Việc nước Đức vẫn tiếp tục đưa những tên phát xít ra xét xử sau hơn 70 năm, cho thấy nước này sẵn sàng đối diện với quá khứ tội lỗi, để nhắc nhở thế hệ sau không sa vào vết xe đổ.

Cũng chính vì người Đức dũng cảm đối diện với quá khứ như vậy mà những mối hiềm khích đã không hề xảy ra cả khi đội tuyển nước này đối đầu với Ba Lan ở vòng bảng EURO. 

Có thể vẫn có những người Ba Lan không tha thứ cho tội ác của phát xít Đức trước đây, nhưng quan trọng là họ biết tạm khép lại những trang sử đau thương, để hướng tới tương lai hợp tác.

Nhưng đâu đó ở châu Âu, vẫn có những quốc gia không bước qua được những hận thù quá khứ. Thậm chí, nó vẫn tiếp tục được khơi dậy, và tệ hơn là những mầm mống phát xít mới vẫn tiếp tục xuất hiện.

Ngay ở vòng loại EURO vừa qua, UEFA đã phải ra tay trừng phạt đội tuyển Croatia, với 1 trận đá trên sân không có khán giả và trừ 1 điểm sau khi đám CĐV quá khích vẽ hình dấu thập ngoặc của phát xít lên sân cỏ trước trận đấu với Italy.

Và tới VCK ở Pháp, các quan chức an ninh vẫn phải ghé mắt đến CĐV Croatia khi những quả pháo sáng được ném xuống sân trong trận đấu với CH Czech. 

Thậm chí, một số CĐV Croatia mặc đồ đen xông vào hành hung chính những người đồng hương của mình.

Cùng lúc đó, báo chí châu Âu cũng phanh phui và cáo buộc chủ tịch hội cổ động viên Nga, Alexander Shprygin là nhân vật cầm đầu một nhóm chuyên truyền bá tư tưởng "phát xít mới" trên các sân cỏ ở nước này.

Những sự việc đó cho thấy, các kẻ khủng bố đến từ Trung Đông, Bắc Phi chưa phải là mối đe dọa lớn nhất đối với EURO 2016, mà đe dọa lại nảy sinh từ chính trong lòng châu Âu.

Mà ác thay, làn sóng đó lại bùng phát dữ dội nhất từ chính những tiền đồn chống phát xít trước đây.