Được phát hiện lần đầu tiên từ những năm 90 của thế kỷ trước, đến năm 2017, Zealandia chính thức được công nhận là lục địa thứ 8 và cũng là lục địa nhỏ nhất của Trái đất. Thường được ví như vương quốc mất tích Atlantic trong truyền thuyết, lục địa Zealandia nằm ở phía đông Australia, với diện tích khoảng 4,9 triệu km2.
Theo nghiên cứu từ các nhà khoa học, vào khoảng 200 triệu năm trước, siêu lục địa Pangea tách ra thành 2 phần: Siêu lục địa Laurasia và Gondwana. 2 siêu lục địa này tiếp tục phân tách thành các lục địa nhỏ hơn. Laurasia ở phía Bắc sau này đã phân tách thành Châu Âu, Châu Á và Bắc Mỹ, trong khi siêu lục địa Gondwana phân tách để hình thành Châu Phi, Nam Cực, Nam Mỹ và Châu Úc ngày nay. Với riêng Zealandia, lục địa này tách khỏi Châu Úc và Nam Cực như một phần của siêu lục địa Gondwana vào khoảng 80 triệu năm trước.
Khoảng 94% diện tích lục địa Zealandia nằm sâu dưới mặt nước biển
Zealandia được cho là đã tồn tại song song với 7 lục địa (Á, Âu, Phi, Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Đại Dương, Nam Cực) rất nhiều năm trong lịch sử Trái Đất, trước khi bị chìm dần xuống đáy biển vào khoảng 30-50 triệu năm về trước.
Các thăm dò địa chất cho thấy, kích thước của lục địa này khoảng 5 triệu km2, bằng khoảng một nửa Châu Úc và tương đương kích thước của tiểu lục địa Ấn Độ. Tuy nhiên, phần lớn diện tích lục địa Zealandia nằm dưới mực nước biển, ở độ sâu hàng nghìn m.Trong khi đó, chỉ có 7% diện tích Zealandia nằm trên mực nước biển, bao gồm các Đảo Bắc và Đảo Nam của New Zealand, cùng đảo New Caledonia.
Do vậy, việc khảo sát và lập bản đồ lục địa Zealandia thực sự là một thử thách khó khăn cho các nhà nghiên cứu.
Mới đây nhất, Derya Gürer, một nhà khoa học tại Đại học Queensland ở Úc, và các đồng nghiệp của cô đã thu thập dữ liệu mới về rìa tây bắc của Zealandia, vốn nằm ở khu vực ngoài khơi của Công viên Biển Coral Sea (Queensland, Úc). Các nhà nghiên cứu đã trải qua 28 ngày trên chiếc tàu Falkor để sục sạo một khu vực rộng 37.000 km vuông.
"Chuyến thám hiểm của chúng tôi đã thu thập dữ liệu địa hình và từ trường đáy biển để hiểu rõ hơn về sự hình thành của các đoạn kết nối khá hẹp giữa Biển Tasman và Biển San hô trong vùng Cato Trough - hành lang hẹp giữa Australia và Zealandia ", Gürer cho biết trong một tuyên bố.
Balls Pyramid, tàn tích của một núi lửa hình thành 6,4 triệu năm trước, là một điểm nằm trên mực nước biển của Zealandia
Theo nhận định của các nhà khoa học, khu vực giữa mảng lục địa Australia và mảng Zealandia có ‘quá khứ’ tương đối phức tạp. Chẳng hạn, một số vi lục địa có thể đã bị nhấn chìm ở đây nhưng chưa được phát hiện. Tất cả những vi lục địa này đều bị tách ra khỏi khối lục địa chính khi Australia được giải phóng ra khỏi Gondwana - Siêu lục địa bao gồm khu vực ngày nay là Nam Mỹ, Châu Phi, Nam Cực, Úc, Zealandia, Ả Rập và tiểu lục địa Ấn Độ. Những mảnh vỡ của lớp vỏ lục địa này khác với lớp vỏ đại dương xung quanh của đáy biển, nó dày hơn và mỏng hơn so với lớp vỏ lục địa.
Được thực hiện với sự cộng tác của Viện Đại dương Schmidt, việc lập bản đồ Zealandia là một phần của chuyến thám hiểm Seafloor to Seabirds. Dữ liệu sau đó sẽ được đưa vào một dự án lớn hơn nhằm mục đích cung cấp bản đồ toàn diện về đáy đại dương vào năm 2030.
Theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), hiện tại chúng ta mới chỉ khám phá được 10% đáy biển bằng các phương pháp quét sóng âm sonar hiện đại. Chuyến thám hiểm Seafloor to Seabird không chỉ thu thập thông tin về địa hình mà còn cả dữ liệu về cường độ của từ trường trên toàn khu vực. Do lớp vỏ đại dương và lớp vỏ lục địa được cấu tạo từ các nồng độ khoáng chất khác nhau với các từ tính khác nhau, dữ liệu này sẽ cho phép các nhà nghiên cứu tái tạo lại các mảnh vỡ của siêu lục địa Gondwana.
Tham khảo Live Science