ngựa” sau 37 năm cầm quyền vì cuộc chiến tranh giành quyền kế vị ông giữa cấp phó Emmerson Mnangagwa, người sát cánh với ông suốt 52 năm, và người vợ 52 tuổi của ông – đệ nhất phu nhân Grace.
“Cú bắt tay vàng”
Báo chí Zimbabwe đưa tin, ông Mugabe và bà Grace sẽ nhận được một “cú bắt tay vàng” trị giá nhiều triệu đô la theo thoả thuận từ chức. Không biết rõ khoản đền bù chính xác dành cho vị cựu tổng thống và vợ là bao nhiêu nhưng một quan chức cấp cao trong đảng cầm quyền Zanu-PF tiết lộ, tổng số tiền bù đắp là 10 triệu USD.
Vị quan chức này nói rằng, ngoài việc được miễn trừ truy tố và sự đảm bảo không động đến những lợi ích kinh doanh rộng khắp của gia đình, ông Mugabe và vợ sẽ được nhận ngay 5 triệu USD tiền mặt, số còn lại sẽ được trả trong các tháng tới.
Vị cựu tổng thống 93 tuổi cũng sẽ được nhận lương tháng 150.000 USD cho đến lúc chết. Vợ ông được trả một nửa số đó từ nay đến cuối đời.
Vợ chồng ông Mugabe sẽ vẫn được ở lại khu dinh thự rộng rãi lợp mái xanh ở Harare. Nhà nước sẽ chi trả chi phí y tế, nhân viên phục vụ, bảo vệ an ninh và đi nước ngoài.
Các chính trị gia đối lập chỉ trích thoả thuận của đảng cầm quyền với cựu tổng thống. “Chúng tôi không phải tòng phạm trong bất kỳ thoả thuận nào với ông Mugabe, và nếu có bất kỳ thoả thuận nào về tiền hay thứ gì khác cũng là trái hiến pháp”, ông Douglas Mwonzora, tổng thư ký đảng Phong trào thay đổi dân chủ, đảng đối lập chính ở Zimbabwe, nói.
“Theo hiến pháp, ông Mugabe là tổng thống về hưu và không được miễn trừ với bất kỳ hành động phạm pháp nào gây ra trong thời kỳ cầm quyền. Trong Zanu-PF, họ có thể miễn trừ cho nhau, nhưng luật pháp không cho phép điều đó”, ông Mwonzora nói.
Ông Themba Mliswa, một nghị sĩ độc lập, nói: “Không có nước nào muốn cựu tổng thống của họ sống trong nghèo đói”, nhưng các nhà lãnh đạo phải hiểu rằng họ phải chịu trách nhiệm. “Phải tạo được tiền lệ tốt. Bạn không thể nhìn một tổng thống chỉ tìm cách cướp bóc và nghĩ rằng ông ta có thể giữ lại những tài sản đó”, ông Mliswa nói.
Quá trình lãnh đạo 37 năm của ông Mugabe để lại cho Zimbabwe đồng tiền vô giá trị, nợ nần chồng chất, phần lớn dân số là người nghèo và tỷ lệ thất nghiệp ước tính lên đến hơn 80%. Đường sá xuống cấp, nhiều làng không có điện, giáo dục ở mức tối thiểu và hệ thống chăm sóc y tế gần như không tồn tại. Tuổi thọ trung bình ở nước này chỉ là 60 - mức thấp nhất thế giới.
Tân Tổng thống Emmerson Mnangagwa tuyên thệ nhậm chức vào thứ Sáu tuần qua và mọi sự chú ý đang dồn vào việc liệu nhà lãnh đạo tiếp theo sẽ lựa chọn một chính phủ hoàn toàn mới hay những nhân vật từ thời ông Mugabe.
Trong lễ tuyên thệ, ông Mnangagwa nói ông đề cao dân chủ, sự tha thứ, pháp quyền và sẽ diệt trừ tham nhũng. Ông cũng kêu gọi người dân từ bỏ thù hận.
Phát biểu trong buổi lễ rực rỡ trước hàng chục ngàn người dân tập trung ở quảng trường chính ở Harare, vị lãnh đạo 75 tuổi thuộc đảng Zanu-PF hứa sẽ mở ra kỷ nguyên mới cho đất nước và sẽ lãnh đạo “vì tất cả người dân Zimbabwe”.