Trong một buổi thuyết trình tại TEDx năm 2015, bác sĩ người Ý Sergio Canavero đã làm chấn động cả thế giới khi thề rằng: Năm 2017, ông sẽ thực hiện được ca ghép đầu người đầu tiên trong lịch sử.
Và nếu bạn không bỏ lỡ tin tức hồi cuối tuần trước, Canavero dường như đã thực hiện xong lời hứa của mình. Ông đã ghép đầu từ một người này sang phần thân thể của một người khác. Có điều, cả hai người này thực ra chỉ là những thi thể đã chết từ trước đó.
Người chết cũng là người, vậy là lời thề có vẻ như đã hoàn thành với Canavero. Còn dành cho những ai vẫn nghĩ rằng chúng ta có thể ghép đầu người sống: Điều đó sẽ không bao giờ xảy ra vào năm nay, năm sau, thậm chí trong suốt lịch sử tồn tại của loài người.
Dành cho những ai mơ mộng về ca ghép đầu người: Không, nó sẽ chẳng bao giờ thành công
Một lời hứa suông mà chấn động cả thế giới
Năm 2015, Sergio Canavero bất ngờ trở thành một cái tên nổi tiếng trên internet toàn thế giới. Không phải là một chính khách, một ca sĩ hay diễn viên, Canavero là một bác sĩ phẫu thuật.
Hiếm có một bác sĩ phẫu thuật nào trở thành hiện tượng nhanh đến vậy, chỉ sau một buổi thuyết trình mà ông tuyên bố mình sẽ thực hiện một ca ghép đầu người vào 2 năm nữa, 2017.
"Trong một khoảng thời gian quá dài, mẹ tự nhiên đã áp đặt chúng ta với một quy tắc của bà ấy. Chúng ta được sinh ra, chúng ta lớn lên, già đi và chúng ta chết. Trong hàng triệu năm con người đã tiến hóa, nhưng 100 tỷ người đã chết, đó là một cuộc đại diệt chủng trên quy mô lớn", Canavero nói.
"Bây giờ, chúng ta sẽ bước vào một thời đại mà chúng ta sẽ giành lại số phận của mình trong tay". Theo ông, ghép đầu có thể khiến con người trở nên bất tử, nhưng trước hết, nó có thể giúp các bệnh nhân bị bại liệt.
Canavero tìm được một người sẵn sàng tham gia vào cuộc phẫu thuật thử nghiệm đầu tiên của mình: Valery Spiridonov, người đàn ông đến từ Nga bị mất khả năng vận động toàn thân do bệnh Werdnig-Hoffman, một dạng teo cơ cột sống.
Cấy ghép đầu người, hay chính xác hơn là ghép toàn bộ cơ thể một người khác vào đầu của bệnh nhân, được bác sĩ Canavero cho rằng sẽ giúp Spiridonov vận động trở lại. Thủ thuật yêu cầu cưa rời đầu của bệnh nhân rồi gắn nó lại trên cơ thể được hiến tặng.
Theo lý thuyết, chúng ta có thể chữa trị được đa số các căn bệnh bằng phẫu thuật kiểu này. Nếu ai đó bị liệt vì bệnh cột sống hay teo cơ, chúng ta có thể cho họ một cơ thể đầy đủ chức năng mới.
Nếu ai đó bị suy gan, thận, bị mất chân hoặc tay, thậm chí là tổn thương dập nát toàn bộ cơ thể trong tai nạn giao thông, thay một cơ thể mới cũng giúp họ có một cuộc đời trở lại.
Để nỗ lực chứng minh rằng điều này là hoàn toàn khả thi, Canavero đã công bố nhiều thành tựu mà ông đạt được trong suốt 2 năm qua. Ông đã thực hiện những ca ghép đầu trên chuột, chó và khỉ. Mới đây nhất, Canavero tuyên bố rằng ông đã thực tập ghép đầu của một tử thi vào thân thể của một tử thi khác.
Ca phẫu thuật này được thực hiện hồi tuần trước tại Đại học Y Cáp Nhĩ Tân của Trung Quốc. Nó kéo dài suốt 18 giờ và được cho là sự chuẩn bị cho một ca ghép đầu người sống sẽ diễn ra vào năm sau.
Các chuyên gia cho rằng với 18 giờ, Canavero có thể đã gắn được hoàn chỉnh một số lượng lớn mạch máu và dây thần kinh của hai phần thi thể. Nhưng nó chẳng chứng tỏ được điều gì. Một ca ghép đầu như vậy trên người sống sẽ không bao giờ cho kết quả.
Bác sĩ Canavero (bên phải) cùng Valery Spiridonov (bên trái), bệnh nhân được hi vọng là người đầu tiên trong lịch sử được ghép đầu
Những cái đầu ở trên mây
“Ông ấy đã tiến hành cuộc phẫu thuật ở Trung Quốc, bởi chẳng ai trên thế giới tin vào những gì ông ấy đang làm” giáo sư Arthur Caplan, nhà đạo đức sinh học tại Trường Y Đại học New York cho biết.
Trên thực tế, chính Spiridonov, bệnh nhân người Nga đã cộng tác với ông từ những ý tưởng ban đầu đã từ bỏ hi vọng. “Vì không thể dựa vào đồng nghiệp người Ý của mình, tôi phải tự chăm lo cho sức khỏe của bản thân”, Spiridonov nói.
Bây giờ, anh đã trở lại tham khảo các phương pháp phẫu thuật cột sống có sẵn tại Nga để điều trị căn bệnh của mình. Đồng thời Spiridonov cho biết, anh sẽ tìm đến sự trợ giúp thêm của công nghệ, chẳng hạn như xe lăn thông minh để cải thiện chất lượng cuộc sống.
Quyết định từ bỏ dự án và gần 16 triệu USD tiền tài trợ cho ca ghép đầu của Spiridonov được đưa ra, sau khi cộng đồng khoa học thế giới cảnh báo ghép đầu người ở thời điểm này có quá nhiều rủi ro.
“Cái cách ông ấy nói về ghép đầu giống như tháo một bóng đèn từ cái đui này rồi đặt sang một cái đui mới”, giáo sư Caplan nói. Canavero không công nhận rằng cơ thể của mỗi người chúng ta đều khác nhau, chúng không được sản xuất hàng loạt như đui đèn.
“Rõ ràng, những chất hóa học mà bộ não mới phải tiếp xúc, và đầu vào của dây thần kinh là rất khác biệt”, giáo sư Caplan cho biết thêm. “Một ca cấy ghép đầu dành cho con người, trong bối cảnh này là một điều lố bịch”.
Trên cơ thể người, có một số bộ phận có thể được cấy ghép tương đối dễ dàng. Lấy ví dụ như tim chẳng hạn. Phẫu thuật ghép tim đã rất nguy hiểm, nhưng thực sự lại dễ dàng ở góc độ, các bác sĩ chỉ cần phải nối một số lượng rất ít các mạch máu từ tim hiến tặng vào cơ thể người nhận.
Ghép đầu là một điều gì đó hoàn toàn khác. Nó đòi hỏi hai phần tủy sống tách rời phải được gắn vào nhau. Trong tủy sống, số liên kết thần kinh lên tới hàng triệu. Chưa từng có một bác sĩ nào ghép thành công tủy sống bị gãy rời.
"Trong một ca ghép đầu, tủy sống và tất cả dây thần kinh chạy qua cổ sẽ bị cắt đứt hoàn toàn và bệnh nhân sẽ bị liệt", Catherina Becker, giáo sư thần kinh học từ Đại học Edinburgh, Scotland cho biết.
"Dù có nhiều phát triển đáng khích lệ trong lĩnh vực y học tái tạo ở người và tất cả động vật khác, nhưng tổn thương tủy sống hiện nay vẫn không có cách chữa trị. Và sau khi cắt đứt hoàn toàn tủy sống, các chức năng sẽ không bao giờ phục hồi được".
Giáo sư Becker cho biết thêm: "Thành công thực sự của một ca ghép đầu phải được đo đếm bằng sự tồn tại lâu dài của phần đầu và cơ thể với chức năng kiểm soát vận động đầu.
Điều này rõ ràng không thể đánh giá được ở tử thi và tất cả những gì chúng tôi biết là nó cũng không xảy ra ở cơ thể sống. Do đó, chúng ta cần vô cùng cẩn trọng khi diễn giải thí nghiệm ghép đầu vừa được công bố".
Chưa từng có một bác sĩ nào ghép thành công tủy sống bị gãy rời
Trên thực tế, bác sĩ Canavero đã từng tuyên bố rằng ông đã ghép thành công tủy sống của chuột và khỉ. Tuy nhiên, những kết quả được công bố đều khiến cộng đồng khoa học hoài nghi. Những con vật đã không thể kéo dài sự sống và chưa chắc sự sống đó có ý thức.
Trong kịch bản tươi sáng nhất, rằng Canavero thực sự ghép được hai phần tủy sống tách rời, mối hoài nghi tiếp tục được đặt ra xung quanh động cơ của ông.
“Nếu ông ấy đã biết cách để tái sinh các tủy sống, thì đó, có hàng triệu người trên thế giới đang gặp tổn thương với tủy sống. Thay vì nhai đi nhai lại ca cấy ghép đầu, ông ấy có thể giúp đỡ họ. Ông ấy nên làm vậy, bởi đó là một lẽ đương nhiên”, giáo sư Caplan nói.
Những khán giả cổ vũ cho công việc của Canavero dường như đang để đầu mình trên những đám mây. Chính những nhà khoa học như giáo sư Caplan cũng không trông đợi ca ghép đầu này trong năm 2017, thậm chí là chẳng bao giờ mong đợi nó.
Đến năm 2017, chúng ta mới chỉ bắt đầu hoàn thiện được kỹ thuật ghép tay. Các dây thần kinh ở tay bệnh nhân mới được nối lại đến mức đủ dùng cho các hoạt động đơn giản. Chẳng một bác sĩ nào mơ ước tới việc ghép đầu người, bởi nó là một thành tựu không thuộc về thời đại của chúng ta.
Tổng hợp