Năm 2021 chứng kiến sự bùng nổ của thị trường chứng khoán Việt Nam cả về điểm số lẫn thanh khoản với giá trị giao dịch bình quân mỗi phiên lên tới đơn vị "tỷ đô".
Sự cải thiện thanh khoản thời gian qua có đóng góp không nhỏ từ các nhà đầu tư mới. Số liệu từ VSD cho biết trong năm 2021, nhà đầu tư trong nước mở mới kỷ lục hơn 1,5 triệu tài khoản chứng khoán, lớn hơn tổng lượng tài khoản mở mới trong nhiều năm trước đó cộng lại.
Bên cạnh việc nhà đầu tư mở tài khoản mới, sự bùng nổ thanh khoản không thể không nhắc tới yếu tố hỗ trợ từ dòng tiền margin. Theo ước tính của chúng tôi, dư nợ cho vay (chủ yếu là cho vay margin) trên toàn thị trường tính tới cuối năm 2021 vào khoảng 193.000 tỷ đồng (~8,4 tỷ USD) và đây là con số kỷ lục trên TTCK Việt Nam từ khi thành lập tới nay. Cũng cần lưu ý, đây là số dư nợ không bao gồm cho vay 3 bên. Nếu tính thêm dư nợ từ cho vay 3 bên, con số thực tế có thể lên tới hơn 200.000 tỷ đồng.
Dư nợ cho vay của các CTCK vào cuối năm 2021 tăng 38.000 tỷ đồng so với quý trước và tăng khoảng 100.000 tỷ đồng so với năm trước.
Trong số 193.000 tỷ đồng dư nợ cho vay có khoảng gần 180.000 tỷ đồng là dư nợ cho vay margin, còn lại là ứng trước tiền bán.
Tính riêng 20 CTCK lớn nhất thị trường có dư nợ cho vay cuối năm 2021 lên tới hơn 167.000 tỷ đồng, tăng khoảng 33.500 tỷ (+25%) so với quý trước đó.
Dòng tiền margin từ các nhà đầu tư nội đã góp phần quan trọng giúp thị trường đứng vững trước áp lực bán ròng mạnh mẽ của khối ngoại trong thời gian qua. Trong năm 2021, khối ngoại đã bán ròng kỷ lục hơn 60.000 tỷ đồng trên toàn thị trường. Thông thường mỗi khi khối ngoại đẩy mạnh bán ròng, diễn biến thị trường sẽ tiêu cực nhưng trong thời gian qua, dòng tiền nội (bao gồm tiền margin) đã "cân" lại lực bán này và thậm chí đẩy chỉ số VN-Index lên những đỉnh cao mới.
Dư nợ cho vay VPS tăng vọt, SSI tiếp tục giữ vững vị trí số 1
Trong năm qua, các CTCK đã đẩy mạnh tăng vốn để nở room cho vay cũng như gia tăng nguồn lực cho hoạt động ký quỹ. Bên cạnh đó, các CTCK cũng tranh thủ huy động trái phiếu từ các định chế nước ngoài để gia tăng năng lực cho vay.
Chứng khoán SSI tiếp tục giữ vững vị trí số 1 về dư nợ cho vay tại thời điểm cuối năm 2021 với 23.698 tỷ đồng, tăng trưởng gần 30% so với cuối quý 3. Đây là quý thứ 3 liên tiếp SSI lấy lại vị trí số 1 về dư nợ cho vay sau một thời gian dài bị Mirae Asset "vượt mặt".
Xếp thứ 2 về dư nợ cho vay trên thị trường tiếp tục là Mirae Asset với 17.282 tỷ đồng (+17% QoQ), tiếp theo lần lượt là TCBS (dư nợ 15.852 tỷ đồng), VNDirect (15.474 tỷ đồng), HSC (13.690 tỷ đồng),…
Trong khi đó, quán quân thị phần môi giới chứng khoán Việt Nam 2021 là VPS có dư nợ 10.558 tỷ đồng, tăng trưởng vượt bậc 55% so với quý trước và là CTCK có tốc độ tăng trưởng dư nợ lớn nhất trong top 10.
Ở nhóm CTCK miễn phí giao dịch, Pinetree tiếp tục có quý tăng trưởng dư nợ khá tốt, lên tới 56%, đạt 1.686 tỷ đồng. Trong khi đó, Chứng khoán DNSE cũng có quý bùng nổ dư nợ lên 1.192 tỷ đồng, tăng 118% so với quý trước.
Thời gian gần đây, áp lực cạnh tranh trong ngành chứng khoán đang diễn ra mạnh mẽ. Không chỉ các CTCK Hàn Quốc với lợi thế nguồn vốn giá rẻ, các CTCK nội cũng đẩy mạnh tăng vốn, đáp ứng nhu cầu của giới đầu tư trong bối cảnh thị trường bùng nổ, qua đó khiến cuộc đua dư nợ margin, thị phần trở nên khó đoán hơn bao giờ hết. Thống kê cho biết tính tới cuối năm 2021, có tới 32 CTCK có dư nợ cho vay trên 1.000 tỷ đồng, đây là điều chưa từng có trong lịch sử chứng khoán Việt Nam.