Trong khi các cụ già ngoài 70 tuổi thường chọn lối sống an nhàn, quây quần bên con cháu, vui hưởng tuổi già thì Chử Thời Kiện lại chọn độ tuổi 74 để tiếp tục… khởi nghiệp.
"Vua khói" đi tù vì tham nhũng
Năm 1949, Chử Thời Kiện gia nhập lực lượng du kích biên giới và ra chiến trường. Nhờ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và hội tụ những phẩm chất ưu tú, ông nhanh chóng được đề bạt, kết nạp Đảng, thăng quan tiến chức, liên tiếp giữ các chức vụ cao ở cấp tỉnh. Tuy nhiên vì không thích nghi được với cuộc sống của một người làm quan chức nên đã bị trục xuất đến Trang trại Hồng Quang ở Quận Tân Bình.
Dẫu vậy, tài năng kinh doanh của Chử Thời Kiện lại "bộc phát" trong thời điểm khó khăn này khi bắt tay quản lý nhà máy đường. Bắt đầu từ năm 1970, Nhà máy Đường Huân Ninh do ông điều hành đã trở thành một trong số ít nhà máy đường có lãi ở Vân Nam vào thời điểm đó. Năng lực của ông được đông đảo mọi người công nhận.
Đến năm 1979, Chử Thời Kiện được chuyển đến Nhà máy Thuốc lá Ngọc Khê thuộc tập đoàn Hongta, nơi đang trên bờ vực phá sản. Với tư cách là giám đốc, ông bắt đầu một cuộc cách mạng Đại nhảy vọt, quyết liệt chuyển đổi xưởng sản xuất nhỏ này. Ông vay nặng lãi để mua thiết bị sản xuất của nước ngoài, tỷ lệ nợ của nhà máy thuốc lá lúc cao điểm lên tới 500%. Một tay Chử Thời Kiện kiểm soát ba mắt xích sản xuất, cung ứng và bán hàng. Đồng thời hết sức chú ý đến chất lượng sản phẩm, quan trọng hơn là chia sẻ lợi ích cho mọi người và cố gắng hết sức để cải thiện chế độ đãi ngộ cho nhân viên.
Điều này đã nâng cao tinh thần nhiệt tình tăng gia sản xuất của mọi người. Các công nhân cũ của nhà máy thuốc lá cũng đều đổ xô đến làm việc. Năm 1988, hai trận động đất mạnh liên tiếp xảy ra ở Vân Nam.
Chính quyền trung ương không thể hỗ trợ nên quyết định tự do hóa việc kiểm soát thuốc lá ở đây. Đồng thời, nước này cũng tự do hóa việc kiểm soát giá đối với các loại thuốc lá nổi tiếng. Trong bối cảnh thời đại như vậy, Chử Thời Kiện đã giúp công ty của mình phát triển nhanh chóng.
Năm 1990, Nhà máy Thuốc lá Ngọc Khê đứng thứ ba trong số các công ty nộp thuế công nghiệp lớn nhất Trung Quốc, đồng thời hỗ trợ một nửa tài chính của Vân Nam. Tài sản cố định của nhà máy thuốc lá đã tăng từ hàng chục triệu NDT lên 7 tỷ NDT.
Lợi nhuận và thuế hàng năm là gần 20 tỷ NDT. Chử Thời Kiện cũng đã đạt đến đỉnh cao của cuộc đời mình khi đạt hàng loạt các danh hiệu như "Huân chương Lao động", "Công nhân kiểu mẫu quốc gia", "Doanh nhân tiêu biểu quốc gia" và "Mười nhân vật cải cách của Trung Quốc".
Trong 18 năm Chử Thời Kiện làm việc cho Hongta, anh ấy đã tạo ra lợi nhuận và thuế cho đất nước lên tới 99,1 tỷ NDT, cộng với giá trị thương hiệu hiện tại của Hongta Mountain là hơn 40 tỷ NDT. Ông cũng đã đóng góp ít nhất 140 tỷ NDT lợi nhuận và thuế cho đất nước.
Tuy nhiên, vào tháng 2 năm 1995, một bức điện thư từ thành phố Sanmenxia, tỉnh Hà Nam đã chấm dứt những chuỗi ngày vinh quang của huyền thoại này. Đối với Chử Thời Kiện, năm 1996 là khoảng thời gian khó khăn nhất trong cuộc đời ông khi con gái của ông và vợ là Mã Tịnh Phân đã bị giam giữ vì tội tham nhũng. Con gái của ông sau đó cũng đã tự sát khiến ông vô cùng suy sụp.
Theo một báo cáo của Tân Hoa Xã vào tháng 1 năm 1998, con gái của Chử Thời Kiện "đã yêu cầu và nhận được tổng cộng 36,3 triệu NDT, 1 triệu đô la Hong Kong và 300.000 đô la Mỹ. Còn vợ ông và những người thân khác cũng ta đã nhận tổng cộng 1,455 triệu NDT, 80.000 đô la Mỹ và 30.000 đô la Hong Kong cùng một số lượng lớn vật có giá trị.
Bản thân Chử Thời Kiện sau đó cũng đã bị cơ quan tư pháp buộc tội tham nhũng và tội tham ô số tài sản khổng lồ không rõ nguồn gốc. Theo đó, ông đã chuyển trực tiếp một lượng lớn công quỹ sang tên của mình.
Vụ việc này đã gây ra nhiều tranh cãi trong toàn xã hội. Sau hơn 4 năm điều tra, việc tuyên án Chử Thời Kiện tốn rất nhiều công sức. Cuối cùng, năm 1999, ông bị kết án tù chung thân ở tuổi 71, bị tước quyền chính trị suốt đời vì tội tham nhũng số tiền khổng lồ và tài sản không rõ nguồn gốc.
Lại khởi nghiệp và trở thành tỷ phú ở tuổi 84
Năm 2002, Chử Thời Kiện được tạm tha để chữa bệnh do tình trạng thể chất ngày càng sa sút. Lúc đó, ông đã huy động được 10 triệu NDT từ những người bạn cũ của mình, nhận khoán một ngọn đồi cằn cỗi rộng 2.400 mẫu và trồng cam. Lúc đó, Chử Thời Kiện đã là một ông cụ ốm yếu ngoài 70 tuổi.
Ông đã mất 6 năm để phủ kín giống cam khắp núi. Lúc đầu, hương vị của cam không ngon và doanh số bán hàng không tốt. Nhờ sự giúp đỡ của những người bạn và người học việc cũ, một số công ty thuốc lá lớn ở Vân Nam đã tiêu thụ và đặt mua hầu hết cam của ông với giá cao.
Tuy nhiên, Chử Thời Kiện không muốn hoàn toàn dựa vào quan hệ để kinh doanh. Do đó, ông sử dụng cách bản thân "vực dậy" nhà máy thuốc lá năm xưa để phát triển công việc mới của mình. Chử Thời Kiện tập trung tận dụng công nghệ hiện đại vào công việc kinh doanh, đồng thời chia sẻ lợi ích cho mọi người. Quả thực, phương pháp này một lần nữa vẫn phát huy hiệu quả.
Với công việc trông cam, ông có những yêu cầu riêng về bón phân, tưới tiêu, tỉa cành và công nhân phải nghiêm chỉnh thực hiện. Trong thời gian trồng cam, gặp bất cứ khó khăn gì, phản ứng đầu tiên của ông là đọc sách và nghiên cứu tìm nguyên nhân và cách giải quyết.
Ông cho biết: "Quản lý một vườn cây ăn trái cũng giống như quản lý một nhà máy thuốc lá. Quyền lợi của người lao động phải được đặt lên hàng đầu." Cũng nhờ ông, những nông dân ngày xưa từng trồng ngô và mía kiếm được một đến hai nghìn NDT mỗi năm giờ đây đã kiếm được 40.000 đến 50.000 NDT/ năm từ việc trồng cam.
Vào năm 2012, năm thứ 10 Chử Thời Kiện trồng cam, vườn cam rộng 2.400 mẫu đã mang về cho ông khối tài sản 80 triệu NDT, lợi nhuận hàng năm là khoảng 30 triệu NDT. Năm 2012, thông qua tiếp thị xã hội của mạng lưới thương mại điện tử thực phẩm tươi sống "Original Life", cam của ông đã tới các thị trường lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải và Quảng Châu. Năm 84 tuổi, Chử Thời Kiện lại một lần nữa trở thành tỷ phú.
Vào ngày 18 tháng 12 năm 2014, ông đã giành được Giải thưởng Cống hiến Đặc biệt do People's Daily Online tổ chức. Trả lời báo chí về lý do trồng cam, Chử Thời Kiện cho biết khi ở tù, căn bệnh tiểu đường đã ảnh hưởng rất lớn đến cơ thể ông. Khi được tạm tha để chữa bệnh, ông không muốn trả qua cuộc sống quá rảnh rỗi và nghèo khổ trong những năm cuối đời nên đã tiếp tục lao động như một cách để tìm niềm vui trong cuộc sống.
Trong khi đó vợ ông - bà Mã Tịnh Phân cho biết: "Trước đây, nhiều người trong xã hội nói rằng Chử Thời Kiện quản lý nhà máy thuốc lá tốt như vậy là nhờ may mắn và chính sách tốt. Vì thế nên chồng tôi đã trồng nên một vườn cam chỉ để phủ nhận điều này."
Câu chuyện về cuộc đời của tỷ phú Chử Thời Kiện đến nay vẫn là câu chuyện truyền cảm hứng được nhiều doanh nhân trẻ Trung Quốc học hỏi. Cuộc đời con người vốn phải trả qua nhiều thăng trầm, có lúc đúng thì cũng phải có khi phạm sai lầm.
Dẫu vậy, người biết sai rồi sửa, người gục ngã lại biết tự đứng dậy mới là người đáng được nể phục. Cuộc đời của doanh nhân Chử Thời Kiện cũng vậy, đã là người tài năng thì sóng gió cuộc đời cũng khó có thể vùi dập ông. Đã là vàng thì luôn phát sáng.
(Theo Read01)