Đây là thông tin được Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP.HCM (MAUR) đưa ra tại tọa đàm "Kết luận 49 và Nghị quyết số 98 - Cơ hội và thách thức cho đường sắt đô thị TP.HCM", chiều 31/7.
Tọa đàm do MAUR, Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước TP (HFIC) và Viện Nghiên cứu phát triển (HIDS) phối hợp tổ chức nhằm khẩn trương triển khai thực hiện mục tiêu tại Kết luận 49 của Bộ Chính trị là hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị tại TP.HCM vào năm 2035.
Theo MAUR, trong 20 năm, TP.HCM mới làm được 20 km đường sắt đô thị. Kết luận 49 yêu cầu TP.HCM phải hoàn thành 200 km còn lại trong 12 năm tới (chuẩn bị dự án 4-5 năm, thực hiện dự án 7-8 năm). Vì thế, yêu cầu này đặt ra cho TP.HCM phải có cách tiếp cận, cách làm hoàn toàn mới, khác biệt.
Tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên).
Để thực hiện mục tiêu, MAUR đề xuất nhiều cách làm hoàn toàn mới, đột phá và tập trung vào 5 lĩnh vực: Quy hoạch, thu hồi đất, giải phóng mặt bằng; nguồn lực tài chính; thủ tục đầu tư, phê duyệt và triển khai; tiêu chuẩn, giải pháp về công nghệ, tổ chức thi công, cung cấp vật tư thiết bị; mô hình tổ chức, quản lý, nguồn nhân lực.
Cụ thể, với lĩnh vực quy hoạch, thu hồi đất và GPMB, MAUR đề xuất điều chỉnh quy hoạch tổng chiều dài đường sắt đô thị của TP.HCM theo quy hoạch từ 220 km hiện nay lên khoảng 400 - 500 km, chia thành 2 giai đoạn (giai đoạn 1 từ nay đến 2035 và giai đoạn 2 tầm nhìn sau năm 2035).
Trong quy hoạch phải đồng thời xác định ranh giới, vị trí và thiết kế đô thị theo mô hình TOD, bán kính 500 - 1.000m xung quanh nhà ga. Việc thu hồi đất cho các dự án metro thực hiện đồng thời cùng quỹ đất TOD.
Bên cạnh đó, hiện nay, theo luật Đầu tư công, sau khi dự án được phê duyệt phương án tái định cư thì mới được thu hồi đất. Làm như vậy kéo dài ít nhất 10 năm. Nghị quyết 98 cho phép TP.HCM thực hiện thu hồi đất sau khi phê duyệt chủ trương đầu tư dự án, nhưng như vậy cũng mất 4 - 5 năm.
Vì thế, các đơn vị đề xuất: Ngay sau khi phê duyệt quy hoạch chi tiết dự án sẽ thu hồi đất ngay để đảm bảo có quỹ đất đấu giá và tránh tình trạng đầu cơ đất đang diễn ra tràn lan. Như vậy mới có thể đảm bảo mục tiêu đến 2028 phải thu hồi toàn bộ mặt bằng "sạch" cho hệ thống metro.
Ông Hoàng Ngọc Tuân, Quyền Giám đốc Ban Chuẩn bị đầu tư thuộc MAUR cho biết, Quyết định số 568 do Thủ tướng ban hành năm 2013 về phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch phát triển giao thông vận tải TP.HCM đến năm 2020 và tầm nhìn sau năm 2020 đặt mục tiêu xây dựng 8 tuyến Metro, 3 tuyến xe điện mặt đất hoặc đường sắt 1 ray với tổng chiều dài khoảng 220 km.
Đến nay, TP mới triển khai được 2 tuyến. Trong đó, tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) thực hiện từ năm 2007, tổng khối lượng thực hiện đạt 95,32%, dự kiến hoàn thành cuối năm 2023. Tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) đang giải phóng mặt bằng và di dời hạ tầng kỹ thuật, dự kiến hoàn thành năm 2032.
Tuyến số 5 giai đoạn 1 (ngã Tư Bảy Hiền - cầu Sài Gòn) đang thực hiện các thủ tục xin chủ trương đầu tư; tuyến metro số 3a (Bến Thành - Tân Kiên) đang thực hiện các thủ tục xin chấp thuận đề xuất dự án; tuyến metro số 2 giai đoạn 2 (đoạn Bến Thành - Thủ Thiêm) và giai đoạn 3 (Bến xe An Sương - Tây Bắc Củ Chi) đang có đối tác quan tâm đầu tư. Các tuyến còn lại đang kêu gọi đầu tư.