Các nhà lãnh đạo EU cam kết sẽ hỗ trợ Ukraine cho đến khi xung đột kết thúc (Ảnh: AFP)
EU đồng thời khẳng định rõ lập trường rằng số tài sản này sẽ tiếp tục bị đóng băng cho đến khi Nga chấm dứt xung đột tại Ukraine và bồi thường toàn bộ thiệt hại gây ra. Quyết định được thông qua theo cơ chế khẩn cấp về kinh tế của EU, nhằm ngăn khả năng một số quốc gia thành viên phản đối việc gia hạn các biện pháp trừng phạt.
Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa cho biết các nhà lãnh đạo EU đã cam kết từ tháng 10 rằng "sẽ giữ nguyên tình trạng phong tỏa tài sản Nga cho đến khi Moscow chấm dứt cuộc chiến Ukraine và bồi thường thiệt hại". Ông nhấn mạnh: "Hôm nay, chúng tôi đã thực hiện đúng cam kết đó".
Theo giới chức EU, quyết định này giúp chặn đứng khả năng Hungary và Slovakia - hai quốc gia có chính phủ được xem là thân thiện hơn với Moscow - sử dụng quyền phủ quyết để ngăn việc gia hạn trừng phạt định kỳ 6 tháng/lần. Việc phong tỏa vô thời hạn cũng bảo đảm rằng tài sản Nga không thể bị đưa vào bất kỳ thỏa thuận hòa bình hay đàm phán nào nếu không có sự chấp thuận của EU.
Ngân hàng trung ương Nga đang đệ đơn kiện tổ chức Euroclear - hiện đang nắm giữ các tài sản Nga bị phong tỏa (Ảnh: Sergei Ilnitsky/EPA)
Phần lớn tài sản bị phong tỏa, ước tính khoảng 193 tỷ Euro, hiện được lưu giữ tại Euroclear - tổ chức thanh toán bù trừ tài chính có trụ sở tại Bỉ. Số tiền này thuộc Ngân hàng Trung ương Nga và đã bị đóng băng kể từ khi EU áp đặt các biện pháp trừng phạt sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine ngày 24/2/2022.
Quyết định mới được xem là bước then chốt, mở đường cho EU tại Hội nghị thượng đỉnh ngày 18/12 tới bàn thảo kế hoạch sử dụng lợi tức từ tài sản Nga để bảo đảm các khoản vay lớn, hỗ trợ Ukraine đáp ứng nhu cầu tài chính và quốc phòng trong giai đoạn 2026 - 2027. Theo ông Costa, mục tiêu trước mắt là bảo đảm ổn định tài chính cho Ukraine trong 2 năm tới.
Phản ứng trước động thái của EU, Thủ tướng Hungary Viktor Orban chỉ trích Ủy ban châu Âu "vi phạm nghiêm trọng pháp luật châu Âu", cho rằng quyết định này đặt các nhà lãnh đạo EU "đứng trên luật pháp". Trong khi đó, Thủ tướng Slovakia Robert Fico tuyên bố sẽ không ủng hộ bất kỳ sáng kiến nào dùng tài sản Nga để chi trả cho chi phí quân sự của Ukraine, đồng thời cảnh báo nguy cơ tác động tiêu cực tới các nỗ lực hòa giải quốc tế.
Về phía Nga, Ngân hàng Trung ương Nga cho biết đã khởi kiện Euroclear tại tòa án Moscow, cáo buộc việc phong tỏa tài sản là "trái luật pháp quốc tế" và vi phạm nguyên tắc miễn trừ chủ quyền. Tuy nhiên, EU khẳng định xung đột đã gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho chính khối, đồng thời nhấn mạnh việc tiếp tục phong tỏa tài sản Nga là biện pháp cần thiết nhằm duy trì sức ép cho đến khi chiến sự tại Ukraine chấm dứt hoàn toàn.