Đồng nhân dân tệ (RMB) của Trung Quốc ngày càng được các đối tác thương mại của nước này, đặc biệt là Nga sử dụng trong các giao dịch quốc tế, sau khi Nga gần như bị loại khỏi hệ thống tài chính toàn cầu sau khi phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào ngày 24/2/2022.
Tờ Newsweek đưa tin, tính đến tháng 12/2023, RMB chiếm khoảng 1/3 thương mại của Nga.
Vincent Deluard - Giám đốc Chiến lược vĩ mô toàn cầu tại công ty dịch vụ tài chính StoneX Group Inc., nói với Newsweek rằng: "Mối quan hệ Trung - Nga đang cho phép Trung Quốc thực sự thử nghiệm quá trình phi đô la hóa trên quy mô lớn."
Tổng thống Nga Vladimir Putin gặp người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình tại Điện Kremlin ở Moscow vào ngày 20/3/2023. Ảnh: Getty
Theo phân tích của Nikkei, các giao dịch quốc tế của Trung Quốc bằng RMB đã lần đầu tiên vượt qua các giao dịch được thực hiện bằng USD trong quý đầu tiên của năm 2023.
RMB cũng đang đạt được sức hút trong thương mại giữa các nước bên thứ ba. Chính phủ Bangladesh đã bật đèn xanh cho khoản thanh toán trị giá 318 triệu USD bằng RMB cho Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Rosatom (Nga) để xây dựng Nhà máy Điện Hạt nhân Rooppur tại Bangladesh.
RMB cũng đang được sử dụng nhiều hơn ở Trung Đông, Châu Phi và Châu Mỹ Latinh. Vào tháng 11/2023, Trung Quốc và Saudi Arabia đã ký một thỏa thuận hoán đổi tiền tệ trị giá 7 tỷ USD.
"Đạt được quyền tự chủ chiến lược là ngôi sao dẫn đường của Trung Quốc", Deluard nói, đồng thời nhấn mạnh rằng việc giảm sự phụ thuộc vào USD là rất quan trọng để tránh đòn bẩy và sự trả đũa của Mỹ, như đã được chứng minh qua tình cảnh của Nga. "Bạn có thể lấy câu chuyện về Nga làm chất xúc tác."
Tuy nhiên, RMB vẫn chiếm một phần nhỏ trong thanh toán toàn cầu, tăng lên 4,5% trong tháng 3/2024, trong khi đồng bạc xanh vẫn ở mức khoảng 47%.
Bất chấp dự đoán của Tổng thống Nga Vladimir Putin vào năm ngoái rằng USD sẽ trải qua sự suy giảm mức độ liên quan "không thể đảo ngược", nhưng đồng tiền này vẫn chiếm ưu thế. USD chiếm 58,41% trữ lượng được phân bổ của thế giới trong quý 4 năm 2023.
Theo dữ liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), đồng euro đứng thứ hai với mức dưới 20%, và RMB đứng thứ sáu với 2,29%.
Những nỗ lực của Trung Quốc nhằm tăng cường sử dụng RMB trùng hợp với việc nước này đang nhanh chóng tích trữ vàng, dầu, đồng và các tài nguyên khác. Các nhà phân tích tin rằng các động thái này cũng nhằm mục đích tăng cường quyền tự chủ.
Deluard so sánh chiến lược này với việc Mỹ thành lập kho dự trữ dầu mỏ chiến lược sau khi nhận ra nguy cơ phụ thuộc vào dầu mỏ ở Trung Đông.
Theo Newsweek, thương mại Trung Quốc - Nga đã bùng nổ kể từ khi chiến sự Ukraine bắt đầu, đạt kim ngạch kỷ lục 240 tỷ USD vào năm ngoái.
Tuy nhiên, các biện pháp trừng phạt thứ cấp của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden nhắm vào dòng tài chính đến các ngành công nghiệp của Nga được coi là hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của Moscow đã khiến hoạt động kinh doanh giữa Trung Quốc và Nga gặp trở ngại. Các thương nhân Nga phàn nàn về tình trạng tắc nghẽn khi tiến hành thanh toán.
Các tổ chức cho vay lớn của Trung Quốc, bao gồm Ngân hàng Công Thương Trung Quốc (ICBC), Ngân hàng CITIC Trung Quốc và Ngân hàng Công nghiệp Trung Quốc (IBC) được cho là đã tạm dừng hoàn toàn các khoản thanh toán.
Reuters trích dẫn các nguồn tin hồi tháng trước ước tính rằng, có tới một nửa giao dịch của các công ty Nga với Trung Quốc hiện được xử lý bởi những đơn vị trung gian từ các khu vực pháp lý thân thiện như Hồng Kông (Trung Quốc), Kazakhstan hoặc Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE).
Xuất khẩu của Trung Quốc sang nước láng giềng phía bắc đã giảm trong tháng 3 lần đầu tiên kể từ khi xung đột bắt đầu, giảm 15,7% so với cùng kỳ năm ngoái.