Việc một công ty với mức định giá cao trên thị trường chứng khoán cân nhắc quay lưng lại với phố Wall quả là một nghịch lý. Đây là một trở ngại lớn bởi trong những năm sắp tới, công ty này sẽ phải tạo ra hàng tỉ USD vốn mới. Cụ thể, tại Phố Wall, nhiều người đều đồng ý rằng Tesla , công ty ô tô điện của Musk, sẽ cần một khoản vốn trị giá ít nhất 10 tỉ USD.
Nhưng Elon Musk lại quả quyết kế hoạch tư nhân hóa không chỉ đem lại lợi nhuận mà còn có lợi cho dòng tiền trong nửa cuối năm nay. Tuy vậy, điều này chỉ là tạm thời bởi Tesla chuẩn bị đầu tư đợt tiếp theo để phát triển xe tải điện, model Y và mở rộng tại Trung Quốc.
Vậy chuyện gì đang thực sự xảy ra? Sự phẫn nộ của Musk trước các nhà đầu tư bán khống cổ phiếu Tesla đã ngấm ngầm từ đầu năm. Thái độ tức giận cùng sự bốc đồng khi để lộ ý định mua lại toàn bộ Tesla ngay sau khi Financial Times đưa tin Ả Rập Saudi chuẩn bị rót vốn cho công ty cho thấy dường như Musk chủ yếu chỉ theo đuổi thù hận cá nhân và mong muốn chứng minh bản thân.
Tuy nhiên, ít nhất, về việc gây vốn cho giai đoạn tăng trưởng tiếp theo của Tesla, có một biện pháp giải quyết tình trạng hỗn độn này. Mới chỉ 5 năm trôi qua kể từ khi các unicorn (công ty công nghệ tư nhân với trị giá trên 1 tỉ USD) gây ấn tượng với công chúng; và đến nay, theo chân họ là các "decacorn" – những doanh nghiệp trị giá thấp nhất là 10 tỉ USD.
Cần nhận rõ sự khác biệt giữa điều Musk muốn làm với thương vụ nhà sáng lập Dell mua lại Dell để biến nó thành công ty tư nhân và cả thương vụ Dell mua EMC sau đó. Trong khi các thương vụ xoay quanh Dell chính là loại giao dịch nợ điển hình trong thế giới mua lại, điều Musk đề xuất hoàn toàn khác biệt. Ông muốn thay thế các cổ đông công chúng bằng các cổ đông tư nhân.
Theo dự tính của riêng Musk, những cổ đông đang sở hữu tổng cộng khoảng một phần ba cổ phần của Tesla sẽ bán cổ phần, tức là ông cần huy động khoản tiền 25 tỉ USD để thay thế họ. Tuy vậy, để có được một đề nghị với những điều khoản công bằng cho mọi cổ đông, Musk cần khoản vốn lớn hơn rất nhiều.
Điều này giúp làm sáng tỏ tuyên bố "nguồn vốn đã được đảm bảo" của ông trong tuần trước. Dựa trên dự tính của ông, vốn thu được sẽ vượt qua cả vụ IPO lớn nhất lịch sử giới công nghệ, đó là IPO giúp Alibaba huy động 21,8 tỉ USD trong năm 2014.
Trên thực tế, thay vì mua lại Tesla, ý định của Musk dường như giống một hành động phản đối IPO hơn. Và đây mới là những gì ông muốn làm trên quy mô khổng lồ. Liệu các thị trường tư nhân có thể đảm đương vấn đề này? Và liệu có thể tin tưởng những thị trường này khi Tesla cần vốn?
Công ty nghiên cứu Pitchbook đã cung cấp một số bằng chứng liên quan đến khoản tăng vốn khổng lồ của các doanh nghiệp công nghệ tư nhân. Theo ước tính, các unicorn tại Mỹ đã tạo ra một khoản vốn mới trị giá hơn 19 tỉ USD trong năm nay. Chỉ trong sáu tháng, trị giá này đã tăng cao hơn so với mức kỷ lục cả năm trong năm 2016.
Các megaround (khoản vốn trên 100 triệu USD) vốn rất hiếm, nhưng hiện lại có mặt ở hầu hết mọi nơi tại Thung lũng Silicon. Trên thực tế, theo CB Insights, trong nửa đầu năm nay, có 78 megaround mới; và những megaround này chiếm hơn một phần ba tổng vốn đầu tư cho các startups.
Musk có kinh nghiệm trực tiếp trong lĩnh vực này. SpaceX, tập đoàn khai phá không gian tư nhân của ông, nhận 1 tỉ USD từ Google vào ba năm trước, và kể từ đó hoàn thành ba megaround.
Lượng cổ phần bán ra thông qua thị trường tư nhân đang tăng đột biến. Ant Financial mới đây đã huy động thành công 14 tỉ USD vốn, 3 tỉ USD trong đó là từ Trung Quốc, phần còn lại từ các nhà đầu tư toàn cầu.
Trong môi trường sôi động ấy, có lẽ giờ là lúc bắt đầu bàn về giga-round?
Các nhà đầu tư được nhà nước hỗ trợ là trụ cột sau những đợt gọi vốn trên. Bên cạnh đó, nguồn vốn tư nhân truyền thống cũng khuếch đại không ít.
Ý tưởng phản đối IPO của Tesla có thể sẽ cân bằng tình hình hiện nay. Musk biện hộ cho tuyên bố "nguồn vốn đã được đảm bảo" của mình bằng cách khẳng định quản lý quỹ đầu tư quốc gia của Ả Rập Saudi đã đề xuất ngăn Musk mua lại Tesla, và cho biết vấn đề hỗ trợ tài chính không chỉ dừng lại ở một cái bắt tay.
Có vẻ như Musk sẽ khó có được thành công. Tuy nhiên, với sự phát triển nhanh chóng trong thập kỷ này, các thị trường tư nhân dường như đã sẵn sàng biến đổi.