NSƯT Đức Lưu, tên thật là Nguyễn Đức Lưu SN 1939 quê Tây Đằng, Quảng Oai. Bà tham gia khá nhiều vai diễn, song được nhớ nhất là 2 vai chính trong phim Cô gái công trường và Làng Vũ Đại ngày ấy.
Chia sẻ về vai diễn “để đời”, bà nói: “Tôi vào vai Thị Nở từ năm 1984, mặc dù không xuất hiện quá nhiều trong bộ phim này, nhưng mỗi giây mỗi phút được hóa thân vào nhân vật là những cảm xúc rất thật chắt ra từ trái tim mình."
Sau vai diễn đó, bà phải từ bỏ nghiệp diễn để về Thành ủy Hà Nội làm ở ban Đối ngoại, giữ chức thư ký thường trực của Ủy ban Đoàn kết với các nước.
Quá thành công với vai diễn Thị Nở, Đức Lưu đã "chết vai" và "mất tên" sau khi phim ra rạp.
Đã có lần bà ngỏ ý với đạo diễn Đặng Nhật Minh muốn đóng vai mẹ của Đặng Thùy Trâm, nhưng đạo diễn sợ khi bà ló mặt ra màn ảnh người ra lại bảo: "Ô Thị Nở" thì hỏng phim.
Bà chia sẻ: "Vai diễn Thị Nở là cái bóng quá lớn trong cuộc đời làm nghệ thuật của tôi. Gần như việc phong NSƯT cho tôi cũng chỉ là chỉ dựa trên vai diễn ấy." Ảnh: Chí Phèo, Thị Nở thời trung niên.
Bà cho biết cảnh quay kinh điển Chí Phèo lật yếm thực ra không có trong kịch bản: "Khi quay gần xong ông Phạm Văn Khoa mới để đoạn tế nhị là Chí Phèo lật cái yếm lên. Tôi cũng bất ngờ lắm khi có cảnh tế nhị này, nhưng rồi vẫn diễn rất ngọt."
Theo lời NSƯT Đức Lưu: "Đến bây giờ, tôi vẫn nhớ như in những ngày tháng tham gia đóng bộ phim đó, và có thể nói, những cảm xúc cũng không thay đổi nhiều, mỗi khi ngồi nhớ lại, vẫn thấy cái bồi hồi và háo hức lắm.
Tháng 5/2012, nghệ sĩ Đức Lưu được phong NSƯT khi đã ngoài 70 tuổi.
Mặc dù đã 30 năm kể từ khi phim được công chiếu, song cứ nhắc tới Thị Nở là người ta nghĩ đến Đức Lưu và cứ nhắc tới Đức Lưu là người ta nhớ tới Thị Nở. Cho tới nay, chưa có Thị Nở nào "qua mặt" được Thị Nở của Đức Lưu.
Tháng 3/2014, tại Lễ kỷ niệm Ngày điện ảnh Việt Nam, NSƯT Đức Lưu có cuộc gặp đầy xúc động với NS ƯT Bùi Cường - Chí Phèo ngày ấy.
