Tôi gặp nghệ sĩ Thiên Kim trong một buổi trưa đầy nắng ở khu dưỡng lão nghệ sĩ, nằm trong con hẻm nhỏ đường Âu Dương Lân, quận 8, TPHCM.
Gọi là khu dưỡng lão nhưng kỳ thực chỉ là một ngôi nhà nhỏ, một trệt, một lầu, tuềnh toàng nằm giữa khu đất rợp bóng cây. Ở tuổi xế chiều, ngôi nhà này là mái ấm của hơn 20 nghệ sĩ từng vang bóng một thời trên sân khấu.
Trong suốt cuộc trò chuyện giữa tôi và nghệ sĩ Thiên Kim về nghề, về đời với những buồn vui nơi khoé mắt, chốc chốc khu dưỡng lão lại vang lên tiếng chó sủa vì sự xuất hiện của một vài mạnh thường quân đem gạo, mắm muối, trái cây… tới cho những nghệ sĩ già.
Hơn cả 1 vở bi kịch
Theo lời kể của nghệ sĩ Thiên Kim thì tuổi thơ của bà không được tròn trặn như người ta. “Mẹ tôi sinh được ba người con gái nhưng không ở được với cha tôi nên bà rời nhà chồng, dắt theo hai người chị lớn, để tôi ở lại sống chung với mẹ kế từ lúc 2 tuổi”.
Những năm tháng ở với dì ghẻ, nghệ sĩ Thiên Kim rất thấm thía câu nói của người xưa: “Mấy đời bánh đúc có xương, mấy đời dì ghẻ lại thương con chồng”.
Nghệ sĩ Thiên Kim.
Nghệ sĩ Thiên Kim kể, từ nhỏ bà đã trải qua những trận đòn nghiệt ngã của mẹ kế. Nói nhớ mẹ đẻ cũng bị đánh, bị đánh đau cũng không được khóc, mẹ kế bắt phải cười.
Mỗi lần mẹ đẻ về thăm, cô bé 7 tuổi năm ấy phải trốn vì nếu gặp thế nào lúc mẹ đẻ về, cô bé cũng bị mẹ kế đánh đòn. “Tôi đứng trong buồng lén nhìn mẹ mà nước mắt chảy ra”, nghệ sĩ Thiên Kim nhớ lại.
Mãi đến năm 8 tuổi, mẹ đẻ tới đón về. Bà cho con gái làm đào con ở gánh hát Kim Thoa. Lớn lên, cô đào ấy cũng lấy chồng, rồi sinh con. Khi con trai đầu lòng mới được 3 tháng thì chồng mất.
Bà đi tiếp bước nữa và sinh thêm 4 người con: 2 trai, 2 gái. Cuộc sống ấy vốn đã phức tạp lại gặp mẹ chồng khắc nghiệt không ở được, nghệ sĩ Thiên Kim dắt cả 5 đứa con về sống với mẹ ruột ở quận Gò Vấp.
Rồi người chị cả của bà theo chồng sang Ba Lan, người chị kế lấy chồng ở Tây Ninh. Cuộc sống khó khăn, họ sinh 5 đứa con rồi cũng lần lượt gửi cho em gái nuôi.
Lúc đó, nghệ sĩ Thiên Kim mới rời sân khấu cải lương, trở thành nghệ sĩ tự do. Đi đóng phim, diễn kịch, lồng tiếng phim... cứ thế một mình bà nuôi mẹ, 5 con cùng 5 cháu.
Kể đến đây, giọng bà chùng xuống, đôi mắt nhìn xa xăm như thể những ngày tháng kia tưởng mới hôm qua. Như để che giấu sự xúc động và một nỗi tủi lòng sâu thẳm nào đó đang tràn về, nghệ sĩ Thiên Kim cười, gió thổi phất phơ mấy sợi tóc bạc.
Rồi các con các cháu lớn, người gả chồng người lấy vợ. Bà để lại căn nhà cho người con trai út, rồi xin vào khu dưỡng lão nghệ sĩ cũng mười mấy năm rồi.
Tết nhất, ai nào nhớ thì tới, quên thì thôi. Ốm đau cũng thế, các con biết thì qua thăm, không thì thôi. “Chắc tụi nó nghĩ, tôi ở đây ổn rồi nên cũng yên tâm, khỏi để ý nhiều”, nghệ sĩ Thiên Kim chua chát nói.
Ngoài 80 vẫn phải lo miếng cơm manh áo
Tôi hỏi, có 5 người con, sao bà không ở với các con mà lại vào đây, buồn vui một mình? Nghệ sĩ Thiên Kim cười mà giọng nghẹn lại: “Chúng nó là công nhân, cuộc sống không khá giả gì, mình ở với tụi nó rồi thành gánh nặng.
Những lúc túng quẫn, tụi nó gây lộn, rồi nhiều khi nói những câu làm tổn thương mình.
Nghệ sĩ mà, nhạy cảm lắm. Tôi không muốn con mình mang tội lỗi. Thôi thì xin vào đây, được Ban Ái Hữu và Hội nghệ sĩ thành phố lo cho chỗ ngủ, ngày hai bữa cơm, chẳng bao giờ bị đói.
Nói thật, tôi chết cũng xin hoá thân rồi đưa ảnh lên chùa để khỏi phiền con cháu”.
Cuộc đời bạc với bà là thế nhưng cũng đôi lúc bà được an ủi bằng tình thương của khán giả và bè bạn.
Bà kể, có lần về Bạc Liêu quay chương trình của Đài truyền hình TPHCM, người dân xúm lại nắm tay hỏi han nồng nhiệt. Lại có lần về Đồng Tháp, đôi vợ chồng nọ thuyết phục bà ở lại để họ phụng dưỡng như mẹ ruột.
Với nghề, trời phú cho bà chất giọng kim trong vắt dù ở tuổi ngoài 80. Từ một đứa trẻ đến người bà 80 tuổi, nghệ sĩ Thiên Kim lồng tiếng như thật.
Trong bộ phim “Người tìm vàng” của đạo diễn Đào Bá Sơn, bà từng lồng tiếng đứa trẻ hơn 1 tuổi khóc gọi cha đạt đến nỗi đạo diễn Đào Bá Sơn mừng quýnh.
Khi mà nhiều diễn viên trẻ than mệt thì nghệ sĩ Thiên Kim chưa bao giờ kêu ca một tiếng, dù có những lần quay từ sáng sớm tới tối mịt. Bà bảo: “Ai mời phim gì tôi cũng nhận hết, vai có khó đến mấy cũng ráng vì miếng cơm manh áo”!
Nghệ sĩ Thiên Kim tên thật là Đoàn Thiên Kim sinh ra và lớn lên tại Sài Gòn trong một gia đình nòi cải lương. Thân phụ của nghệ sĩ Thiên Kim là kép độc Sáu Đỏ (thầy của cố nghệ sĩ ưu tú Hoàng Giang).
Tuy xuất thân là một nghệ sĩ cải lương nhưng nghệ sĩ Thiên Kim lại khá nổi tiếng trên màn ảnh. Bà đã đóng vài trăm bộ phim, kịch nói với nhiều loại vai. từ chính diện đến phản diện, từ vai chính, thứ chính đến vai phụ.
Trong đó phải kể đến những phim “Vĩnh biệt đàn bà”, “Võ sĩ bất đắc dĩ”, “Vua sân cỏ”, “Mẹ chồng nàng dâu”, “Chàng trai không biết ghen”, “Hạnh phúc quanh đây”, “Những đứa con thành phố”, “Bỗng dưng muốn khóc”, “Hoa hồng không dành cho em”, “Hot boy nổi loạn”…
