Công ty cổ phần Thương mại BOO trước đây cũng từng trải qua một thời kỳ khủng hoảng rất khó khăn vào giai đoạn năm 2016 – 2017.
"Sau khi vượt qua được giai đoạn này, tôi thấy rằng đúng là thứ gì không thể giết chết bạn sẽ khiến bạn trở nên mạnh mẽ hơn", đồng sáng lập kiêm CEO BOO Đỗ Việt Anh bắt đầu cuộc chia sẻ với Trí Thức Trẻ bằng một hồi tưởng.
Sau giai đoạn giãn cách xã hội để phòng chống dịch Covid-19, BOO "sống sót" được là nhờ nội lực hay sự may mắn cùng với khả năng thay đổi để tồn tại?
Dịch Covid-19 xảy ra khiến tôi nhớ tới giai đoạn khủng hoảng trước đó và đã chuẩn bị tinh thần rất quyết liệt trước khi Việt Nam thực hiện giãn cách xã hội. Cho nên việc BOO "sống sót" đến ngày hôm nay là nằm ở nội lực và khả năng thay đổi để tồn tại của cả team chứ không chỉ riêng mình tôi hay nhờ sự may mắn.
Tuy nhiên, tôi cũng tin rằng trong những việc mình làm mà có thêm một chút may mắn thì mọi thứ sẽ suôn sẻ hơn. Nếu có sự may mắn cộng với nội lực thực sự thì khi gặp tình huống khó khăn hơn cả bình thường mình cũng sẽ vượt qua.
Sự trưởng thành của BOO thời hậu Covid-19 được thể hiện bằng con số nào trong hoạt động kinh doanh của công ty? Đối với anh, doanh số tăng trưởng hay việc vẫn có thể xoay xở để trả lương tiền tỷ cho nhân viên ngay giữa mùa dịch có ý nghĩa hơn?
Sự trưởng thành lớn nhất của BOO trong bối cảnh dịch Covid-19 chính là cách những người quản lý hay nhân viên thực sự có sự gắn kết lớn với nhau. Dịch bệnh thực ra lại là thời kỳ cá nhân tôi cảm thấy may mắn với các giá trị tích cực mà tôi được trải qua và chứng kiến.
Trong đó, rõ nhất là sự quyết tâm, gắn kết của đội ngũ quản lý và nhân viên khi tất cả đều rất tin tưởng vào định hướng mà ban giám đốc công ty đã đề ra.
Thứ nữa, sự trưởng thành của BOO nằm ở cách từng nhân viên, từng bộ phận và chính bản thân tôi nhìn rõ được điểm yếu của mình và của mô hình hoạt động, đồng thời nhận ra rằng nếu không thay đổi bây giờ thì đến bao giờ mới thay đổi?
Dịch Covid-19 cũng là một cái cớ, thôi thúc mạnh mẽ tôi tái cấu trúc công ty với tốc độ nhanh hơn và quyết liệt hơn, dám làm và dám đưa ra những quyết định tưởng chừng rất khó khăn trước đó.
Con số đến đằng sau những sự trưởng thành vừa nêu, đó là vẫn có tiền để trả một phần nào đó lương cho nhân viên trong một vài tháng.
Với BOO đó không phải là điều quá khó nhưng cách mình bình tĩnh lại để đưa ra những chính sách đảm bảo tốt nhất có thể trong khả năng của công ty cho nhân viên, mới thể hiện "cái đầu lạnh" trong những lúc khó khăn nhất.
Các sản phẩm của BOO
Tôi đọc được trên trang cá nhân của anh rằng, doanh thu của toàn hệ thống với 40 cửa hàng trong một tuần chỉ ở con số vài chục triệu, trong khi đó lương phải trả cho nhân viên lại lên đến con số tiền tỷ. Quyết định sinh tử nào khiến BOO vượt giông bão mà không bị "đắm tàu"?
Tôi vốn là một người luôn có tinh thần lạc quan và không muốn từ bỏ. Điều này thể hiện ở việc ngay vào những ngày cuối tháng 3/2020 khi bước vào giai đoạn thực hiện giãn cách xã hội và phải làm việc ở nhà - đó là thời kỳ thực sự chưa ai nghĩ tới rằng hoạt động kinh doanh sẽ phải tạm thời đóng băng – nhưng tôi vẫn duy trì được trạng thái lạc quan cần thiết.
Tôi còn nhớ buổi cuối cùng vào cuộc họp một ngày thứ 6 trước khi nghỉ để thực hiện giãn cách xã hội, tôi đã nói với toàn bộ các quản lý của công ty rằng không chỉ dịch Covid-19 mà trong bất kỳ tình huống khó khăn nào cũng mang lại cho chúng ta cơ hội thay đổi tư duy và khiến mình trường thành hơn một cách vượt bậc. "Đây là cơ hội, chúng ta hãy tận hưởng nó thay vì bước vào với một tinh thần sợ hãi".
Thông thường, khi đang ở trong giai đoạn khủng hoảng của nền kinh tế, người lãnh đạo có vai trò vô cùng quan trọng bởi họ sẽ là người dẫn dắt công ty và ở bên nhân viên để nhân viên thấy rằng đằng sau họ luôn có một điểm tựa.
Trong khi đang phải đi công tác TP. HCM để thực hiện một dự án quan trọng, khi cảm nhận được rằng đâu đó trong team của mình có phần thiếu tự tin thì tôi đã viết một email gửi tới toàn bộ nhân viên từ TP. HCM, với nội dung chính đây là thời điểm công ty cần sự tin tưởng của mọi người, tin tưởng vào những gì mà ban lãnh đạo công ty tìm hiểu và đưa ra những bước đi cực kỳ quan trọng.
Vậy tập thể BOO đã đương đầu với sóng gió như thế nào?
Những bước đi trong thời kỳ khủng hoảng rất quan trọng với tương lai công ty. Nếu mình giẫm trượt thì hậu quả sẽ rất nặng nề, nhưng nếu đi đúng hướng ở thời khắc lịch sử của thị trường như này thì thậm chí cơ hội phía trước còn rộng mở hơn bao giờ hết.
Đồng thời, trong câu cuối cùng của email trên tôi có nói rằng Một khi không sợ hãi thì giới hạn sẽ không còn nữa.
Cuối cùng, cả tôi và team BOO bước vào cuộc khủng hoảng này, chống chọi với những hậu quả mà dịch bệnh tạo ra với tâm thế đầy tự tin. Đây cũng là chìa khóa lớn nhất để BOO trước mắt đi tới ngày hôm nay.
Ngày hôm nay khi nhìn lại kết quả kinh doanh của tháng 5 đó là những con số mà không ai có thể tưởng tượng được so với kế hoạch kinh doanh được lập ra vào hồi tháng 3.
Có thể nói đây là thành quả nhưng cũng chỉ là kết quả ban đầu, phía trước vẫn còn nửa năm nữa và dịch có thể quay trở lại bất cứ lúc nào. BOO đã lên kế hoạch cho những kịch bản xấu nhất để có thể thích nghi được với những khó khăn của làn sóng dịch thứ 2 hay thậm chí thứ 3 nếu có.
Nhìn lại giai đoạn giãn cách xã hội ngoài những áp lực của việc công ty phải tạm dừng hoạt động thì anh có quyết định nào lớn nhất?
Một trong những quyết định lớn nhất vào lúc đấy, có ảnh hưởng ngay tức thì lại không đến từ phía tôi mà là từ những quản lý cấp cao của công ty. Đó là BOO cần phải đẩy mạnh dự án "Protective Wear".
Theo đó, chúng tôi quyết định xoay chuyển sang sản xuất khẩu trang thời trang (không lao vào phân khúc cạnh tranh cao, khẩu trang y tế) với tốc độ nhanh nhất có thể. Dự án được đề xuất vào tháng 3/2020, tức là muộn hơn so với những công ty khác.
Vì vậy, quan điểm của tôi là đòi hỏi công ty mình phải làm một cái gì đó lớn hơn và phải có sự khác biệt. Sự khác biệt chính là phao cứu sinh khiến sản phẩm của doanh nghiệp tồn tại bền vững hơn ngay cả khi thị trường đã bão hòa.
Tuy nhiên, lúc đó định hướng của các bạn manager lại cho rằng phải làm nhanh nhất có thể. Sau khi bàn tính kỹ, tôi chấp nhận lùi bước và đồng ý với kế hoạch sản xuất nhanh nhất sản phẩm khẩu trang của BOO để đáp ứng nhu cầu rất lớn của xã hội.
Quyết định này khiến cho BOO có được khẩu trang, nhiều hơn một mã khẩu trang – ngành hoàn toàn mới với doanh nghiệp – chỉ trong vòng một tháng. Tuần đầu tiên của tháng 4, BOO đã có đơn hàng khẩu trang đầu tiên, tuy chưa như mình mong đợi nhưng phản hồi của thị trường rất tốt.
Việc chuyển sang sản xuất khẩu trang đã giúp BOO kiếm được tiền để trả được đủ một phần lương cho nhân viên ở thời điểm đó.
Cho đến ngày hôm nay, nhìn lại những thành quả và những nỗ lực, team R&D chưa bao giờ phát triển một sản phẩm với quy trình được rút gọn và thời gian ngắn nhanh đến mức như vậy, khi toàn bộ team tập trung hết sức vào cùng một mục tiêu thì chả có gì sẽ cản trở được chúng ta.
CEO BOO Đỗ Việt Anh: "Sự trưởng thành của BOO nằm ở cách từng nhân viên, từng bộ phận và chính bản thân tôi nhìn rõ được điểm yếu của mình và của mô hình hoạt động, đồng thời nhận ra rằng nếu không thay đổi bây giờ thì đến bao giờ mới thay đổi?"
Dự án gấp rút này có thể được coi là sự sáng tạo thể hiện khả năng ứng biến nhanh chóng của công ty không?
Dự án khẩu trang có thể được coi là thành công trong ngắn hạn vào thời điểm đó và đến nay đã chạm được đến mức trung hạn và dài hạn.
Trong tháng 6 này, khi thị trường trong nước không "sốt" mặt hàng này như thời kỳ dịch nữa thì tại hệ thống cửa hàng BOO người tiêu dùng có thể mua được khẩu trang như một sản phẩm thời trang và có thể "mix match" với quần áo của mình.
Chúng tôi cố gắng để các sản phẩm của BOO ngoài yếu tố thời trang thì vẫn đảm bảo tính công năng, ví dụ sản phẩm khẩu trang chống ô nhiễm không khí với màng lọc PM2.5, khẩu trang chống vi khuẩn...
Thế còn tham vọng xuất khẩu khẩu trang?
Đến nay, công ty đã đưa được sản phẩm này ra nước ngoài và giữ vững mục tiêu tạo ra dòng khẩu trang mang tính thời trang, như một phụ kiện không thể thiếu của người tiêu dùng hiện đại hậu dịch Covid-19 thay vì khẩu trang y tế như phần lớn các nhà sản xuất khác đang làm. Bằng cách này BOO đang mở rộng với những thị trường xuất khẩu nước ngoài.
Từ giữa tháng 6 những đơn hàng đầu tiên đã được xuất khẩu ra nước ngoài. Tôi kỳ vọng số lượng những chiếc khẩu trang sẽ lên đến đơn vị triệu chiếc mang dòng chữ "Made in Vietnam by BOO" và được bán trên thị trường toàn cầu.
Đây cũng là ước mơ từ ngày đầu của tôi và em trai (người em sinh đôi của Đỗ Việt Anh là Đỗ Việt Hùng đồng sáng lập BOO - PV) muốn tạo ra một thương hiệu thời trang được công nhận và có chất lượng của Việt Nam trên thị trưởng quốc tế.
Tình hình kinh doanh của BOO nửa đầu năm nay ra sao?
Hầu hết các nhà bán lẻ chỉ mong đợi doanh thu năm nay sụt giảm ít nhất so với năm 2019. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu thì doanh thu bán lẻ thời trang sụt giảm 20-30% là ở trong ngưỡng chấp nhận được.
Quý I/2020 doanh thu của BOO bị tác động rất mạnh, thậm chí tháng 4 bị tác động cực mạnh (năm tài khóa của BOO từ ngày 1/3 hàng năm). Nhưng đến tháng 5 kết quả kinh doanh lại mang lại cho tôi sự bất ngờ khi không bị sụt giảm doanh thu so với năm ngoái mà còn tăng trưởng.
Tôi cũng hiểu rằng chưa thể vui mừng với kết quả này và xác định những tháng tiếp theo sẽ cực kỳ khó khăn. Khi nào Việt Nam mở cửa lại các đường bay quốc tế, du lịch, chuỗi cung ứng được phục hồi hoàn toàn thì đó mới là lúc thị trường dần quay trở lại ngưỡng ban đầu.
Chúng tôi cũng nhìn thấy trước doanh thu tháng 6 sẽ không được khả quan, có thể ghi nhận tăng trưởng âm so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, công ty đang cố gắng hết sức để làm thế nào thông qua những dự án mới, bằng cách thức mới sẽ cố gắng giảm tới mức tối đa việc doanh thu bị sụt giảm.
Trong trường hợp dịch quay trở lại, tôi chấp nhận doanh thu có thể bị tăng trưởng âm từ 10-20% so với 2019. Trong năm nay, ban lãnh đạo BOO vẫn đưa ra một mục tiêu hết sức tham vọng đó là làm thế nào doanh thu không bị tăng trưởng âm so với 2019, tối thiểu là giữ được doanh thu năm ngoái.
Thời trang Việt vốn đã khó khăn nay còn phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ những thương hiệu ngoại với xu hướng "fast fashion", BOO chuẩn bị cho cuộc chiến sinh tồn này ra sao?
Tôi thì cho rằng ngành thời trang bán lẻ của nước ta là một trong những ngành vẫn ở trong giai đoạn rất phân mảnh và miếng bánh đang quá to. Việc của BOO là cần ăn đúng lát bánh của mình và "ăn" sao cho hiệu quả nhất phân khúc dành cho giới trẻ mà chúng tôi xác định từ ngày đầu.
Chúng tôi muốn tập trung và kiên trì theo đuổi mục tiêu suốt 10 năm qua kể từ khi thành lập công ty với nhóm khách hàng mục tiêu này. Nếu càng ngày mình càng làm tốt hơn thì mình sẽ "ăn no".
Các thương hiệu đa quốc gia khi gia nhập thị trường Việt Nam có thể chưa tác động trực tiếp đến BOO nhiều. Từ trước đến nay, tôi chưa bao giờ nghĩ nhiều đến việc phải cạnh tranh với ai mà là cạnh tranh với chính mình, phải luôn có động lực cải tiến, làm mới mình để có thể sánh ngang hoặc vượt qua được một số nhãn thời trang của thế giới. Đó là cách tôi nhìn nhận thị trường và cũng là cách công ty tăng trưởng.
Việc các nhãn hàng thời trang nhanh gia nhập thị trường là một tín hiệu tốt, theo nghĩa khách hàng trước nay có tâm lý sính ngoại thì bây giờ sẽ hiểu rằng thương hiệu Việt Nam cũng nỗ lực, đầu tư rất nhiều chất xám và công sức để tạo ra được những sản phẩm từ trước đến nay chưa được người tiêu dùng đánh giá một cách đúng mức.
Họ sẽ có cơ hội trải nghiệm hàng ngoại và so sánh với hàng nội.
Tôi tin rằng hiện có nhiều công ty thời trang trong nước đang tạo ra những sản phẩm có thể cạnh tranh sòng phẳng với sản phẩm của thế giới.
Quan điểm kinh doanh của nhà sáng lập thương hiệu thời trang Bò Sữa (BOO) là gì?
Quan điểm kinh doanh của tôi là tạo ra những sản phẩm có giá trị thực với chất lượng tốt nhất có thể trong khả năng của mình, và phải phát triển bền vững để có thể tạo ra một thương hiệu thời trang xứng đáng của Việt Nam, BOO muốn có một cái chấm trên bản đồ thời trang thế giới.
Trong công ty, người em sinh đôi của anh có vẻ thầm lặng hơn?
Tôi may mắn có người em trai – Đỗ Việt Hùng là người đồng hành trên suốt hành trình khởi nghiệp cho đến bây giờ. Cả hai chúng tôi đều rất yêu thể thao. Khi chơi thể thao, tôi sẽ luôn là tiền đạo và Hùng là hậu vệ và trong kinh doanh cũng vậy.
Tôi là người đứng trên chiến tuyến còn Hùng hỗ trợ tôi về mặt hệ thống và kỹ thuật. Chính vì vậy mỗi quyết định hệ trọng tôi đưa ra đều rất quyết liệt và không bị phanh lại quá nhiều bởi người cộng sự của mình, mỗi người một mảng.
Đây cũng là điểm khiến BOO đi được khá linh hoạt trong thời gian 16 năm qua kể từ ngày mở cửa hàng đầu tiên.
Trong kinh doanh theo anh điều gì là khó nhất?
Trong kinh doanh, khó nhất là việc mình phải kiềm chế và biết ưu tiên việc gì trước, trong khi đây lại không phải là điểm mạnh của tôi. Nếu tôi là người luôn biết tìm điểm ưu tiên từ trước đến nay thì công ty còn phát triển mạnh hơn nữa.
Đối với tôi phát triển bền vững mới quan trọng. Tôi luôn tin rằng lợi nhuận sau này mình có thể nhận được ở cấp số nhân rất nhiều lần so với việc chỉ tập trung vào lợi nhuận trước mắt.
Câu hỏi cuối, CSR (trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp) có vai trò gì đối với BOO?
Tôi tin rằng BOO vẫn luôn có một số lượng người ủng hộ hoặc mong muốn BOO thành công và đó là điều quý giá hơn cả lợi nhuận. Nhiều người có cảm tình với BOO chính vì sự đầu tư bền bỉ, từ cái tâm vào các vấn đề môi trường của BOO trong hơn 15 năm qua.
Có được sự ủng hộ của khách hàng lâu như vậy, theo tôi nghĩ là do 4 giá trị mà BOO luôn luôn theo đuổi:
Một là, tinh thần Việt Nam.
Hai là, sự sáng tạo.
Ba là, tinh thần trẻ.
Bốn là, phát triển bền vững.
BOO tự hào là một trong số ít doanh nghiệp Việt Nam được các đối tác NGO trong ngành bảo tồn thiên nhiên ghi nhận. Với tôi CSR là cố gắng tạo ra giá trị thực và mong muốn thay đổi nhận thức.
Ví dụ ngành thời trang luôn được cho là ngành có nguy cơ ô nhiễm môi trường lớn thứ 2, không phải vậy mà tôi từ bỏ ngành này, ngược lại tôi muốn mình tạo được một thương hiệu thời trang xanh hơn để các thương hiệu khác họ cũng hiểu là việc này có thể làm được.
Chúng tôi truyền tải những thông điệp đa dạng tới giới trẻ. Sẽ có lúc chúng tôi hỗ trợ việc bảo tồn động vật hoang dã, thiên nhiên hoặc trong chính ngành may mặc của mình như giảm thiểu tác động ô nhiễm thông qua quy trình sản xuất xanh hơn.
Thông điệp mà tôi muốn truyền tải đến khách hàng của mình là: hãy kiên trì, từng bước một thay đổi từ những việc nhỏ thôi, trong khả năng của mình, chúng ta sẽ thay đổi được thế giới, thậm chí chính ngành nghề mình đang hoạt động
Cảm ơn anh về cuộc trò chuyện!