Người nuôi tôm hùm gặp khó khăn
Tôm hùm là đối tượng nuôi biển với quy mô lớn, tập trung tại 2 tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa. Hiện 2 tỉnh này có khoảng 140.000 lồng nuôi tôm hùm, với sản lượng trên dưới 2.000 tấn/vụ nuôi.
Trong hơn 2 tháng qua, việc Trung Quốc đóng cửa biên giới do lo ngại dịch bệnh COVID-19 , khiến số lượng lớn tôm hùm không xuất khẩu được, trong khi nhiều hộ nuôi tôm lứa mới cũng e dè do giá giống và xăng dầu tăng cao kéo theo chi phí nuôi tôm tăng.
Xuân Thành - nơi được biết đến là vùng nuôi và cũng là vùng thương lái đến mua tôm hùm lớn nhất nhì Phú Yên, nhưng hơn 2 tháng qua, không khí xuất bán tôm hùm ở đây luôn vắng lặng.
Buổi sáng, những ngư dân nuôi tôm hùm quy mô lớn như ông Tỏ (phường Xuân Thành, thị xã Sông Cầu, Phú Yên) chỉ mang mồi ra lồng cho tôm ăn rồi lại về, dù 30 trong 80 lồng tôm hùm thương phẩm của ông đã đến tuổi xuất bán. Mỗi ngày, chi phí tiền thức ăn cho 140 lồng tôm lên đến gần 6 triệu đồng.
Người nuôi tôm hùm ở các tỉnh Nam Trung Bộ đang gặp khó. (Ảnh minh họa - Ảnh: TTXVN)
Trước Tết Nguyên đán, giá tôm hùm bông loại 1 tới 2,1 triệu đồng/kg, tôm hùm xanh trên 1 triệu đồng nhưng hiện tôm hùm bông loại 1 từ 1kg trở lên/con giá bán chưa đến 1,2 triệu đồng/kg; tôm hùm xanh loại 1 giá 630.000 đồng/kg. Giá giảm nhưng ngư dân bán cũng khó bởi gần 3 tháng qua thương lái gần như dừng thu mua để xuất khẩu.
Tại 2 tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa, sản lượng tôm hùm bông và xanh đạt sản lượng trên dưới 2.000 tấn mỗi năm. Chi phí mỗi lồng nuôi tôm hùm mỗi ngày từ 80.000 - 150.000 đồng/ngày.
Ở những vùng nuôi tôm hùm lớn tại Phú Yên, Khánh Hòa, hộ nuôi ít nhất 50 lồng, nhiều đến 300 lồng. Vì vậy, chi phí thức ăn cho tôm hùm mỗi ngày đang là gánh nặng cho ngư dân nếu thị trường tôm hùm đóng băng kéo dài.
Xây dựng thương hiệu và nâng giá trị tôm hùm
Hiện nay với 80% sản lượng tôm hùm là xuất khẩu qua đường tiểu ngạch sang Trung Quốc, chỉ khoảng 20% là tiêu thụ ở thị trường trong nước. Mấu chốt của vấn đề là bà con đã quá phụ thuộc vào một thị trường. Chính vì vậy, làm sao để xuất khẩu tôm hùm chính ngạch và sang các nước khác là vấn đề đặt ra cho các địa phương, doanh nghiệp và ngành thủy sản.
Một trong những nỗ lực để đạt được mục tiêu này đó là quy hoạch lại vùng nuôi với sản lượng ổn định, xây dựng thương hiệu và chuỗi liên kết, để nâng cao giá trị tôm hùm.
Mới đây, tôm hùm bông ở Phú Yên đã được Cục sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ trao văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Đây là cơ hội giúp cho tỉnh Phú Yên mở rộng thị trường tiêu thụ tôm hùm bông, gia tăng chất lượng và giá trị tôm thương phẩm.
Hiện nay với 80% sản lượng tôm hùm là xuất khẩu qua đường tiểu ngạch sang Trung Quốc, chỉ khoảng 20% là tiêu thụ ở thị trường trong nước. Ảnh minh họa - Ảnh: Dân trí.
Thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên có khoảng 774 ha nuôi tôm hùm, với các giống tôm chủ yếu là tôm hùm bông và tôm hùm xanh. Khi tôm hùm bông thương phẩm được xác nhận chỉ dẫn địa lý là điều kiện quan trọng để nâng cao giá trị sản phẩm. Chính vì vậy, chính quyền địa phương đang xúc tiến thành lập Hiệp hội tôm hùm, tổ nuôi trồng cộng đồng và nhiều giải pháp hỗ trợ người nuôi tôm.
Phú Yên hiện trên 2.200 hộ nuôi tôm hùm bông với gần 35.000 lồng nuôi thương phẩm, sản lượng thu hoạch ước tính lên 150 tấn/năm; doanh thu khoảng 3.000 tỷ đồng mỗi năm, nhưng hoạt động nuôi của các hộ ngư dân vẫn mang tính nhỏ, lẻ, thiếu liên kết. Việc xây dựng hệ thống quản lý chỉ dẫn địa lý tại các cơ sở sản xuất kinh doanh sản phẩm tôm hùm bông Phú Yên sẽ tạo điều kiện để liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị.
"Người tiêu dùng sẽ dễ dàng chấp nhận sản phẩm, thậm chí sẽ được người tiêu dùng đánh giá cao so với sản phẩm khác cùng loại trên thị trường. Đây chính là điều kiện quan trọng nhất cho việc phát triển thương hiệu sản phẩm", ông Trần Lê Hồng - Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cho hay.
Xu hướng tiêu dùng hiện nay của thị trường luôn đòi hỏi các sản phẩm phải có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng; nhãn hiệu hàng hóa được bảo hộ. Việc bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho tôm hùm bông Phú Yên sẽ tạo niềm tin đối với người tiêu dùng về sản phẩm vì đây là sự cam kết sản phẩm được sản xuất theo quy trình chặt chẽ, an toàn, từ đó sẽ kích thích người tiêu dùng mua sản phẩm và khuyến khích được sản xuất, mở rộng thị trường.
Tiêu thụ tôm hùm thị trường nội địa ấm dần
Một tín hiệu tích cực từ đầu tháng 4 đến nay đó là thị trường tiêu thụ nội địa với mặt hàng tôm hùm đang ấm dần. Xuất khẩu tôn hùm tại chỗ thông qua du lịch đang sôi động trở lại được xem là cứu cánh cho đầu ra tôm hùm hiện nay.
Giá tôm hùm bông và tôm hùm xanh được thương lái thu mua hiện nay dao động từ 900.000 đồng đến hơn 1,7 triệu đồng/kg, tùy từng loại và kích cỡ tôm hùm khác nhau. Còn giá bán lẻ là từ 1,3 đến gần 2 triệu đồng/kg, tùy từng loại. Tuy không cao như trước Tết Nguyên đán, nhưng giá thu mua cũng đang nhích lên. Nguyên nhân được cho là do nhu cầu tiêu thụ nội địa đang tăng khi du lịch đến Vệt Nam mở cửa trở lại.
Theo thông báo của Tổng cục Thống kê, khách quốc tế đến Việt Nam từ đầu năm đế nay liên tục tăng, 4 tháng tăng xấp xỉ 90% so với cùng kỳ năm trước. Khách du lịch trong nước cũng tăng mạnh, nhất là du lịch đến các vùng biển sau những kỳ nghỉ lễ.
Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có đề án phát triển nuôi và xuất khẩu tôm hùm, phấn đấu đến năm 2025, tổng sản lượng nuôi đạt 3.000 tấn/năm, giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 200 triệu USD/năm.
Để mở rộng thị trường xuất khẩu chính ngạch tôm hùm cần áp dụng các công nghệ nuôi tiên tiến để nâng cao năng suất, hiệu quả kinh tế, bảo vệ môi trường và nguồn lợi hải sản, truy xuất buồn gốc xuất xứ tôm hùm.
Mới đây, thông tin trên báo Thanh Niên cho hay một doanh nghiệp tại TP Hồ Chí Minh đã ký được hợp đồng xuất khẩu chính ngạch mặt hàng tôm hùm sống sang TP Côn Minh (Trung Quốc) với số lượng lên đến 2.000 tấn, thực hiện từ nay đến tháng 4/2023. Đây là hợp đồng xuất khẩu chính ngạch tôm hùm lớn nhất từ trước đến nay đối với doanh nghiệp trong nước.