Năm nay, giới rap chứng kiến sự đi xuống của Đen Vâu và Binz. Hai rapper từng là hiện tượng nhạc Việt ở giai đoạn 2018-2020. Một người được ví như “nhà thơ” của rap bởi sự dung dị, gần gũi khi viết ca từ. Người còn lại là “bad boy”, tạo ra các sản phẩm hiện tượng như BigCityBoi .
Đen Vâu và Binz cùng kết hợp trong sản phẩm Cho mình em , gây sốt chỉ sau một đêm. Đó là đỉnh cao của cả hai, vậy sau đó là gì? Câu hỏi này được nhiều khán giả đặt ra, bởi thành công của Đen Vâu và Binz đưa rap chạm tới ngưỡng rất xa so với mốc chỉ 5 năm trước. Họ được kỳ vọng là những nhân tố chủ chốt đưa rap tiến thêm bước nữa để thành dòng nhạc đại chúng, song thực tế đang chưa xảy ra.
Đen Vâu và Binz chịu khó thay đổi
Đen Vâu và Binz có 2-3 năm đứng trên đỉnh của giới rap. Cả 2 có một điểm chung là đã khai thác quá nhiều một chất liệu âm nhạc. Với Đen Vâu là những bản rap có câu từ (lyrics) gần gũi, mang tính ẩn dụ, xoay quanh tình yêu, cuộc sống. Còn Binz là những câu từ ăn chơi, hóa “trai hư” trong âm nhạc.
Binz thay đổi trong Don’t Break My Heart . Không còn màu sắc club banger, Binz tạo ra sản phẩm thuộc dòng synth-wave, tái hiện âm nhạc của thập niên 1980, 1990. Kết quả là Don’t Break My Heart quá xa lạ so với thị hiếu của số đông khán giả Việt dù có tính đột phá, đầu tư chỉn chu mọi mặt, dẫn đến thất bại, chỉ thu về 13 triệu lượt xem sau gần một năm.
Đen Vâu phát hành các MV Đi trong mùa hè , Ai muốn nghe không , Diễn viên tồi và một album tổng hợp các sản phẩm cũ, phối mới cùng dàn giao hưởng và hợp xướng. Tất cả đều thất bại về sức hút so với những sản phẩm trước đó của Đen Vâu. Gần nhất, MV Diễn viên tồi được kỳ vọng rất cao, nhưng không thể tiếp cận nhiều khán giả vì yếu tố âm nhạc và MV được Đen Vâu thực hiện phức tạp hơn trước.
Giới rap đã tranh cãi rất nhiều xoay quanh một chữ “chất". Nhiều năm qua, làng rap có sự phân chia ranh giới rõ giữa underground (thế giới ngầm) và mainstream (thị trường chính thống). Nhiều rapper ở mainstream bị chính các đồng nghiệp trong giới rap định kiến “mất chất”. Ngược lại, một số rapper mainstream phản bác cái gọi là chất, vì khát vọng nổi tiếng, tiếp cận nhiều khán giả mới đặt lên hàng đầu.
Chính vì yếu tố “chất” đó khiến các rapper loay hoay giữa 2 bài toán: rap vì số đông, hay phát huy tốt nhất nội lực. Thất bại của Binz và Đen Vâu trong năm 2022 càng thể hiện cho việc vị thế rapper trên thị trường vẫn dễ lung lay. Và trên tổng thể bức tranh nhạc Việt, dòng rap vẫn chưa đủ lực để cạnh tranh một cách sòng phẳng và giữ ổn định xuyên suốt.
Karik gặt hái thành công trở lại khi kết hợp với OnlyC.
Đâu là con đường thành công của rap?
Một số sản phẩm có yếu tố rap tạo được tiếng vang trong năm nay, như: Vì mẹ anh bắt chia tay (Miu Lê ft Karik), Thiêu thân (BRay ft Sofia), Tại vì sao (Sofia), Đứa nào làm em buồn (Phúc Du ft Hoàng Dũng), Có chơi có chịu (Karik ft OnlyC, Vệ tinh (Hieuthuhai ft Hoàng Tôn). Trong nhóm này, Có chơi có chịu dẫn đầu top thịnh hành âm nhạc nhiều tuần và đã hút 34 triệu lượt xem sau 2 tháng. Đó cũng là sự trở lại ngoạn mục của Karik - người tiên phong trong việc đưa rap len lỏi vào thị trường mainstream.
Nhìn vào danh sách trên để thấy, đa số sản phẩm rap thành công trong năm nay là màn kết hợp giữa rapper và một giọng ca. Tại vì sao là bản nhạc solo, nhưng cũng nặng yếu tố giọng hát, bởi MCK pha trộn 2 chất liệu melodic (rap giai điệu) và Rn’B. Đây chính là thực tại của rap Việt, khi công thức nhanh nhất cho sự thành công của một rapper là kết hợp cùng một giọng ca Vpop. Ở đó, khoảng 60% là rap, còn lại là hook (phần giai điệu, tạo nên điệp khúc trong bản rap).
Thành công của Karik trong Có chơi có chịu phản ánh rõ điều này. Hai năm qua, sức hút của game show Rap Việt đưa tên tuổi Karik nổi tiếng trở lại. Hậu game show, nam rapper phát hành một số sản phẩm, từ solo đến kết hợp một số giọng ca kém tên tuổi, nhưng thất bại. Chỉ khi kết hợp cùng cộng sự ruột OnlyC, Karik mới có sản phẩm vươn top 1 trending. Tương tự, màn góp giọng trong Vì mẹ anh bắt chia tay cũng giúp Karik “thơm lây” với ê-kíp của Miu Lê.
BRay dần tìm lại hào quang nhờ Thiêu thân - có hook bắt tai, tối ưu được các verse rap. Đầu năm nay, BRay ra sản phẩm solo Cưới em , nhưng hiệu ứng mờ nhạt. Nam rapper đã chấp nhận hạ bớt cái tôi để tạo ra Thiêu thân dễ nghe, hợp thị hiếu, câu chữ ít phức tạp và thu về thành công.
Trước khi MV Đứa nào làm em buồn ra mắt, Tiên Cookie đã nói thế này với Phúc Du: “Chắc là Phúc Du cứ đi thi rap tiếp đi, đừng làm nhạc nữa. Vì làm nhạc không phải là như thế”.
Phúc Du là rapper “chiến”, trưởng thành từ các màn battle (rap chiến), đặc biệt là no beat (rap không có nền nhạc). Đây là gương mặt nổi danh trong giới underground, với điểm mạnh ở cách viết lyrics sắc sảo, chơi vần, lồng ghép thông điệp ấn tượng. Nhưng như lời Tiên Cookie, thứ Phúc Du cần có để nổi tiếng là nhạc tính. Nghĩa là Phúc Du phải cân đo lại tất cả để làm sao thể hiện cá tính, nhưng đảm bảo sản phẩm tiếp cận được số đông khán giả.
“Với rap trên thị trường nhạc Việt, đơn giản là càng dễ nghe, dễ vào tai, càng dễ thành công. Đó là lý do các rapper phải kết hợp với một giọng ca để thể hiện hook thật hay. Còn khi rapper làm hết lực theo những tiêu chuẩn cao nhất của rap - ví dụ flow (nhịp) dị biệt, viết lyrics nhiều tầng nghĩa, đan xen vần 2, vần 3, chơi chữ phức tạp - sẽ khó chinh phục khán giả đại chúng. Một rapper đã lên mainstream sẽ phải chấp nhận điều đó để đạt mục tiêu cao nhất là khiến khán giả phải nghe đi nghe lại sản phẩm của mình”, một rapper chia sẻ với Tiền Phong .
Rapper này nhận định rap đang phát triển nhanh. Bằng chứng là thị trường giờ không chỉ có Đen Vâu, Binz, mà Phúc Du, MCK, Tlinh, Hieuthuhai đang vươn lên. Màu sắc rap vẫn rất đặc biệt trên thị trường, nhưng để khẳng định chỗ đứng thật sự thì cần thêm thời gian.